Yr eitem nesaf felly yw'r datganiad gan y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd ar COP26. Dwi'n galw arno fe i wneud ei ddatganiad. Lee Waters.

Diolch, Llywydd. Cyn Cynhadledd Newid Hinsawdd y Cenhedloedd Unedig, dywedodd Panel Rhynglywodraethol y Cenhedloedd Unedig ar Newid yn yr Hinsawdd fod y data diweddaraf yn arwydd o god coch ar gyfer dynoliaeth. Eleni, cofrestrodd Canada ei thymheredd uchaf erioed, gan chwalu'r cofnod blaenorol gyda chynnydd o tua 5 gradd lawn. Roedd yn bwrw glaw yn hytrach nag eira am y tro cyntaf ar gopa llen iâ'r Ynys Las.

Yn nes at gartref, rydym ni wedi gweld effaith ddifrifol glaw trwm, gan arwain at fwy o lifogydd sydyn. Nid problem y byddwn yn ei hwynebu yn 2050 yn unig yw newid hinsawdd; mae'n broblem sy'n ein hwynebu ni nawr. Fel y mae'r Swyddfa Dywydd wedi dweud wrthym, oherwydd allyriadau carbon sydd eisoes yn yr atmosffer, mae cynnydd o 0.5m yn lefel y môr eisoes wedi ei sicrhau. Ac yn ôl yr Athro Richard Betts, prif wyddonydd y Swyddfa Dywydd, rydym yn wynebu codiadau yn lefelau'r môr o fetr yn yr 80 mlynedd nesaf yn seiliedig ar bolisïau cyfredol.

Llywydd, rydym ni wedi datgan argyfwng hinsawdd yn briodol ac mae angen i ni weithredu yn unol â hynny yn awr. Rydym ni wedi gweld rhywfaint o gynnydd o ran ymateb i raddfa'r her. Cytunodd y Senedd hon ym mis Mawrth i newid ein targedau deddfwriaethol. Erbyn hyn, mae gan Gymru darged sero-net ac, ychydig wythnosau'n ôl, gwnaethom gyhoeddi ein cynllun Cymru Sero-Net—ffordd gredadwy ac ymarferol o leihau allyriadau carbon dros y pum mlynedd nesaf, gan ein gosod ar y llwybr i ddyfodol cryfach, tecach a gwyrddach.

Gwnaethom gyflwyno ein cynllun, er ein bod yn wynebu oedi yn y cyngor a gawsom gan Bwyllgor Newid Hinsawdd y DU, oherwydd ein bod ni'n dymuno mynd i COP gyda chynllun credadwy, gan nodi ymrwymiad Cymru i chwarae ein rhan. Roedd angen i COP26 fod yn foment allweddol, nid yn unig i Gymru ond yn fyd-eang. Hon oedd y bumed uwchgynhadledd ers cytundeb Paris yn 2015, a'r cyfle cyntaf i farnu uchelgais a chamau gweithredu cyfunol y byd i fynd i'r afael â newid hinsawdd. Mae hyn yn golygu gweithredu ar allyriadau, ond hefyd ar addasu ac ystyried sut yr ydym yn cefnogi gwledydd datblygol i ymdrin â chanlyniadau tanau gwyllt, sychder, ymchwydd stormydd, llifogydd a lefelau'r môr yn codi.

Roedd Llywodraeth Cymru yn bresenoldeb gweithredol drwy gydol uwchgynhadledd COP, fel rhan o ddirprwyaeth y DU. Rwy'n gwybod bod llawer o Aelodau eraill y Senedd hefyd yn Glasgow, yn cynrychioli ein Senedd. Ac rwy'n gobeithio bod eu profiadau mor heriol ac ysbrydoledig ag yr oedd rhai Julie James a minnau. Fe wnaethom ni glywed yn uniongyrchol gan bobl Guarani yng nghoedwig law Brasil, a gan bobl Wampis ym Mheriw. Mae eu coedwigoedd nhw yn dal yr hyn sy'n cyfateb i holl allyriadau Cymru yn flynyddol. Cafodd y ddau ohonom ein taro gan yr heriau y maen nhw'n eu hwynebu wrth i'w cartrefi a'u diwylliannau gael eu bygwth gan ffermwyr a choedwyr, mewn ymateb uniongyrchol i'r galw gan ddefnyddwyr o'n gwledydd ni ac eraill. A'r neges o COP yw bod angen i ni newid.

Drwy gydol yr uwchgynhadledd, fe wnaethom ni ymgysylltu â phobl ifanc a chawsom ein hysbrydoli gan eu penderfyniad a'u dicter. Gwnaethom gyfnewid nodiadau gydag arweinwyr o leoedd fel Sao Paulo, Québec, a Chaliffornia, gan rannu'r gwersi yr ydym ni wedi eu dysgu a chyfnewid dealltwriaeth. Ymysg llawer o'r cyfarfodydd cofiadwy, siaradodd y Prif Weinidog yn ddwyochrog â Llywodraethwr Louisiana, sydd â degau o filoedd o bobl yn byw mewn ystafelloedd gwesty yn dilyn corwynt Aida. Manteisiodd ar y cyfle i ddefnyddio ein haelodaeth o'r rhwydwaith economi llesiant i sicrhau bod trosglwyddo i ddyfodol gwyrddach yn un sydd â phobl wrth ei wraidd. Fe wnes i gyfarfod â Jenipher Sambazi o Mbale yn Uganda, sy'n enghraifft ysbrydoledig o sut mae menywod yn arwain y ffordd o ran ymladd newid hinsawdd, a chefnogi eu cymunedau i'w gwneud yn gydnerth ar gyfer y dyfodol.

Gwnaethom hefyd chwarae ein rhan yn annog eraill i gamu ymlaen a gweithredu. Mae ein haelodaeth weithredol mewn rhwydweithiau fel RegionsAdapt a'r Gynghrair Dan2 yn ddull gweithredu allweddol ar gyfer hyn. Yn 2015, roedd Cymru'n un o sylfaenwyr y Gynghrair Dan2, sydd bellach wedi tyfu i ddod â 260 o lywodraethau ynghyd, sy'n cynrychioli 50 y cant o'r economi fyd-eang a rhyw 1.75 biliwn o bobl. Gyda phwyslais ar y lefel is-genedlaethol fel y'i gelwir, mae'r gynghrair yn cynnig cyfle i ni ymgysylltu a chysylltu â chenhedloedd byd-eang, a dysgu oddi wrthyn nhw a chael ein hysbrydoli ganddyn nhw. Mae'r grŵp yn arbennig o bwysig lle mae'r llywodraethau cenedlaethol yn amharod i wneud penderfyniadau anodd, neu le mae gweithredu'n araf. Er enghraifft, pan oedd yr Arlywydd Trump mewn grym, gan dynnu America allan o gytundeb Paris, fe wnaeth y gynghrair y gwnaethom ni helpu i'w chreu ganiatáu i ddwsinau o daleithiau aros mewn cysylltiad â'r agenda newid hinsawdd fyd-eang a gwneud cynnydd. Mewn cyfnod o adfyd a newid byd-eang, mae swyddogaeth y llywodraethau gwladol a rhanbarthol hyd yn oed yn bwysicach gan fod cymaint o'r newid sydd ei angen ar lefel leol.

Yn yr un modd, roeddwn i'n falch ein bod yn rhan o'r Gynghrair Y Tu Hwnt i Olew a Nwy, a gafodd ei lansio yn yr uwchgynhadledd, dan arweiniad Costa Rica a Denmarc, sef cynhyrchydd olew mwyaf yr Undeb Ewropeaidd. Ni oedd yr unig genedl yn y DU i fod yn rhan o'r 10 aelod craidd. Ac rwy'n credu, drwy greu momentwm, y byddwn yn helpu eraill i ymuno â'r gynghrair honno i ddangos ffordd ymarferol ymlaen. Ni waeth beth fo canlyniadau COP, mae'n rhywbeth y gallwn ni ei wneud.

Fel rhan o'i rhaglen hi, roedd y Gweinidog Newid Hinsawdd yn bresennol yng nghynulliad cyffredinol y Gynghrair Dan2, lle buom yn edrych ar sut y gallem ni gynyddu ein gwaith allgymorth, blaenoriaethu gweithredu a rhannu a dysgu oddi wrth ein gilydd. Er enghraifft, rydym yn gweithio drwy bartneriaethau fel fforwm polisi allyriadau sero-net de Awstralia, sy'n edrych ar gyflymu'r trosglwyddo i sero-net. Yn y cynulliad, pwysleisiodd yr angen am drawsnewid teg a chyfiawn, heb eithrio neb nac unrhyw le wrth i ni symud tuag at ddyfodol gwyrddach. Soniodd hefyd am sut yr ydym yn cefnogi Cronfa'r Dyfodol, sy'n sicrhau bod lleisiau'n cael eu clywed mewn digwyddiadau fel COP, a sut yr ydym wedi ymrwymo i weithio gydag eraill, fel Llywodraeth yr Alban, drwy'r Gynghrair Ariannu Trawsnewid Cyfiawn.

Gan fod COP26 bellach wedi dod i ben, hoffwn dynnu sylw'r Senedd at yr hyn sydd wedi ei gyflawni yn ogystal â'r camau nesaf, sy'n hollbwysig. Gwnaed cynnydd gwirioneddol o ran methan, o ran cyllid byd-eang a dechrau symud gwledydd y tu hwnt i lo, olew a nwy. Ond mae gennym ni lawer mwy i'w wneud i ysgogi'r uchelgais a'r camau sydd eu hangen i osgoi cynhesu byd-eang trychinebus yn ystod oes ein plant. Mae'r Llywodraeth hon wedi ymrwymo i gymryd y camau sydd eu hangen i chwarae ein rhan deg ar y llwyfan byd-eang, ac anogaf Aelodau'r Senedd i ymuno â'r ymrwymiad hwnnw. Diolch.

Daeth y Dirprwy Lywydd (David Rees) i’r Gadair.

Llefarydd y Ceidwadwyr, Janet Finch-Saunders.

Diolch, Dirprwy Lywydd, a diolch, Dirprwy Weinidog am eich datganiad. Rwy'n siŵr y byddech chi'n dymuno ymuno â mi wrth longyfarch llywydd COP26, Alok Sharma, am yr hyn a fu'n ddigwyddiad byd-eang llwyddiannus. Rwy'n credu, mae'n deg dweud, y bu rhywfaint o gnoi ewinedd ar ei ran ef tua'r diwedd un. Ond mae'n rhaid i ni fod yn realistig, ac roedd y byd ar y ffordd tuag at 4 gradd o gynhesu dinistriol y ganrif hon. Ar ôl Paris, roeddem yn symud tuag at 3 gradd ac, yn dilyn Glasgow, rydym ni erbyn hyn yn wynebu 1.8 gradd. Fodd bynnag, fel y dywedodd y Gwir Anrhydeddus Boris Johnson AS, ein Prif Weinidog, mae hynny'n dal i fod yn llawer rhy uchel. Yn wir, mae'r Prif Weinidog Mia Mottley wedi dweud bod 2 radd i Barbados a gwladwriaethau ynys bychain eraill yn ddedfryd o farwolaeth. Felly, mae'n rhaid i ni, fel yr ydych chi'n ei ddweud, wneud mwy a chadw at addewidion, er mwyn cadw'r nod o gyfyngu cynnydd y tymheredd i 1.5 gradd yn fyw. Diolch byth, bydd cytundeb hinsawdd Glasgow yn cyflymu'r broses o weithredu ar yr hinsawdd, ac mae pob gwlad, wrth gwrs, wedi cytuno i ailedrych ar ei thargedau allyriadau presennol a'u cryfhau hyd at 2030 y flwyddyn nesaf.

Yn ystod cyllideb garbon 2 mae angen i ni sicrhau gostyngiad cyfartalog o 37 y cant, gyda therfyn gwrthbwysiad o 0 y cant. Nawr, mae modelu'n dangos ein bod ni ar y trywydd iawn i sicrhau gostyngiad o 44 y cant o'i gymharu â'r llinell sylfaen, ond gallem ni fynd ymhellach a gallem ni fynd yn gyflymach. Rydym ni'n cytuno ar yr angen i gynyddu datblygiadau ynni adnewyddadwy, ac rwyf i yn croesawu eich astudiaeth ddofn. Rydych chi'n bwriadu ystyried camau tymor byr, canolig a hir. Felly, a gaf i ofyn, yng ngoleuni COP26, i chi amlinellu cynifer o gamau tymor byr â phosibl, er mwyn gweithredu'n gyflymach ar fwy o ynni adnewyddadwy?

Mae gan niwclear newydd ran hanfodol i'w chwarae o ran darparu ynni carbon isel dibynadwy a fforddiadwy, wrth i Brydain weithio i leihau ei dibyniaeth ar danwydd ffosil. Yr wythnos diwethaf, cefnogodd Llywodraeth y DU dechnoleg niwclear fach gyda £210 miliwn. Bydd hyn yn ein helpu i symud cam 2 y prosiect niwclear cost isel ymlaen, a'i dywys trwy'r prosesau rheoleiddio i asesu cynaliadwyedd y posibilrwydd o ddefnyddio'r prosiect yn y DU. Fodd bynnag, gall Cymru chwarae rhan allweddol yn Wylfa a Thrawsfynydd. Felly, a wnewch chi roi'r wybodaeth ddiweddaraf am Gwmni Egino a'r gwaith yr ydych yn ei wneud i gael yr adweithyddion modiwlaidd bach hyn yng Nghymru?

Mae trafnidiaeth ffyrdd yn cyfrif am dros 10 y cant o allyriadau nwyon tŷ gwydr byd-eang, ac mae cyfanswm yr allyriadau'n codi'n gyflymach nag unrhyw sector arall. Yn ystod COP, amlinellodd y Cyngor Pontio tuag at Gerbydau Dim Allyriadau ei gynllun gweithredu ar gyfer 2022, sy'n cynnwys nodi gweledigaeth gyfunol ar gyfer seilwaith gwefru byd-eang. Dim ond un pwynt gwefru cyflym sydd gennym ym Mharc Cenedlaethol Eryri, nid oes un pwynt gwefru cyflym yn Nwyfor Meirionnydd, ac eto dim ond 50 pwynt gwefru cyflym y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu eu darparu ar gyfer 1,000 o filltiroedd o rwydwaith cefnffyrdd Cymru erbyn 2025. Roedd trafnidiaeth yn cyfrif am 17 y cant o allyriadau Cymru yn 2019, a dyma ein sector allyrru nwyon tŷ gwydr mwyaf—y mwyaf ond dau, mae'n ddrwg gen i. Felly, a fyddwch chi'n adolygu'r camau y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu eu cymryd i ddarparu pwyntiau gwefru?

Gwelodd COP26 hefyd yr agenda gweithredu byd-eang ar drawsnewid arloesedd amaethyddol. Mae'r DU yn cefnogi hyn a'r pedair menter, gan gynnwys menter y Gynghrair Ymchwil Byd-eang ar Nwyon Tŷ Gwydr Amaethyddol, sy'n dod â gwledydd at ei gilydd i ddod o hyd i ffyrdd o dyfu mwy o fwyd heb gynyddu allyriadau nwyon tŷ gwydr. Yn hytrach na safbwynt Llywodraeth Cymru ar gyfer cyllideb garbon 2, sy'n nodi mai eich uchelgais chi, er enghraifft, yw gweld gostyngiad sylweddol mewn cigoedd coch a chynhyrchion llaeth dros yr 20 mlynedd nesaf, a wnewch chi, Dirprwy Weinidog, gydnabod canfyddiadau Prifysgol Bangor bod gan ffermydd defaid a chig eidion Cymru sy'n defnyddio dulliau nad ydyn nhw'n rhai dwys rai o'r allyriadau nwyon tŷ gwydr isaf o systemau tebyg yn fyd-eang, ac edrych i weld sut y gallwch chi, yn eich swyddogaeth chi yn Llywodraeth Cymru, gefnogi cig Cymru a'r ffordd werdd y caiff ei gynhyrchu yn fyd-eang, yn enwedig gyda'r cysylltiadau newydd yr ydych wedi eu gwneud yn ddiweddar pan oeddech chi yn Glasgow? Diolch.

Diolch i chi am y cwestiynau yna. Rwy'n sicr yn cytuno bod Alok Sharma wedi gwneud gwaith da wrth roi COP ar brawf wrth ddod i gytundeb—nid yr un y byddem ni i gyd wedi dymuno ei weld, ond, serch hynny, cytundeb sy'n mynd â ni ymlaen, er iddo fethu uchelgais y Prif Weinidog i gadw 1.5 gradd yn fyw, nad yw'n rhywbeth anystyriol i'w daflu o'r neilltu. Soniodd Janet Finch-Saunders ein bod yn wynebu cynhesu o 1.8 gradd. I fod yn glir, ar 1.8 gradd bydd y rhan fwyaf o greigresi cwrel y byd yn cael eu dinistrio a bydd yr ecosystem sy'n dibynnu ar hynny yn cael ei dinistrio yn yr un modd. Mae hynny wedyn yn dechrau rhyddhau sgileffeithiau, a'r perygl o greu trothwyon tyngedfennol, oherwydd nid ydym ni'n gwybod—mae gennym ni fodelau, ond nid ydym ni'n gwybod ar ba adegau y bydd y trothwyon hyn yn cael eu sbarduno, ac mae'n llawer mwy tebygol y byddwn yn gweld sbigynnau a thywydd llawer mwy peryglus, stormydd, sychder, a fydd yn cael effeithiau trychinebus nid yn unig ledled y byd, ond yng Nghymru.

Felly, nid yw 1.8 gradd yn ddigon da, a dywedodd prif wyddonydd Swyddfa Dywydd y DU yn y cyflwyniad y bues i ynddo ein bod ni, ar sail polisïau cyfredol, yn symud tuag at gynhesu 4 gradd erbyn diwedd y ganrif. Ac i fod yn glir, dyna ddiwedd bodolaeth ddynol ar ei wedd bresennol. Felly, nid ystadegau yw'r rhain y gallwn ni eu taflu o gwmpas yn ddi-hid fel y gallem ni ei wneud mewn dadleuon polisi eraill. Bydd canlyniadau hyn yn ddinistriol os na fyddwn yn llwyddo i gyflawni mwy nag yr ydym ni wedi ei wneud yn COP.

Soniodd fod angen i ni sicrhau gostyngiad o 37 y cant erbyn diwedd cyllideb garbon 2. Mae hynny'n ei gwneud hi'n ofynnol i bob un ohonom ni yn y Siambr hon nid yn unig ymrwymo i'r targedau, ond ymrwymo i ganlyniadau'r targedau hynny. Felly, fe wnaethom ni gyhoeddi adolygiad o'r ffyrdd. Er mor anghyfforddus yw hynny, mae hynny'n rhan o'r gyfres o fesurau y mae angen i ni eu gweithredu, ac mae angen i'r Aelodau yn y Siambr hon, er gwaethaf yr hyn y maen nhw'n ei ddweud heddiw, ddangos arweiniad a dewrder o ran cefnogi canlyniadau dilynol yr argyfyngau hyn yr ydym yn barod i'w cymeradwyo.

Gofynnodd yn benodol am Gwmni Egino. Rydym yn sefydlu hwnnw, ac rydym yn edrych ar yr achos dros gynnwys ynni adnewyddadwy o fewn hynny hefyd, oherwydd ein bod ni wedi ymrwymo i sefydlu cwmni ynni adnewyddadwy sy'n eiddo i'r sector cyhoeddus ac a arweinir ganddo, ac rydym yn ystyried yr achos dros gyfuno'r arbenigedd hwnnw.

O ran y camau gweithredu tymor byr y gofynnodd amdanyn nhw, soniodd am yr astudiaeth ddofn yr ydym wedi ei chynnal ar goed, yr hyn yr ydym ni'n ei wneud ar ynni adnewyddadwy ar hyn o bryd, yr adolygiad ffyrdd ei hun a datblygu rheoliadau adeiladu llymach. Nifer bach yn unig o'r pethau yr ydym ni wedi eu gwneud yn ystod y chwe mis diwethaf ers sefydlu'r adran hon ydyn nhw, ac mae llawer mwy y mae angen i ni ei wneud. Mae angen cynnal cyflymder y newid.

Gofynnodd am fodolaeth pwyntiau gwefru cyflym, ac mae'n iawn. Wrth i'r nifer sy'n defnyddio cerbydau trydan gynyddu'n sylweddol, felly hefyd bydd yr angen i'r seilwaith gwefru gyfateb i hynny. Rydym ni wedi nodi strategaeth yn ddiweddar sy'n nodi'r hyn yr ydym yn ei wneud, sy'n ein helpu i gynyddu ar yr un raddfa yn ein barn ni. Nid gwaith Llywodraeth Cymru yn unig yw rhoi'r seilwaith gwefru ar waith; mae'n waith i'r sector preifat hefyd. Fel yr wyf i'n sôn o hyd, nid yw Llywodraeth Cymru yn darparu gorsafoedd petrol, ac ni ddylid disgwyl i ni ddarparu'r rhan fwyaf o'r seilwaith gwefru. Mae angen i ni edrych ar fodel y tu allan i mewn fel bod yr ardaloedd hynny sydd lleiaf tebygol o gael eu gwasanaethu gan y farchnad yn cael eu gwasanaethu'n dda. Ac rydym ni wedi cyhoeddi cyllid newydd eto ar gyfer y gronfa cerbydau allyriadau isel iawn.

Yn olaf, o ran cig, mae'n amlwg bod Pwyllgor Newid Hinsawdd y DU yn gosod llwybr ar gyfer lleihau'r defnydd o gig, ac nid cig a gynhyrchir yn ein gwlad ni yn unig. Ydy, mae Janet Finch-Saunders yn iawn i ddweud bod gan gig Cymru allyriadau cymharol is na chigoedd o wledydd eraill, ond fel y soniais i am brofiad pobl frodorol Periw a Brasil, y cig rhad yr ydym ni'n ei brynu i mewn o Dde America yw'r cig sy'n gyrru'r galw am soia sy'n arwain at ddinistrio'r goedwig law, na fydd yno wedyn i ddal y carbon y mae angen ei ddal er mwyn cadw lefelau byd-eang i lawr. Felly, o ran cig, yn gyffredinol, mae angen i'r defnydd ddod i lawr. Ac fel yr wyf wedi ei ddweud yn gyson, rwyf i'n credu bod achos dros fwyta llai o gig, ond bod y cig yr ydym ni yn ei fwyta yn gig Cymru, yn gig lleol, yn gig o safon uwch. Ym mhob un o'r pethau hyn, mae'r holl newidiadau sydd eu hangen yn anodd ac yn anghyfforddus i ni, ond ni allwn fforddio osgoi'r her hon.

Llefarydd Plaid Cymru, Delyth Jewell.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Hoffwn ddiolch i'r Dirprwy Weinidog am ei ddatganiad. Roedd yr hyn y cytunwyd arno yn COP yn llawer gwannach na'r camau llym sydd eu hangen, ac er y byddwn yn ategu'r rhai sy'n canmol Alok Sharma am ei ymdrechion i greu consensws, mae'n siŵr y dylid condemnio Boris Johnson am wneud ei waith mor anodd. Ar adeg pan ddylai Prif Weinidog y wladwriaeth a oedd yn lletya'r gynhadledd fod wedi bod yn neilltuo ei holl egni i berswadio arweinwyr y byd i gytuno i fesurau nad oedden nhw eu heisiau ond bod y blaned eu hangen, treuliodd Johnson y pythefnos yn ymdrin â sgandal lygredd ddomestig yr oedd ef ei hun yn gyfrifol amdani. Ac os nad oedd hynny'n ddigon, aeth ymhellach drwy gynyddu tensiynau gyda'r UE dros brotocol Gogledd Iwerddon tra bo'r gynhadledd yn mynd rhagddi, gan ddieithrio ein cynghreiriaid yn ddiangen pan oedd eu hangen nhw arnom ni fwyaf. Pe bai wedi golygu un gair a ddywedodd yn ei araith i agor COP26, byddai wedi treulio ei amser cyfan yn adeiladu pontydd yn hytrach na'u llosgi—'llosgi' yw'r gair priodol, Gweinidog.

Byddai Prif Weinidog gyda chynllun, neu hyd yn oed dim ond y gallu i ganolbwyntio am gyfnod, wedi clywed clychau larwm yn canu pan gytunodd yr Unol Daleithiau a Tsieina ar gytundeb dwybleidiol yn ystod y gynhadledd i leihau'r defnydd o lo—bargen, y gellir dadlau, a roddodd rhwydd hynt wleidyddol i India yn y pen draw i arwain yr ymdrech i danseilio'r ymrwymiad, a enillwyd drwy fawr ymdrech, i ddiddymu glo yn gyfan gwbl ar y funud olaf un. Roedd dagrau Alok Sharma pan ddaeth hyn yn amlwg yn symbol o chwalu gobeithion biliynau di-rif o bobl. Mae rhoi diwedd ar losgi glo yn hanfodol er mwyn cadw cynhesu o dan 1.5 gradd. Am ennyd fer, roedd yn edrych fel pe bai bywyd ar y ddaear wedi sicrhau dyfodol hirdymor. Mae'r dyfodol hwnnw'n dal i fod yno i'w ennill, ac er ein bod ni wedi dioddef cam arall yn ôl, bydd y frwydr yn parhau. Un consesiwn pwysig, Gweinidog, y cytunwyd arno, oedd y bydd gwledydd yn dychwelyd gyda gwelliannau y flwyddyn nesaf ac yn 2023. Gan fod gan lywyddiaeth y DU flwyddyn i fynd o hyd, byddwn yn ddiolchgar pe baech yn rhoi rhai manylion ynghylch sut y bydd Llywodraeth Cymru yn defnyddio ei haelodaeth o'r Gynghrair Tu Hwnt i Olew a Nwy i wthio'r agenda hon dros y 12 mis nesaf. Mae hynny'n aelodaeth yr ydym ni ym Mhlaid Cymru yn ei chroesawu.

Gan droi at feysydd lle mae gan Lywodraeth Cymru reolaeth uniongyrchol, rydych eisoes wedi siarad am ddatblygu ynni adnewyddadwy a'r astudiaeth ddofn yr ydych yn ei wneud, Gweinidog. Pe baech yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am hynny, byddwn yn ddiolchgar. Lleihau allyriadau carbon deuocsid wrth gwrs yw'r unig ffordd o atal newid hinsawdd sydd allan o reolaeth a chadw'r ddaear yn blaned y gellir byw arni. Rydych wedi bod yn sôn, Gweinidog, am sut i weithredu cynlluniau mewn gwirionedd gan y gall cynnydd o ran newid hinsawdd olygu diwedd y ddynoliaeth. Rydych eisoes wedi bod yn sôn, yn eich ymateb i Janet Finch-Saunders, am rai o'r penderfyniadau anodd y mae angen i ni eu gwneud. Fel cenedl fach, hoenus, mae'n hanfodol, wrth gwrs, fod Cymru'n chwarae ei rhan, gan fod cynifer o allyriadau cenhedloedd ar ochr arall y blaned yn cael eu cynhyrchu mewn gwirionedd oherwydd ein harferion ni o ran yr hyn yr ydym yn ei ddefnyddio. Rydych wedi bod yn sôn am gig a soia, Gweinidog. A gaf i ofyn i chi amlinellu eich cynllun i leihau allyriadau defnydd a lleihau ôl troed carbon byd-eang Cymru?

Yn olaf, hoffwn droi at fater lliniaru. Rydych wedi cydnabod yn gyhoeddus y bydd canlyniadau peidio â gweithredu ar gynhesu byd-eang ar ôl COP26 yn ddifrifol i Gymru. Mae arbenigwyr yng Nghymru wedi rhybuddio y bydd tywydd eithafol yn bygwth bywydau ac yn gwneud pobl yn dlotach. Rydym yn wynebu mwy o lifogydd, erydu arfordirol, a thomenni glo mwy ansefydlog o bosibl. Nodais fod Cadeirydd Cyfoeth Naturiol Cymru wedi dweud mewn erthygl ddiweddar ei bod, yn anffodus, wedi cymryd digwyddiadau mawr yn aml i'n gorfodi ni i fyfyrio ar ba mor barod yr ydym mewn gwirionedd ar gyfer tywydd mwy eithafol. Roedd yn siarad mewn cysylltiad ag amddiffynfeydd rhag llifogydd. Gan ein bod bellach yn gwybod nad ydym ar y trywydd iawn i gadw cynhesu o dan 1.5 gradd, rwy'n credu bod achos i Lywodraeth Cymru ailedrych ar strategaethau fel y cynllun llifogydd ac erydu arfordirol, yn ogystal â'n hymagwedd at domenni glo, sy'n fater yr wyf wedi'i godi gyda chi nifer o weithiau, i sicrhau eu bod yn ddigon cryf i wynebu maint yr her. Mae angen inni fod yn arloesol ac adeiladu ar arfer gorau i liniaru'r argyfwng hinsawdd. Felly, a wnewch chi ymrwymo, os gwelwch yn dda, i gyflwyno cynlluniau lliniaru newid hinsawdd cyflawn, cadarn ac wedi'u costio yn y dyfodol agos? Diolch yn fawr iawn.

Diolch ichi am y gyfres yna o gwestiynau. O ran y Gynghrair Y Tu Hwnt i Olew a Nwy, mae wedi bod yn llai nag wythnos ers ei chreu, ac rwy'n credu ei bod yn bwysig inni anfon y neges ein bod yn rhan o honno fel gwlad a oedd yno ar ddechrau'r chwyldro diwydiannol, ac yn dangos ein bod yn credu nad yw tanwydd ffosil yn chwarae rhan yn ein dyfodol. Dechreuodd gyda 10 aelod o wahanol raddau o aelodaeth—mae California, er enghraifft, yn aelod cyswllt ac rydym ni'n aelod craidd. Ac yn union fel y soniais yn fy natganiad, y cynghreiriau eraill yr ydym wedi bod yn rhan o'u datblygiadau dros y blynyddoedd, ac sydd bellach wedi tyfu, gobeithiwn y bydd yr un peth yn digwydd gyda'r Gynghrair Tu Hwnt i Olew a Nwy. Rydym wedi cael rhai sgyrsiau anffurfiol gyda Llywodraeth yr Alban eisoes i'w helpu i ddeall beth mae'r broses aelodaeth yn ei olygu. Gobeithiwn, drwy'r enghraifft yr ydym wedi'i dangos, y bydd hon yn tyfu i fod yn gynghrair sylweddol.

Roeddwn yn credu, mewn wythnos, yn sicr yn yr ail wythnos o siarad, lle nad oedd llawer o gynnydd pendant, roedd y gynghrair hon yn arwydd o obaith o'r hyn y gall Llywodraethau ei wneud ni waeth beth fo canlyniadau COP. Gan fy mod yn credu bod angen i ni wahaniaethu rhwng y broses COP, sef negodi rhyngwladol, sydd, drwy ddiffiniad, yn symud ar gyflymder yr arafaf o'r cyfranogwyr, a'n hymrwymiad sero-net ni, sy'n bodoli ni waeth beth fo'r broses COP. Rydym wedi ymrwymo, yn ôl y gyfraith, fel Llywodraeth y DU, i sicrhau sero-net erbyn 2050 fan bellaf; nid oes angen i COP ddigwydd i gyflawni hynny, mae angen i bob un ohonom ganolbwyntio ar yr hyn y mae angen i ni ei wneud a pheidio â chael ein harafu gan eraill sy'n ei chael yn anos i wneud ymrwymiadau sy'n cyfateb i'n hymrwymiadau ni.

Mae'r astudiaeth ddofn ynghylch ynni adnewyddadwy ar y pwynt canol. Byddaf yn cyflwyno datganiad i'r Senedd ar 7 Rhagfyr yn nodi'r casgliadau cychwynnol. Fel gyda'r astudiaeth ddofn ynghylch coed, rwyf wedi dod ag amrywiaeth o safbwyntiau gwahanol at ei gilydd ac rydym wedi cyhoeddi'r cylch gorchwyl a'r aelodaeth. Rydym hefyd yn ategu hynny drwy gynnal cyfres o gyfarfodydd bord gron. Cawsom gyfarfod bord gron da iawn gyda chynrychiolwyr y diwydiant ac mae cyfarfod bord gron arall ar fin digwydd gyda sefydliadau anllywodraethol. Gyda'r grŵp ei hun, rydym yn nodi'n systematig beth yw'r rhwystrau rhag cynyddu ynni adnewyddadwy yn sylweddol, a hefyd, yn hollbwysig, sut y gallwn gadw gwerth yng Nghymru. Yr hyn nad wyf eisiau ei wneud yw ailadrodd y chwyldroadau diwydiannol blaenorol pan gafodd ein cyfoeth economaidd ei allforio a'i echdynnu gan fuddiannau y tu allan i Gymru; y tro hwn rwyf eisiau sicrhau bod ein cyfoeth yn cael ei gadw'n lleol. Ac mae hynny'n heriol, ond mae'n rhaid i hynny fod wrth wraidd ein dull gweithredu, fel nad ydym yn ailadrodd camgymeriadau'r gorffennol.

O ran tomenni glo, mae h'n egluro, yn briodol, bod y rhain bellach dan fygythiad, o gofio ein bod yn gwybod am y newid hinsawdd sydd yn anochel. Rydym yn siomedig iawn nad yw Llywodraeth y DU, er ei bod wedi dangos arweiniad ar y cyd ar yr agenda hon i ddechrau, wedi ymwrthod yn llwyr â'i swyddogaeth, nid yw wedi ariannu'r gwaith o adfer tomenni glo yn setliad y gyllideb, ac mae'n ein gadael i ni fwrw ymlaen â hyn, er bod y tomenni glo hyn yn etifeddiaeth o'n gorffennol diwydiannol ac yn bodoli cyn datganoli. Rydym yn credu ei bod yn iawn i Lywodraeth y DU dderbyn cydberchnogaeth o'r broblem hon ac i weithio gyda ni. Mae wedi methu â gwneud hynny, felly mae gennym broblem wirioneddol nawr, yn ymarferol ac yn ariannol, o ran ymdrin â'r etifeddiaeth hon y mae'n ymddangos ei bod hi wedi troi ei chefn arni, gan ffafrio yn hytrach taenu ychydig o arian i gael sylw cadarnhaol mewn rhannau gwleidyddol gyfeillgar o'r wlad, yn hytrach na wynebu ei swyddogaeth yn rhan o'r undeb.

O ran lliniaru ac addasu, mae'n gwbl gywir, mae angen inni fod yn adolygu ein cynlluniau'n gyson i ymdrin â'r newid hinsawdd y gwyddom ei fod yn anochel, a dyna waith sy'n mynd rhagddo.

Rwy'n croesawu'r datganiad a'r cyfle i holi'r Gweinidog. Roedd COP26 yn siom; rwy'n credu bod pawb o'r farn honno. Pan welsoch chi nifer yr awyrennau'n glanio, roedd yn hawdd gweld nad oedd yn mynd i fod yn llwyddiant. Rhoddodd gormod o wledydd fudd economaidd tymor byr o flaen yr amgylchedd a'u budd economaidd hirdymor. Roeddwn i bob amser yn credu, pe bai pobl yn gweld canlyniadau newid hinsawdd, y bydden nhw yn mynnu gweithredu. Mae gormod yn ystyried digwyddiadau tywydd mawr fel lwc ddrwg yn unig, yn hytrach na chanlyniad anochel newid hinsawdd. Ni allwn newid COP26. Yr hyn y gallwn ni ei wneud yw gweithredu fel enghraifft i weddill y byd yng Nghymru. A wnaiff y Gweinidog ymrwymo i weithio tuag at wneud Cymru'n enghraifft i'r byd o ran yr hyn y gellir ei wneud i leihau allyriadau carbon? A fydd y Llywodraeth yn cefnogi, ar ôl COVID, yr awgrym i'r Senedd barhau i gyfarfod mewn modd hybrid, gan leihau ein hôl troed carbon ein hunain? A wnaiff y Llywodraeth lunio strategaeth nid yn unig ar gyfer newid yn y dull teithio a ddefnyddir ond ar gyfer gostyngiad blynyddol yn y milltiroedd sy'n cael eu teithio?

Diolch i Mike Hedges am y sylwadau yna. Rwy'n credu bod Cymru eisoes yn enghraifft i'r byd mewn llawer o'r camau yr ydym yn eu cymryd ar hyn o bryd. Yn sicr, un peth sydd wedi fy nharo, a bydd yr Aelodau'n gwybod nad wyf i'n rhywun sy'n anfeirniadol o berfformiad ein Llywodraeth ein hunain—yr hyn a oedd yn drawiadol iawn oedd y ffordd yr oedd Cymru'n cael ei hystyried ledled COP gan wledydd eraill o faint tebyg a rhanbarthau gwledydd mwy fel enghraifft o wlad a oedd yn gweithredu ac a roddodd ysbrydoliaeth i eraill, boed hynny ar lefelau ailgylchu neu yn wir ar ein hadolygiad o ffyrdd, sydd wedi ennyn diddordeb rhyngwladol sylweddol. Felly, rwy'n credu ein bod eisoes yn gweithredu mewn ffordd sy'n rhoi enghraifft i eraill, ac mae angen i ni barhau i wneud hynny.

O ran ei bwynt am weithio hybrid, mae gan Lywodraeth Cymru darged o 30 y cant yn gweithio o bell am yr union reswm hwnnw. Rydym eisiau sicrhau nad yw'r manteision a gafwyd yn ystod cyfnod cyfyngiadau symud COVID yn sgil lleihau allyriadau gan bobl yn gweithio gartref yn cael eu colli wrth i ni symud yn ôl tuag at ryw fath ar normalrwydd. Felly, mae'n bwysig bod pob busnes a'r sector cyhoeddus yn edrych i weld sut y gall gweithio hybrid ddod yn normal, a byddwn i'n gobeithio ac yn disgwyl i'r Senedd fod yn rhan o hynny.

Ar ei bwynt olaf, dim ond hanner ysgrifennu'r nodyn a wnes i ac rwyf bellach wedi anghofio beth oedd 'e—ymddiheuriadau. Mae croeso i chi—

Gostyngiad blynyddol yn nifer y milltiroedd sy'n cael eu teithio.

Diolch yn fawr iawn. Yn bendant, mae ein cynllun sero-net i Gymru yn cynnwys gostyngiad blynyddol o 10 y cant yn nifer y milltiroedd sy'n cael eu teithio dros y cyfnod o bum mlynedd, sy'n mynd i fod yn darged heriol iawn i'w gyrraedd. Rydym yn gosod hynny gan wybod ei fod yn darged ymestynnol. Nid oes gennym ni gynllun wedi'i lunio'n llawn, a dweud y gwir, ynghylch sut y byddwn yn ei gyflawni. Rydym ni'n gwybod sut yr ydym ni'n mynd i gyflawni tua 60 y cant ohono. Mae Llywodraeth yr Alban wedi rhoi targed iddyn nhw eu hunain i gyflawni gostyngiad o 20 y cant mewn milltiroedd sy'n cael eu teithio, ac rwy'n edmygu eu beiddgarwch. Doeddwn i ddim yn credu ei bod yn ddoeth iawn ymrwymo i rywbeth sydd ymhell y tu hwnt i'r hyn yr oeddem yn gwybod y gallem ni ei gyflawni. Mae mynd am ostyngiad o 10 y cant yn herio 70 mlynedd o bolisi trafnidiaeth ac mae'n mynd i fod yn her fawr. Rydym wedi nodi yn strategaeth drafnidiaeth Cymru y camau y byddwn yn eu cymryd i symud i'r cyfeiriad hwnnw. Byddan nhw'n anodd, ond mae angen inni wynebu hynny, oherwydd mae hynny'n rhan allweddol o gyflawni ein hymrwymiad i sero-net. Oherwydd os na fyddwn yn cyflawni yn ystod y pum mlynedd nesaf, ni fyddwn ar y trywydd iawn i'w gyflawni erbyn 2050.

Diolch yn fawr am eich datganiad, y prynhawn yma, Dirprwy Weinidog. Roedd yn dda iawn eich gweld yn Glasgow yr wythnos diwethaf ar gyfer COP26, ac rwy'n credu ichi gwrdd â'r aelod sy'n cyfateb i mi yn San Steffan, Dr James Davies, felly roedd yn braf iawn gweld hynny.

Efallai ddim.

Cawsom sgwrs braf.

Peidiwch â bod mor negyddol. [Chwerthin.]

Er nad wyf yn rhannu'r farn a fynegwyd gan rai bod COP26 yn esgus dros beidio â gwneud unrhyw beth, ofnaf y bydd glastwreiddio’r addewidion yn gweld fy etholwyr yn wir yn wynebu dyfodol dyfrllyd. Wrth i rai o lygrwyr gwaethaf y byd barhau i ddibynnu ar lo, byddwn yn gweld tymheredd a lefelau'r môr yn codi. Dirprwy Weinidog, rydych wedi'i gwneud yn glir eich bod yn gweld dyfodol di-lo i Gymru. Nid wyf yn bwriadu swnio'n anghwrtais nac yn ansensitif ynghylch rhai o'r cwestiynau yr wyf ar fin eu gofyn, gan eu bod yn chwarae rhan bwysig yn economi Cymru.

Felly, pa drafodaethau ydych chi wedi'u cael gydag un o'r defnyddwyr mwyaf o lo ac un o'r llygrwyr mwyaf sef Tata Steel? A ydych am roi'r gorau i gynhyrchu dur crai yng Nghymru, cau'r ffwrneisi chwyth o blaid ffwrnais arc trydan, ailgylchu dur sgrap, ac a ydych chi wedi argyhoeddi'r undebau bod angen rhoi'r gorau i lo? Ac yn olaf, Dirprwy Weinidog, pa ran ydych chi yn gweld y broses o ddal a storio carbon yn ei chwarae yn nyfodol gwyrddach Cymru ac a fydd eich Llywodraeth yn buddsoddi mewn technoleg? Diolch yn fawr iawn.

Diolch yn fawr iawn, ac yn wir roeddwn yn falch o gyfarfod â'r AS James Davies ymhlith llawer o rai eraill yn COP. Roedd presenoldeb Cymreig da yn y gynhadledd.

Mae'n sôn am rai o lygrwyr gwaethaf y byd, wel wrth gwrs rydym ni ymhlith llygrwyr gwaethaf y byd. Gadewch i ni fod yn glir, y rheini ohonom yn y G20 yw'r gwledydd sydd wedi cyfrannu at y broblem hon, a'r rhai sy'n wynebu'r effeithiau tymor byr mwyaf disymwth ar hyn o bryd yn sgil newid hinsawdd, yn fwy difrifol na rhai ni, yw'r rhai sydd wedi cyfrannu'r lleiaf at newid hinsawdd. Felly, mae rheidrwydd moesol yn ogystal â rheidrwydd o safbwynt hunan-les arnom i weithredu. Ond gadewch i ni beidio â thwyllo ein hunain nad ydym yn euog o fod yn rhan o'r broblem hefyd. Nid Tsieina neu Brasil neu India yn unig sy'n euog, rydym ni, y DU yn rhan o'r broblem ac mae angen i ni symud i ffwrdd o hynny, ac wrth wneud hynny, mae'n rhaid iddo fod yn gyfnod pontio cyfiawn. Mae cynhyrchu dur yn enghraifft ddiddorol iawn. Yn amlwg, bydd angen dur arnom o hyd, hyd yn oed y tu hwnt i 2050. I gynhyrchu tyrbinau gwynt neu geir trydan, mae angen dur arnoch chi. Rhaid i ni ddod o hyd i ffordd o gynhyrchu dur sy'n cael yr effaith amgylcheddol negyddol leiaf.

Mae gwaith yn mynd rhagddo yn ne Cymru, drwy glwstwr diwydiannol de Cymru—yn cael ei arwain gan y diwydiant, gan weithio gyda Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU gyda'i gilydd—i geisio dod o hyd i atebion technolegol i'r problemau, ac i geisio lleihau ôl troed carbon y diwydiannau hyn sy'n llygru'n drwm ond yn rhai pwysig. Mae hynny'n benbleth i ni, ac nid yw'n newid hawdd, ond mae'n un y mae'n rhaid inni ei wynebu'n llwyr.

O ran dal a storio carbon, rwy'n amheus o'r effaith y gall hynny ei chael oherwydd, ar hyn o bryd, mae'n dechnoleg heb ei phrofi. Mae rhai treialon sy'n dangos y gall weithio. Ni ddangoswyd ei fod yn gweithio ar raddfa fawr. Yr hyn yr wyf yn poeni amdano yng nghynllun sero-net Llywodraeth y DU yw ei fod yn dibynnu'n drwm ar y dybiaeth y bydd y technolegau hyn yn gweithio ar raddfa fawr o fewn 10 mlynedd. Nid yw hynny wedi'i brofi eto, ac nid wyf yn credu y dylem ni fod yn betio'r cwbl ar y ffaith bod atebion technolegol yn mynd i gyflawni'r gostyngiadau carbon y mae angen inni eu gweld.

Hoffwn ganmol arweinyddiaeth Llywodraeth Cymru ar y mater hwn. Roedd eich presenoldeb yn COP yn arwyddocaol iawn, yn ogystal â phresenoldeb y Prif Weinidog a Julie James. Rwy'n credu bod yn rhaid inni fod yn falch o'r rhan y gallwn ni ei chwarae.

I mi, un o'r pethau pwysicaf oedd swyddogaeth llywodraethau rhanbarthol a gwladwriaethol. Yn enwedig pan fo llywodraethau cenedlaethol yn amharod i weithredu, mae cymaint y gallwn ni ei wneud ar lefel ranbarthol neu wladol; clywed gan bobl fel Sergio Graf Montero, y Gweinidog dros yr amgylchedd ar gyfer ail ardal fwyaf Mecsico—ardal ddiwydiannol sylweddol iawn—yn ogystal â'r Gweinidog dros y Maharashtra, nid yn unig yr ail dalaith fwyaf yn India a'i mwyaf diwydiannol, ond un sy'n cynrychioli 125 miliwn o bobl. Mae hynny ddwywaith maint y DU. Felly, mae gwir angen inni fod yn siarad â'r chwaraewyr mawr iawn hyn, a all wneud cyfraniad enfawr.

Ond, mae angen inni, fel y dywedwch chi, ddangos y ffordd a dangos ein bod yn cymryd o ddifrif y niwed yr ydym wedi'i wneud drwy fanteisio ar adnoddau'r byd heb ystyried y canlyniadau o ddifrif. Mae'n debyg fy mod eisiau dod yn ôl at y cwestiwn a ofynnais i'r Prif Weinidog, sef: beth allwn ni ei wneud i roi'r gorau i roi cymhorthdal i danwydd—yr olew a'r nwy? Gan eich bod yn rhan o'r gynghrair 'olew a nwy' hon, sut y gallwn gyfiawnhau'r ffaith ein bod yn parhau i roi cymhorthdal i'r union weithgaredd y gwyddom sy'n cael yr effeithiau mwyaf niweidiol ar y gwledydd sy'n datblygu, yn ogystal â'n gwlad ein hunain? Felly, tybed a wnewch chi ymateb i hynny.

Wel, rwy'n credu ei bod yn her deg. Nid oes gennyf y ffigur wrth law, ond rwy'n cofio darllen bod y cymhorthdal y mae Llywodraeth y DU wedi'i roi i danwydd ffosil drwy rewi'r esgynnydd toll tanwydd ers 2010 yn fwy na £30 biliwn. Gall hyd yn oed fod yn uwch na hynny—cymhorthdal uniongyrchol sylweddol iawn i danwydd ffosil.

Un o'r heriau a fydd gennym yw, wrth inni symud i ffwrdd o'r car peiriant tanio mewnol—. Er clod i Lywodraeth y DU, mae hi wedi dangos arweiniad rhyngwladol beiddgar ar ddileu ceir petrol a diesel yn raddol erbyn 2030. Gwnaethom ymuno â chynghrair yn COP i sicrhau bod gwledydd eraill, y prif wledydd, yn gwneud yr un peth erbyn 2035. Ond, hyd yn oed erbyn y targed hwnnw, bydd y DU bum mlynedd o'i flaen, ac rwy'n credu, i roi clod lle mae clod yn ddyledus: mae hynny'n rhywbeth y mae Llywodraeth y DU wedi'i wneud yr ydym yn ei gymeradwyo'n frwd.

Bydd canlyniadau i hynny o ran y ffordd y caiff tanwydd ffosil ei drethu. Yn amlwg, mae gennym dreth betrol ar hyn o bryd. Pan na fydd eich car yn dibynnu ar betrol, ni fyddwch yn gallu cael y refeniw o dreth betrol. Felly, bydd angen math gwahanol o drethiant yn sgil hynny. Ond, wrth gwrs, oni bai bod y trydan a gynhyrchir i yrru'r ceir trydan hynny yn cael ei ddefnyddio'n gynaliadwy, yna rydych yn symud y broblem o un lle i'r llall.

Felly, yn sicr, ein huchelgais yw sicrhau ein bod yn dibynnu ar danwydd gwyrdd a hydrogen gwyrdd a gwynt i gynhyrchu trydan, a fydd yn ein symud i ffwrdd o danwydd ffosil. Felly, mae darparu'r enghraifft o newid ein cymysgedd ynni yn un ffordd o symud i ffwrdd o'r cymorthdaliadau ar gyfer tanwydd ffosil. Ond rwy'n dyfalu mai'r gwir amdani yw ein bod wedi creu system economaidd sydd wedi'i chysylltu'n gynhenid â chyflenwi ynni rhad, ac olew rhad yn arbennig, sy'n gymaint rhan o wead y gweithgareddau a wnawn a'r penderfyniadau yr ydym wedi'u gwneud. Felly, nid yw datglymu ein hunain o hynny'n gamp hawdd na syml, ac nid wyf eisiau esgus fel arall, ond mae hynny'n rhywbeth y mae'n rhaid i bob un ohonom gydweithio er mwyn ei gyflawni. A rhaid imi ddweud, nid yw Llywodraeth y DU yn edrych yn obeithiol yn yr ystyr hwnnw, oherwydd mae'n rhoi arwyddion cymysg. Roedd hi'n uchel ei chloch yn COP, ond yn y gyllideb, neu bythefnos cyn hynny, ni soniwyd am newid hinsawdd unwaith, cyflwynwyd cymorthdaliadau ar gyfer awyrennau domestig, ac mae hi'n parhau â'r cymhorthdal tanwydd ffosil uniongyrchol ar gyfer toll tanwydd. Felly, mae angen iddi wynebu ei hanghysondeb gwybyddol, fel y dylai pob un ohonom.

Ac yn olaf, Carolyn Thomas.

Diolch. Yn ystod wythnos gyntaf COP26, cefais wahoddiad i gynhadledd gyda chyflwyniadau gan ysgolion ledled y gogledd, ac roedd gan y myfyrwyr ddealltwriaeth wirioneddol bod gan bob un o'n partneriaid ran i'w chwarae wrth fynd i'r afael â newid hinsawdd. Roedd eu hawgrymiadau a luniwyd ganddyn nhw yn cynnwys torri milltiroedd bwyd, dydd Llun di-gig, defnyddio ynni adnewyddadwy, ailddefnyddio ac arbed dŵr drwy gau'r tap tra byddan nhw'n brwsio eu dannedd. Roedden nhw hefyd yn pryderu am gyfiawnder hinsawdd a hyrwyddo'r defnydd o olew palmwydd cynaliadwy, gan weithio gyda Sŵ Caer, a gofynnwyd am labelu clir ar ddeunydd pacio. Maen nhw'n cydnabod bod y dewisiadau a wnawn ni yma yng Nghymru yn effeithio ar bobl sy'n byw mewn gwledydd ledled y byd. A fyddai'r Gweinidog yn cytuno â'r bobl ifanc bod gan bob un ohonom ni ran i'w chwarae a, gyda'n gilydd, drwy gamau unigol, gyda chymorth polisi'r Llywodraeth, y gallwn ni wneud gwahaniaeth mawr?

Byddwn, a diolch am y cwestiwn. Ac roeddwn yn falch iawn, pan oeddwn yn COP, i gymryd rhan mewn trafodaethau panel gyda llysgenhadon ieuenctid Climate Cymru, ynghyd â llysgenhadon ieuenctid yr Alban a'r Gweinidog o Lywodraeth yr Alban. A'r hyn a oedd yn amlwg oedd dicter pobl ifanc ynghylch yr etifeddiaeth a adewir i'w cenhedlaeth nhw, a phan edrychwch ar yr ystadegau a'r data sy'n dod i'r amlwg, mae effaith hyn yn ddwfn, ond mae hefyd ar ein pennau cyn i ni wybod hynny. O fewn 80 mlynedd—a gobeithio y bydd fy mhlant yn dal yn fyw—oni bai ein bod yn newid polisïau ledled y byd yn sylweddol, rydym yn wynebu pedair gradd o gynhesu byd-eang, a fydd yn dileu tua 70 y cant o'r ecosystemau sydd eu hangen i gynnal bywyd dynol. Nawr, mae hynny'n ddifrifol ac yn peri pryder ac yn cyfiawnhau'r dicter, a dweud y gwir. Felly, roeddwn i'n falch o'r awgrymiadau a ddyfynnwyd gennych gan y bobl ifanc yn eich ardal, ac rwy'n credu y gallwn ddysgu llawer o hynny. Mae ailgylchu mwy, cau'r tap dŵr, labelu olew palmwydd a bwyta llai o gig i gyd yn gamau syml y gallwn i gyd eu gwneud, gyda'n gilydd, i wneud gwahaniaeth.

Yr hyn y mae tystiolaeth y Pwyllgor Newid Hinsawdd yn ei awgrymu yw bod 60 y cant o'r camau gweithredu sydd eu hangen i fodloni sero-net yn gamau y gall unigolion eu cymryd; 40 y cant o'r camau y mae angen i Lywodraethau eu cymryd, ac mae angen i'r ddau beth hynny ddigwydd ochr yn ochr. Mae angen pŵer pobl arnom ni, ond mae angen newid systemig arnom ni hefyd. Ac, fel rwy'n dweud o hyd, i wneud hyn, mae angen i ni wneud yr hyn sy'n iawn ar gyfer yr hinsawdd y peth hawsaf i'w wneud. Ac mae hynny'n rhywbeth y mae'r Llywodraeth yn gyfrifol amdano, ac mae hynny'n rhywbeth yr ydym ni, Llywodraeth Cymru—ac eto, mae gennym gyfrifoldeb dros rywbeth fel 40 y cant o'r toriadau mewn allyriadau y mae angen iddyn nhw ddigwydd; mae Llywodraeth y DU yn gyfrifol am 60 y cant. Rhaid i ni weithio gyda nhw i sicrhau bod newid systemig yn ei gwneud hi'n hawdd i ddinasyddion wneud y dewisiadau yr ydym i gyd yn dibynnu arnyn nhw i'w gwneud i atal newid trychinebus yr hinsawdd rhag dod yn realiti.

Diolch, Dirprwy Weinidog. Byddwn nawr yn atal y trafodion dros dro er mwyn caniatáu newidiadau yn y Siambr. Cofiwch, os gwelwch yn dda, os ydych yn gadael y Siambr, gwnewch hynny'n brydlon. Bydd y gloch yn cael ei chanu dwy funud cyn i drafodion ailgychwyn, a dylai unrhyw Aelodau sy'n cyrraedd ar ôl y newid aros tan hynny cyn mynd i mewn i'r Siambr.

Ataliwyd y Cyfarfod Llawn am 16:14.

Ailymgynullodd y Senedd am 16:23, gyda'r Dirprwy Lywydd yn y Gadair.