Yr eitem nesaf felly yw'r Rheoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Rhif 5) (Cymru) (Diwygio) (Rhif 20) 2021. Dwi'n galw ar y Gweinidog iechyd i wneud y cynnig ar y rhain. Eluned Morgan. 

Cynnig NDM7838 Lesley Griffiths

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 27.5:

1. Yn cymeradwyo bod y fersiwn ddrafft o Reoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Rhif 5) (Cymru) (Diwygio) (Rhif 20) 2021 yn cael ei llunio yn unol â’r fersiwn ddrafft a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 29 Hydref 2021.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch yn fawr, Llywydd. Cynigiaf y cynnig sydd ger ein bron.

Mae Rheoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Rhif 5) (Cymru) 2020 yn rhoi'r fframwaith deddfwriaethol ar waith ar gyfer y lefelau rhybudd a ddisgrifir yn y cynllun rheoli coronafeirws. Yn niweddariad yr hydref a'r gaeaf y cynllun hwn, y gwnaethom ei gyhoeddi ar 8 Hydref, fe wnaethom nodi'r hyn yr ydym yn disgwyl ei gadw fel mesur sylfaenol ar waith dros yr hydref a'r gaeaf. Mae rhai o'r amddiffynfeydd allweddol a fydd yn ein cadw'n ddiogel dros y gaeaf yn y rheoliadau. Maen nhw'n cynnwys y ffaith bod yn rhaid i fusnesau gynnal asesiad risg COVID a rhoi mesurau rhesymol ar waith i leihau risgiau; gwisgo gorchuddion wyneb mewn mannau cyhoeddus dan do; y gofyniad i ynysu ar ôl prawf positif; defnyddio tocyn COVID y GIG i gael mynediad i ddigwyddiadau a lleoliadau penodol.

Daw'r rheoliadau presennol i ben ar 26 Tachwedd. Ar 29 Hydref, gosodwyd rheoliadau diwygiedig drafft a fydd yn ymestyn dyddiad dod i ben y rheoliadau am dri mis arall hyd at 25 Chwefror, a fydd yn mynd â ni drwodd i ddechrau'r gwanwyn. Fel sydd wedi digwydd ers dechrau'r pandemig, bydd y rheoliadau'n cael eu hadolygu bob tair wythnos a bydd mesurau nad ydyn nhw'n gymesur bellach yn cael eu dileu.

Mae deddfwriaeth ar wahân, swyddogaethau rheoliadau awdurdodau lleol, yn rhoi pwerau i awdurdodau lleol yng Nghymru ymateb i fygythiadau difrifol a buan a achosir gan y coronafeirws yn eu hardaloedd. Disgwylir i hyn ddod i ben ar 26 Tachwedd hefyd ac mae'r rheoliadau diwygiedig drafft yn ymestyn dyddiad dod i ben y rheoliadau hyn tan 25 Chwefror hefyd. Mae rheoliadau swyddogaethau awdurdodau lleol wedi eu cynllunio i wneud tri pheth os yw ardaloedd yn wynebu achosion difrifol o'r coronafeirws: yn gyntaf, maen nhw'n grymuso awdurdodau lleol i gau neu osod cyfyngiadau ar safleoedd neu fannau cyhoeddus penodol; yn ail, maen nhw'n caniatáu iddyn nhw atal digwyddiadau rhag digwydd neu osod gofynion arnyn nhw; ac yn drydydd, maen nhw'n caniatáu i awdurdodau lleol, parciau cenedlaethol a Cyfoeth Naturiol Cymru gau llwybrau cyhoeddus a chyfyngu ar fynediad i dir.

Llywydd, gadewch i mi fod yn glir: wrth i ni symud i'r gaeaf, bydd y mesurau yn y rheoliadau yn ein helpu ni i gadw Cymru'n ddiogel ac i gymryd camau pellach os bydd angen ar lefel leol. Rwy'n falch iawn ein bod yn cael cyfle i drafod y cynnig hwn heddiw, ac edrychaf ymlaen at glywed cyfraniadau'r Aelodau ac ymateb iddyn nhw. Anogaf yr Aelodau i gefnogi'r cynnig.

Gweinidog, rydym yn diolch i chi am eich datganiad heddiw a'r rheoliadau yr ydych wedi eu nodi. Ni fyddwn ni, fel Ceidwadwyr Cymreig, yn cefnogi'r rheoliadau hyn heddiw. Hoffwn i dynnu sylw'r Gweinidog a'r Aelodau at y ffaith ein bod ni wedi cefnogi tua 90 y cant o reoliadau COVID Llywodraeth Cymru oherwydd ein bod ni'n derbyn ac yn cytuno eu bod ar waith am resymau da o ran cadw pobl Cymru'n ddiogel. Rydym ni yn cytuno â llawer o'r agweddau yr ydych chi wedi eu nodi yn y rheoliadau hyn heddiw; fodd bynnag, mae dau reswm penodol pam na fyddwn yn cefnogi'r rheoliadau heddiw. Y cyntaf yw na allwn ni gefnogi ymestyn y defnydd o docynnau COVID am y rhesymau yr wyf i wedi eu nodi o'r blaen. Mae goblygiadau moesegol, cydraddoldeb a goblygiadau negyddol eraill i docynnau COVID; rydym ni'n credu'n syml eu bod nhw yn drech nag unrhyw fudd. A phan fyddaf i'n dweud 'budd', nid ydym wedi gweld y dystiolaeth o unrhyw fudd hyd yn hyn. Wrth gwrs, rwyf i eisoes wedi gofyn cwestiynau ynglŷn â hyn heddiw, ond hoffem ni weld y dystiolaeth sy'n sail i'r tocynnau COVID, a'r budd a ddaw yn eu sgil. O ran yr ail bwynt, fe ddywedwn i na allwn ni gefnogi'r rheoliadau heddiw oherwydd bod y rheoliadau'n darparu estyniad o dri mis arall o holl gyfyngiadau COVID, gan gynnwys tocynnau COVID, ac rwyf i'n credu y dylai'r Llywodraeth fod yn cyflwyno'r rheoliadau fesul achos er mwyn i ni allu trafod y rhain yma yn y Siambr hon. Wrth i'r Gweinidog ymateb i fy sylwadau, byddwn i'n ddiolchgar pe byddai'r Gweinidog yn ymateb i'r pwynt penodol hwnnw. Diolch yn fawr.

Ymestyn y rheoliadau tan ddiwedd Chwefror yw'r nod yn fan hyn. Mi fyddwn ni yn sicr yn cefnogi'r rheoliadau yma. Dwi'n synnu'n fawr o glywed sylwadau'r Ceidwadwyr eu bod nhw bellach ddim yn cefnogi cael unrhyw gyfyngiadau mewn lle, i bob pwrpas, achos dyma'r fframwaith, ac o fewn y fframwaith yma mae'r rheoliadau'n cael eu rhoi mewn lle. Mae Plaid Cymru wedi ei gwneud hi'n glir trwy gydol y pandemig ein bod ni yn cefnogi gweithredu ar sail tystiolaeth, yn cefnogi camau a all helpu i gyfyngu ar drosglwyddo'r feirws a chadw pobl Cymru yn ddiogel. Ac ydy, mae hynny i bob un ohonom ni ar draws pob plaid yma wedi golygu penderfyniadau anodd iawn dros y flwyddyn a naw mis diwethaf.

Dwi'n gwneud y pwynt eto yn y fan hon, fel dwi wedi gwneud droeon, bod angen gweithio'n fwy a mwy dygn ar gyfathrebu'r rhesymeg, ie, tu ôl i reoliadau, ond hefyd y camau pwysig sydd angen i bobl eu cymryd er mwyn cadw at y rheoliadau yna, yn cynnwys y pethau cwbl sylfaenol. Y mwyaf o bobl sy'n gallu gweithio gartref, yn defnyddio gorchudd wyneb mewn mannau prysur dan do, yn gwneud yn siŵr bod yna awyr iach o'u cwmpas nhw, y mwyaf ydy'r gobaith y gallwn ni gyfyngu ar drosglwyddiad y feirws. Dwi'n meddwl bod yna dystiolaeth o ble mae'r neges, o bosib, yn cael ei cholli, a'r neges yn cael ei gwanhau. Felly, dwi'n annog y Llywodraeth eto i wthio ar y maes hwnnw. Ac wrth gwrs, mae'n rhaid i'r rheoliadau yma fynd law yn llaw ar yr un pryd â'r gwaith i gryfhau'r gwasanaeth iechyd.

Gwnaf y pwynt yma i gloi: efo pwysau mor fawr yn tyfu ar y gwasanaeth iechyd wrth i ni fynd i mewn i ddyddiau tywyll y gaeaf, mae'n rhaid i ni osgoi cael ein dal mewn cylch dieflig, diddiwedd, lle mae'r amseroedd aros yn gwaethygu fwy a mwy. Beth dwi'n ei weld ydy camau byrdymor yn cael eu cymryd gan y Llywodraeth, ie, ond rydyn ni angen gweld newid yn y tirlun iechyd yna sy'n mynd i olygu bod gennym ni wasanaethau iechyd a gofal mwy cynaliadwy ar gyfer yr hirdymor—ie, brwydro yn erbyn y feirws yma rŵan sy'n dal yn gymaint o fygythiad o fewn ein cymunedau ni, ond cadw llygad ar yr hirdymor yna a gwneud newidiadau rŵan sydd yn mynd i roi gwasanaethau mwy cadarn ar gyfer y blynyddoedd i ddod.

Rwy'n diolch i'r Gweinidog am y datganiad heddiw, a byddaf i'n cefnogi'r rhain. Mae'r rhain yn benderfyniadau anodd, ond mae'n rhaid i ni gydnabod hefyd eu bod yn fesurau dros dro ond brys, a'u diben, yn ogystal â diogelu iechyd y cyhoedd, yn wir, yw ceisio cadw busnesau ar agor hefyd gyda chyn lleied o fesurau â phosibl a fydd yn diogelu iechyd cyhoeddus nid yn unig eu cwsmeriaid, ond eu staff hefyd yn y mannau gwaith hynny, nad oes ganddyn nhw ddewis. Felly, mae'n anodd iawn, rydym ni'n gobeithio eu bod nhw mor dros dro ag y gallan nhw fod, ond mae angen i ni fynd drwy'r gaeaf hwn hefyd.

Rwy'n hoffi dod â phethau anarferol o flaen y Gweinidog, ac mae gen i un anarferol heddiw. Nid wyf i'n gofyn iddi ymyrryd na bwrw barn; ond rwyf yn gofyn iddi gadw ei dyddiadur ar agor, oherwydd efallai y bydd angen i mi ddychwelyd. Ganol mis Hydref, roedd dau glwb pêl-droed da iawn yn fy ardal i, clybiau pêl-droed da iawn sydd, yn ogystal â thimau oedolion, hefyd â thimau iau helaeth hefyd, i fod i chwarae ar fore Sadwrn ganol mis Hydref. Cafodd y tîm wybod ar yr union fore hwnnw—y bore hwnnw—fod dau chwaraewr wedi profi'n bositif. Erbyn diwedd dau neu dri diwrnod yn ddiweddarach roedd yn saith chwaraewr. Fe wnaethon nhw ymgynghori â'r awdurdod lleol i ddweud, 'Beth ddylem ni ei wneud?' Dywedodd yr awdurdod lleol, 'Peidiwch â chwarae'r gêm'. Ni wnaethon nhw chwarae'r gêm. Maen nhw wedi cael dirwy o £100 a thynnwyd tri phwynt oddi arnyn nhw am beidio â chwarae'r gêm. Mae ganddyn nhw apêl yr wythnos nesaf, ac mae'n rhaid i ni adael i hwn fynd ymlaen, felly peidiwch ag ymyrryd yn hyn eto, Gweinidog. Ond a wnaiff hi ddweud, yn gyffredinol, os caiff clwb ei gynghori gan swyddogion gorfodi COVID lleol na ddylen nhw fwrw ymlaen oherwydd bod rhai aelodau o'r tîm wedi profi'n bositif, dyna'n union yw'r canllawiau y dylen nhw eu dilyn, a pheidio â pheryglu eu chwaraewyr eu hunain, y cyfranogwyr, y bobl sy'n gwylio ar y cae nac yn wir y tîm arall—na ddylen nhw chwarae, a chwarae ar ddiwrnod arall yn lle hynny?

Gweinidog, o ran tocynnau COVID yng Nghymru, mae'n rhaid i'r Cabinet gael trothwy a pharamedrau o ran pryd maen nhw'n cael eu gorfodi ar leoliadau penodol. Yr hyn yr wyf i'n dymuno ei wybod yn benodol, Gweinidog yw: ar ba lefel y mae'n rhaid i COVID-19 fod yng Nghymru cyn y gellid diddymu tocynnau COVID? Gan nad yw unrhyw ddeddfwriaeth na rheolau na thocynnau sy'n cael eu cyflwyno yma i aros am gyfnod amhenodol. Felly, rwyf i'n credu ei bod yn bwysig iawn i'r cyhoedd wybod ar ba lefel y bydd tocynnau COVID yn cael eu diddymu yng Nghymru, oherwydd rwy'n credu bod honno'n wybodaeth hanfodol bwysig y mae angen i'r cyhoedd ei chael. Diolch, Llywydd.

Y Gweinidog nawr i ymateb i'r ddadl yma.

Diolch yn fawr. Dwi'n ddiolchgar i Aelodau am eu cyfraniad i'r ddadl hon. Dwi'n meddwl ei bod hi'n bwysig fy mod i'n pwysleisio unwaith eto nad yw'r coronafeirws wedi diflannu, yn anffodus. Mae'r sefyllfa yng Nghymru yn dal i fod yn un difrifol. Mae'r cyfrannau'n rhy uchel, ac mae'r pandemig yn dal i roi pwysau sylweddol ar ein gwasanaethau iechyd ni.

Rwyf i wedi fy siomi'n fawr o glywed na fydd y Ceidwadwyr yn cefnogi'r rheoliadau hyn. Rydym ni mewn sefyllfa yng Nghymru lle mae gennym ni dros 500 o achosion ym mhob 100,000 o bobl. Mae hynny'n lefel uchel iawn o achosion yn ein cymunedau ac rwyf i'n credu ei bod yn anghyfrifol iawn peidio â chymryd y sefyllfa hon o ddifrif. Rydym ni wedi rhoi'r amddiffyniadau hyn ar waith er mwyn diogelu'r cyhoedd. Rydym ni'n cychwyn ar gyfnod anodd iawn, iawn gyda phwysau'r gaeaf, ac yn sicr mae'n destun siom gweld hynny. Gallaf eich sicrhau ein bod ni wedi cymryd o ddifrif yr holl faterion moesegol, cyfreithiol ac ymarferol sy'n ymwneud â chyflwyno tocynnau COVID nid yn unig cyn i ni eu cyflwyno, ond cyn i ni ystyried eu hymestyn i sinemâu. Fel y dyfynnais i chi'n gynharach, rwyf i wedi cael neges ddiddorol iawn gan sinema yn dweud bod gwerthiant tocynnau wedi mynd drwy'r to yn ei sinema benodol ers i ni gyflwyno'r tocyn COVID, oherwydd bod cwsmeriaid yn teimlo'n fwy diogel oherwydd eu bod yn ymwybodol bod pobl eraill wedi eu diogelu sy'n eistedd yn agos atyn nhw. Felly, i fod yn glir—

A wnewch chi gymryd ymyriad?

Gallwch chi ei gymryd os ydych chi eisiau gwneud hynny.

Rwy'n hapus i gymryd ymyriad.

Diolch am ildio. Rwyf wedi siomi eich bod yn teimlo ei bod yn anghyfrifol nad ydym ni'n cefnogi'r rheoliadau hyn heddiw, ond fe wnaethoch chi eich hun a'r Prif Weinidog ddweud, wrth gyflwyno tocynnau COVID, eu bod yn benderfyniadau yr oedd angen eu gwneud yn ofalus iawn o ran goblygiadau moesegol. Felly, siawns eich bod yn derbyn ein bod â barn wahanol ar y penderfyniadau gofalus hynny y gwnaethoch chi eich hun sôn amdanyn nhw.

Rwy'n siŵr bod Russell yn ymwybodol nad yw'r rheoliadau hyn yn berthnasol i sinemâu yn unig; maen nhw hefyd yn berthnasol i'r rheoliadau ehangach sy'n ymwneud â'r holl fesurau eraill sydd gennym ar waith, gan gynnwys gwisgo gorchuddion wyneb mewn mannau cyhoeddus, gweithio gartref a'r holl bethau eraill hynny. Felly, rwy'n credu wrth i ni ddechrau misoedd y gaeaf, ei bod yn bwysig iawn wrth i ni weld achosion yn cynyddu ar draws y cyfandir nad dyma'r amser i ddileu'r darpariaethau sydd gennym ni. [Torri ar draws.] Ie.

Rwy'n gwerthfawrogi yn wirioneddol y pwynt sydd newydd gael ei wneud gan Russell fod y rhain, weithiau, yn benderfyniadau gofalus iawn a'u bod yn cael eu cymryd yn rhan o ystod o fesurau. Ond fy mhwynt i yn syml fyddai, Russell a'r Gweinidog, os yw'n benderfyniad gofalus, y dylid arfer y gofal hwnnw felly er budd iechyd a diogelwch y cyhoedd, ac osgoi'r hyn yr ydym yn ei weld yn digwydd yn awr ar y cyfandir.

Diolch yn fawr iawn. Rwy'n credu mai un o'r pethau allweddol i'w gofio o ran yr hyn yr ydym yn ei drafod yma heddiw—mae'n drafodaeth gyfreithiol iawn yr ydym yn cymryd rhan ynddi yn y fan yma—yw bod rhan ohono'n ymwneud â sicrhau, mewn gwirionedd, nad yw'r cyfyngiadau hyn ar waith am gyfnod amhenodol. Mae gennym ni broses lle caiff y rhain eu diwygio, ond i bob pwrpas mae cymal machlud wedi ei gynnwys yn y rheoliadau hyn. Felly, nid pethau a fydd yn parhau yn y tymor hir yw'r rhain, ond, wrth gwrs, mae gennym ni rythm rheolaidd bob 21 diwrnod o ailasesu'r sefyllfa.

Diolch yn fawr i Rhun am yr ymrwymiad i gefnogi y rheoliadau newydd yma. Rŷch chi'n iawn bod y tirlun yn bwysig o ran beth rŷm ni'n gweithredu ynddo ar hyn o bryd. Mae 10 y cant o'r achosion sydd yn yr ysbytai heddiw yn ymwneud â COVID, ac, wrth gwrs, rŷm ni eisoes wedi ymrwymo i wario £0.25 biliwn i ailgodi ein gwasanaethau yn dilyn COVID. Felly, gobeithio y gallwn ni fynd ati nawr i drefnu gymaint ag sy'n bosibl i fwyta i mewn i'r achosion o bobl sydd wedi bod yn aros am amser hir am eu mesurau nhw a'u operations nhw ac ati. 

Huw, mae bob amser yn bleser clywed eich achosion arbennig, ac yn bleser arbennig i glywed yr un yma, sydd yn eithaf anarferol. Ond rwy'n siŵr, os nad wyf i fod i ymyrryd ar hyn o bryd, rwy'n credu, o siarad yn gyffredinol, os yw pobl wedi cael cyngor gan arbenigwyr iechyd cyhoeddus i beidio â gwneud rhywbeth penodol, rwy'n credu y byddai'n ddoeth iddyn nhw fod mewn sefyllfa lle'r oedden nhw'n gwrando ar y cyngor hwnnw, ac y byddai'n rhaid iddyn nhw fod yn ddewr iawn pe byddai pobl yn gorfodi dirwy ar bobl pe na byddai'r sefyllfa honno wedi ei dilyn. Diolch yn fawr i chi i gyd.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Felly, dwi'n gohirio'r bleidlais tan y cyfnod pleidleisio. 

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.