Tlodi Plant

1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru ar 30 Tachwedd 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Sioned Williams Sioned Williams Plaid Cymru

2. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad ar strategaeth y Llywodraeth i ddileu tlodi plant? OQ57286

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 1:37, 30 Tachwedd 2021

Diolch yn fawr i Sioned Williams am y cwestiwn, Llywydd. Er y rhwystrau sydd wedi eu creu gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig, byddwn ni’n bwrw ymlaen gyda’r mesurau sydd yn ein rhaglen lywodraethu a’r cytundeb cydweithio gyda Phlaid Cymru i fynd i’r afael â thlodi plant yng Nghymru.

Photo of Sioned Williams Sioned Williams Plaid Cymru

Diolch, Brif Weinidog. Hoffwn longyfarch Plaid Cymru a Llywodraeth Cymru am lunio cytundeb cydweithredu blaengar a chynhwysfawr a fydd yn gwneud gwahaniaeth cadarnhaol i fywydau pobl Cymru, ac o ran taclo tlodi plant yn benodol. Rwyf fi, ers cael fy ethol, ac eraill ym Mhlaid Cymru, wedi holi'r Prif Weinidog am ehangu prydau bwyd am ddim lawer gwaith yn y lle hwn, ac mae grwpiau gwrthdlodi fel Sefydliad Bevan ac eraill wedi bod yn ymgyrchu'n galed drosto. Mae'r cytundeb cydweithio'n nodi bod hyn yn gam pellach tuag at ein nod ar y cyd na ddylai'r un plentyn fod yn llwglyd—nod rwy'n ei rannu a'i groesawu. O ystyried y nod hwn, yn ogystal â'r ffaith bod bron i 10,000 o blant ysgol uwchradd sy'n byw mewn tlodi yn cael eu hamddifadu o brydau ysgol am ddim, ydy'r Prif Weinidog yn cytuno â fi y dylid anelu hefyd at gyflwyno prydau ysgol am ddim i holl blant ysgolion uwchradd, pan fo adnoddau yn caniatáu? Yn ogystal, oni bai y bydd cynnydd yn y lwfans cynhaliaeth addysg, sy'n cynnig cefnogaeth hanfodol i oedolion ifanc mewn addysg o aelwydydd incwm isel, fe fydd, erbyn diwedd y cyfnod o dair blynedd, wedi cael ei rewi am 20 mlynedd mewn termau real. A wnaiff y Prif Weinidog, felly, amlinellu cynlluniau'r Llywodraeth i'w gynyddu? Diolch.

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 1:39, 30 Tachwedd 2021

Diolch yn fawr am y cwestiwn, wrth gwrs, a diolch i'r Aelod am beth ddywedodd hi am y cytundeb. A nawr mae cyfleon gyda ni i gymryd camau pellach, drwy ymestyn prydau ysgol am ddim ac ymestyn darpariaeth gofal plant. Bydd y Llywodraeth yn canolbwyntio ar beth sydd yn y cytundeb, achos mae hwnna'n heriol ac uchelgeisiol, ond nawr rŷn ni'n gallu cydweithio i wneud beth mae'r cytundeb yn ei ddweud. Bydd popeth rydyn ni'n mynd i'w wneud yn gallu gwneud mwy i amddiffyn ein plant rhag tlodi. Wrth gwrs, mae mwy o bethau yn y dyfodol rydym yn gallu meddwl amdanynt, ac roedd nifer o bwyntiau pwysig gan yr Aelod. Ond i ni, fel Llywodraeth, y peth pwysig i ni yw i ganolbwyntio ar y pethau sydd yn y cytundeb ac i fwrw ymlaen i roi popeth ar waith. 

Photo of Laura Anne Jones Laura Anne Jones Conservative 1:40, 30 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Prif Weinidog, yn yr un modd â'r prydau ysgol am ddim, wrth gwrs, ac mae i'w groesawu, ond onid yw'n peri pryder i chi, fel gyda'ch cynllun treialu ar gyfer incwm sylfaenol cynhwysol, y bydd miliwnyddion yn elwa arno? A ydych chi'n credu mai dyma'r defnydd gorau gwirioneddol o adnoddau ar gyfer mynd i'r afael â thlodi yng Nghymru yn uniongyrchol? Rydych chi wedi cael 20 mlynedd, Prif Weinidog, i wneud eich marc yma yng Nghymru, ac eto nid yw'r Llywodraeth hon wedi cyflawni dim yn hyn o beth. A dweud y gwir, mae tlodi plant wedi cynyddu i 1 o bob 3 phlentyn. Mae hynny'n 200,000 o blant sy'n dal i fod wedi eu gadael mewn tlodi yma yng Nghymru. Pa gamau, pa gamau gweithredu ydych chi'n eu cymryd, ar wahân i'r pethau hynny, i fynd i'r afael yn wirioneddol â thlodi yn uniongyrchol yma?

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 1:41, 30 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Wel, Llywydd, rwyf i wedi esbonio o'r blaen ar lawr y Senedd, cyn belled ag y mae tlodi plant yn y cwestiwn, y gellir rhannu'r cyfnod datganoli yn ddau gyfnod yn hawdd iawn. Yn y cyfnod cyntaf, y degawd cyntaf, gyda Llywodraeth Lafur yn San Steffan yn gweithio gyda Llywodraeth Lafur yma, gostyngodd tlodi plant flwyddyn ar ôl blwyddyn yn ystod y cyfnod hwnnw. Yn ystod y 10 mlynedd diwethaf, gyda'i Llywodraeth hi wrth y llyw yn San Steffan, yr ydym ni wedi gweld tlodi plant yn cynyddu nid yn unig yma yng Nghymru, ond ar draws y Deyrnas Unedig gyfan. Eu mesur diweddaraf a mwyaf creulon yw amddifadu plant mewn teuluoedd sy'n dibynnu ar gredyd cynhwysol o'r £20 yr wythnos ychwanegol hwnnw yr oedden nhw'n dibynnu arno. Os ydych chi eisiau gwybod pam mae tlodi plant wedi cynyddu ar draws y Deyrnas Unedig, yna'r cwbl y mae'n rhaid i chi ei wneud yw edrych ar y camau uniongyrchol a bwriadol y mae ei phlaid hi wedi eu cymryd yn ystod ei chyfnod mewn Llywodraeth. 

Ac rwy'n gwrthod yn llwyr yr hyn a ddywedodd yr Aelod wrth agor. Polisi'r blaid Dorïaidd erioed yw y dylid cadw gwasanaethau ar gyfer pobl dlawd, ac eto rydym ni'n gwybod yn iawn yr hyn y mae hynny yn arwain ato: mae gwasanaethau sy'n cael eu cadw ar gyfer pobl dlawd yn troi'n wasanaethau gwael yn gyflym. Rydym ni'n dibynnu, lle bynnag y gallwn, ar wasanaethau cynhwysol y mae gan bawb ran ynddyn nhw, ac mae pawb eisiau i'r gwasanaethau hynny fod cystal ag y gallan nhw fod. A lle ceir miliwnyddion, mae'r system dreth yno i ymdrin â nhw i wneud yn siŵr, os byddan nhw'n elwa, fel y byddwn i'n dymuno iddyn nhw ei wneud, o wasanaethau cynhwysol, eu bod yn talu'r arian hwnnw yn ôl drwy'r system dreth i barhau i gynorthwyo pobl eraill. Dyna'r ffordd, Llywydd, o wneud yn siŵr nad yw plant mewn teuluoedd tlawd yn cael eu gwahanu oddi wrth weddill cymdeithas ac yn cael eu gwneud yn fuddiolwyr pryder diwerth y Blaid Geidwadol, ond i wneud yn siŵr eu bod nhw'n cael eu cynnwys yn briodol gyda phob plentyn arall ym mhob dim yr hoffem ni weld plentyn yng Nghymru yn ei gael yn rhan o'u dinasyddiaeth.