3. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am y targedau carbon sero net ar gyfer adeiladau ysgolion a cholegau newydd yng Nghymru? OQ57312

Rwyf wedi mandadu carbon sero net o dan faner newydd 'cymunedau cynaliadwy ar gyfer dysgu' ar gyfer rhaglen fuddsoddi ysgolion a cholegau'r unfed ganrif ar hugain o 1 Ionawr y flwyddyn nesaf. Bydd angen i bob prosiect adeiladu o'r newydd, adnewyddu mawr ac ymestyn ddangos bod carbon sero net yn cael ei gyflawni yn y gwaith ynghyd â gostyngiad o 20 y cant yn y carbon a gaiff ei allyrru wrth gynhyrchu deunyddiau adeiladu.

Diolch, a hoffwn ddiolch yn fawr iawn i'r Gweinidog am ei ymrwymiad i sicrhau bod sero net yn flaenoriaeth i ysgolion yr unfed ganrif ar hugain. Mae'n ymrwymiad datblygu hollol wych. Fel y dywedodd ein Gweinidog newid hinsawdd yn gynharach, mae gallu siarad â disgyblion o bob oed ar draws ein hetholaethau yn rhan wych o'n swyddi, a chaf fy ysbrydoli'n gyson gan eu hawydd i ddiogelu ein hamgylchedd ac maent mor ymrwymedig i wneud hynny. Enghraifft wych o hyn yw bod Ysgol Gynradd Llidiard, yn fy etholaeth ym Mhen-y-bont ar Ogwr, wedi gosod paneli solar eleni er mwyn dod yn fwy effeithlon a defnyddio llai o ynni, ac mae disgyblion a staff ar eu heco-bwyllgor wedi bod yn flaenllaw yn y gwaith o reoli'r mesurau arbed ynni. Felly, a gaf fi ofyn i chi, Weinidog, a fyddech yn gallu ymweld ag Ysgol Gynradd Llidiard a'r eco-bwyllgor fel y cânt ofyn i chi ynglŷn â syniadau eraill sydd ganddynt, a dangos i chi beth y maent wedi bod yn ei wneud a siarad ynglŷn â sut y gall Llywodraeth Cymru eu cefnogi ymhellach yn eu hymdrechion i gyflawni eu dyheadau uchelgeisiol fel arweinwyr amgylcheddol?

Byddwn yn sicr yn fodlon gwneud hynny a diolch i'r Aelod am ddod â'r pwynt pwysig hwnnw i'r Siambr. Roeddwn yn gwrando ar ei chwestiwn i'r Gweinidog newid hinsawdd yn gynharach, ac wrth edrych ar faint rhai o'r heriau sy'n ein hwynebu, credaf fod gweld pa mor bell y mae llawer o'n disgyblion iau wedi mynd yn wirioneddol ysbrydoledig, ymhellach efallai na hyd yn oed rhai ohonom sydd wedi myfyrio am gyfnodau hirach ar y cwestiynau hyn o safbwynt polisi, os caf ei roi felly.

Credaf fod cyfle yma i ni sicrhau hefyd, yn y cwricwlwm newydd, gyda'i bwyslais ar wneud yn siŵr fod ein plant a'n pobl ifanc yn ddinasyddion sy'n wybodus yn foesegol, gyda'r ffocws ar gynaliadwyedd, ein bod yn gwneud popeth yn ein gallu i wrando ar eu lleisiau yn y ffordd rydym yn cynllunio'r cwricwlwm a hefyd y seilwaith addysg y cyflwynir y cwricwlwm drwyddo. Cofiaf hefyd yr ymweliad gwych a gefais gyda hi ag ysgol gynradd Nottage yn ei hetholaeth, ac roedd gweld cyffro'r plant ifanc yno ynglŷn â'r materion hyn yn ysbrydoli'n fawr hefyd.

Weinidog, gan y byddwch ym Mhen-y-bont ar Ogwr, byddwn yn argymell eich bod hefyd yn gweld ysgol yn fy ward, Pen-y-fai. Weinidog, mae gosod targedau ar gyfer ein hadeiladau ysgol a cholegau newydd yn gymharol syml, ac nid yw sicrhau eu bod yn cyfrannu at ein targed carbon sero net yn rhywbeth a ddylai achosi llawer o broblemau. Yr her fwy yw bod llawer o'n hadeiladau ysgol wedi'u codi ar ddiwedd oes Fictoria a dechrau'r cyfnod Edwardaidd—adeiladau brics coch trawiadol, solet sy'n debygol o fod yn fwy problemus wrth inni newid o wresogi nwy. Pa asesiad y mae wedi'i wneud o'r gyllideb y bydd angen ei dyrannu ar gyfer yr ysgolion hyn i gyflawni ein rhwymedigaeth? Diolch.

Diolch i'r Aelod am y cwestiwn. Credaf fod maint yr her sydd o'n blaenau, ac rydym i gyd yn ymwybodol ohoni, rwy'n credu, yn golygu bod angen inni wneud pob cyfraniad y gallwn ei wneud. Felly, credaf y bydd y rhaglen cymunedau cynaliadwy ar gyfer dysgu yn y dyfodol yn gwneud cyfraniad sylweddol, yn sicr ym maes prosiectau adeiladu o'r newydd, adnewyddu mawr ac ymestyn, a bydd y meini prawf ar gyfer y don gyntaf yn mynd yn fwyfwy heriol, os caf ei roi felly, wrth i dargedau Llywodraeth Cymru ei hun ddod yn fwy llym yn y blynyddoedd i ddod, gan fynd â ni ar ein llwybr tuag at Gymru sero net. Ond mae'n iawn i ddweud, wrth gwrs, fod angen inni sicrhau bod ein holl ystâd gyhoeddus yn gwneud cyfraniad tuag at y targed hwnnw hefyd. Pan wnaeth y Prif Weinidog a'r Gweinidog Newid Hinsawdd eu cyhoeddiadau yn yr wythnos cyn y COP, mae'n debyg y bydd wedi nodi mai rhan o'r amcan yw deall y sefyllfa'n well a beth yw cyflwr y stoc addysg ledled Cymru, a deall yn fanwl yr hyn sydd angen ei wneud er mwyn sicrhau, cyn belled ag y gallwn, eu bod yn gwneud eu cyfraniad hefyd tuag at ein targedau sero net. Nid yw'n syml, yn sicr ni ellir ei wneud yn y tymor byr, a bydd her ariannu sylweddol ynghlwm wrtho, oherwydd mae llawer o'r technolegau newydd yn galw nid yn unig am osod pwmp gwres ffynhonnell aer, er enghraifft, ond heriau inswleiddio sylweddol, a heriau dosbarthu hefyd. Felly, bydd y gwaith hwnnw'n dechrau gyda'n partneriaid, ac yna bydd gennym well dealltwriaeth o'r hyn y mae angen inni ei wneud er mwyn bwrw ymlaen â'n huchelgais ar draws y stoc addysg.