4. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am ofynion gwasanaeth rhyddhau o'r ysbyty? OQ57663

Diolch. Mae canllawiau gwasanaeth rhyddhau o'r ysbyty ar waith er mwyn rheoli llif cleifion, yn enwedig yn ystod y pandemig. Gwnaethom ddiweddaru’r canllawiau hyn yn ddiweddar, gan ystyried y sefyllfa ddiweddaraf a mwy cadarnhaol o ran COVID, er mwyn parhau i ddarparu mecanwaith diogel ar gyfer rhyddhau pobl o ysbytai yn dilyn eu triniaeth.

Diolch am eich datganiad, Ddirprwy Weinidog. Lywydd, yn ddiweddar, mae fy swyddfa wedi cael gwybod am ddigwyddiad yn ysbyty’r Faenor, lle cafodd etholwr sy’n 92 oed eu rhyddhau o’r adran ddamweiniau ac achosion brys yn oriau mân y bore. Fe wnaethant gyrraedd adref am 4 a.m. Cyn iddynt gael eu rhyddhau, derbyniodd partner yr etholwr, sydd hefyd yn 92 oed, alwad ffôn gan yr ysbyty oddeutu 3 a.m., gan achosi iddynt godi o'r gwely ar frys, er eu bod mewn perygl o gwympo eu hunain. Er fy mod yn cydnabod ac yn gwerthfawrogi’r ymateb gan brif weithredwr y bwrdd iechyd yn egluro’r sefyllfa o'u safbwynt hwy, nid yw hyn yn lleddfu fy mhryderon ynghylch y gweithdrefnau rhyddhau yn yr ysbyty hwnnw. Dywedodd fy etholwr a’u partner nad oeddent yn cael digon o gymorth, a bod yn rhaid i’w partner eu gwthio, gan ddefnyddio ffrâm gerdded, i’w rhoi yn y gwely.

Weinidog, fe fyddwch yn ymwybodol o adroddiad diweddar Cynghrair Henoed Cymru, a nododd annigonolrwydd yn y gweithdrefnau, ac nid yw hynny’n dderbyniol. Deallaf fod ysbytai o dan bwysau sylweddol o hyd a bod pandemig COVID-19 wedi golygu bod gweithdrefnau rhyddhau wedi’u newid fel bod mwy o welyau ar gael ac i leihau’r risg o haint. Ond beth sydd wedi digwydd i’r egwyddorion sylfaenol, megis caredigrwydd a thosturi? Ni ddylai'r GIG droi'n ffatri. Weinidog, sut y mae Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda phartneriaid yn GIG Cymru i sicrhau nad yw digwyddiadau annerbyniol o’r fath yn digwydd a bod gweithdrefnau rhyddhau'n cydnabod yn well pa mor agored i niwed yw pobl fel fy etholwr?

Ie, diolch i Peter Fox am ei gwestiwn, ac mae'n ddrwg gennyf glywed am yr hyn a ddigwyddodd i’w etholwr a gŵr yr etholwr. Mae'n ymwneud â llawer o'r hyn y buom yn sôn amdano'r prynhawn yma—sut y mae sicrhau gwell cydgysylltu a gwell cydweithio rhwng y systemau iechyd a gwasanaethau cymdeithasol. Yn amlwg, roedd angen cymorth ar y teulu hwn—angen cymorth gofal cymdeithasol ar ôl iddynt gyrraedd adref—ac roedd angen i hynny gael ei nodi yn yr ysbyty. Felly, mae'r cyswllt hwn mor bwysig. Yn amlwg, mae’r hyn a ddigwyddodd gyda’i etholwr yn rhywbeth na fyddem am iddo ddigwydd i unrhyw un. Ond rydym yn cynllunio ac yn gweithio i wella’r cysylltiadau rhwng iechyd a gofal cymdeithasol. Yn ogystal, mae’r chwe nod ar gyfer gofal brys yn cynnwys nod 5, sef yr arfer gofal ysbyty a rhyddhau gorau posibl, o’r adeg y caiff claf ei dderbyn, a nod 6, sef dull cartref yn gyntaf a lleihau’r risg o orfod dychwelyd i'r ysbyty. Bwriad y nodau hyn—pump a chwech—yw cyflawni’r canllawiau rhyddhau cenedlaethol. Rydym wedi darparu £25 miliwn mewn cyllid cenedlaethol cylchol i gefnogi hyn—er, yn amlwg, rwy’n derbyn na ddigwyddodd hynny yn achos ei etholwr. Mae hyn yn rhywbeth y mae'n rhaid inni weithio'n galed iawn arno. Felly, rydym yn gwneud hynny, ac rydym yn buddsoddi’r arian hwnnw.

Yn ogystal â hynny, rydym yn darparu £2.6 miliwn ar gyfer cludiant cleifion nad ydynt yn achosion brys, a hynny mewn ymdrech i leddfu'r pwysau ar y gwasanaeth ambiwlans—ac rydym newydd gael nifer o gwestiynau am y gwasanaeth ambiwlans. Rydym yn darparu £40 miliwn i gefnogi adferiad gwasanaethau gofal cymdeithasol, a dyrennir £9.8 miliwn i fyrddau partneriaeth rhanbarthol i gefnogi’r gwaith o gyflawni eu cynlluniau i leddfu pwysau’r gaeaf, ynghyd â £32.92 miliwn ar gyfer pwysau gofal cymdeithasol. Felly, rwy'n credu y gallwch weld ein bod yn buddsoddi llawer iawn yn y gwasanaeth ac rydym yn gweithio’n galed iawn i gael y bartneriaeth yn iawn rhwng yr ysbyty a’r system gofal cymdeithasol, ond hoffwn fynegi fy nghydymdeimlad unwaith eto â'r hyn a ddigwyddodd i'w etholwyr.

A fyddech yn cytuno â mi mai un o’r pethau allweddol yn hyn o beth yw sicrhau bod gennym ofal cymdeithasol o safon yn y gymuned i alluogi pobl i gael eu rhyddhau’n gyflym?

Ydw, mae'n gwbl hanfodol fod gennym ofal cymdeithasol o safon, ac fel y gŵyr pob un ohonom, mae gofal cymdeithasol wedi bod dan bwysau aruthrol, ac rydym yn gwneud popeth a allwn i roi hwb i'r gwasanaeth gofal cymdeithasol. Ddoe, cyhoeddais ffyrdd yr ydym yn gweithio tuag at ddenu mwy o weithwyr gofal cymdeithasol i’r gwasanaeth, gan ein bod yn brin iawn o staff, drwy gyflwyno’r cyflog byw gwirioneddol, ynghyd â thaliad ychwanegol. Rydym yn gweithio'n galed i edrych ar delerau ac amodau, gan y credaf mai'r hyn sy'n allweddol yw cael y staff—y staff cywir, o ansawdd uchel—yn y gymuned, a fydd yno i weithio gyda phobl agored i niwed i helpu i'w hatal rhag gorfod mynd i'r ysbyty, a phan gânt eu rhyddhau o'r ysbyty, i fod yno i'w hatal rhag gorfod dychwelyd yno. Felly, ydw, rwy'n sicr yn cytuno â'r hyn a ddywedodd Jenny Rathbone.