2. Pa gyngor cyfreithiol y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi'i roi i Lywodraeth Cymru ynghylch unrhyw gymorth y gall ei roi i ymchwiliad y Llys Troseddol Rhyngwladol i droseddau rhyfel y tybir bod lluoedd Rwsia wedi'u cyflawni yn Wcráin? OQ57802

Diolch am y cwestiwn. Rwy'n croesawu'r ymchwiliad gan erlynydd y Llys Troseddol Rhyngwladol ac rwy'n falch fod 40 o wladwriaethau bellach wedi cyfeirio'r mater at y llys i'w ystyried. Mae Llywodraeth Cymru yn sefyll mewn undod ag Wcráin a'i phobl, a bydd yn parhau i gefnogi a chynorthwyo mewn unrhyw ffordd y gall.

Diolch yn fawr am yr ymateb hwnnw, Weinidog. Gwn fod Aelodau ar bob ochr i'r Siambr eisoes wedi mynegi eu hundod â phobl Wcráin a byddant yn parhau i estyn allan at bobl yn Wcráin i fynegi'r gefnogaeth a'r undod hwnnw drwy gydol yr wythnosau a'r misoedd nesaf. A gwn y bydd Aelodau hefyd ar bob ochr i'r Siambr hon yn estyn allan atoch chi, Gwnsler Cyffredinol, yn y ffordd yr ydych wedi siarad a'r effaith y mae wedi'i chael arnoch chi a'ch teulu.

Rydym i gyd am weld diwedd ar y rhyfel gwarthus hwn, ac rydym i gyd am weld y rhai sy'n gyfrifol am gyflawni gweithredoedd troseddol a throseddau rhyfel yn cael eu dwyn i gyfrif am hynny. Bydd Llywodraeth Cymru, gobeithio, yn cefnogi Llywodraeth y Deyrnas Unedig i wneud hynny, a gobeithio, Weinidog, y gallwch ein sicrhau y prynhawn yma y bydd Llywodraeth Cymru yn gweithio ochr yn ochr â Llywodraeth y DU i sicrhau ein bod yn creu cynghrair ryngwladol o bobl ledled y byd i sicrhau bod Putin nid yn unig yn cael ei drechu yn Wcráin, ond pan gaiff ei drechu, y caiff ef a'i Lywodraeth eu dwyn i gyfrif am y troseddau y maent yn eu cyflawni heddiw.

Diolch am y sylwadau hynny. Wrth gwrs, mae mater hawliau dynol, gweithredoedd ymosodol, troseddau rhyfel, a hil-laddiad mewn gwirionedd, yn faterion sy'n trosgynnu gwahaniaethau gwleidyddiaeth bleidiol, yn enwedig pan fyddwn yn eu gweld yn digwydd ar newyddion 24 awr, yn fyw o flaen ein llygaid ein hunain mewn ffordd nad yw erioed wedi digwydd o'r blaen, mae'n debyg. Gallaf ddweud hyn wrth yr Aelodau: ar 1 Mawrth 2022, cyfeiriodd nifer o aelod-wladwriaethau, gan gynnwys y DU, y mater at y Llys Troseddol Rhyngwladol, ac fel y dywedais, mae hynny wedi cynyddu i 40 bellach.

Ar 2 Mawrth, cyhoeddodd yr erlynydd ei fod wedi agor ei ymchwiliad, ac mae cwmpas yr ymchwiliad yn cynnwys honiadau o droseddau rhyfel yn y gorffennol a'r presennol, troseddau yn erbyn y ddynoliaeth neu hil-laddiad, a gyflawnwyd ar unrhyw ran o diriogaeth Wcráin gan unrhyw berson o 21 Tachwedd 2013 ymlaen.

Ac yna, ar wahân i hynny, ar 7 Mawrth 2022, cafwyd gwrandawiad yn y Llys Cyfiawnder Rhyngwladol mewn perthynas â honiadau o hil-laddiad o dan y Confensiwn ar Atal a Chosbi Trosedd Hil-laddiad. Roedd hyn yn ymwneud ag achos a ddygwyd ger bron gan Wcráin yn erbyn Ffederasiwn Rwsia. Penderfynodd Ffederasiwn Rwsia beidio â chymryd rhan.

Wrth gwrs, byddwn yn sicr o dderbyn nifer o ffoaduriaid o Wcráin maes o law. Mae'n bosibl y bydd rhai ohonynt wedi tystio i droseddau rhyfel ac achosion o hil-laddiad ac efallai mai un o'r pethau y gallem ei wneud yw archwilio i ba raddau y mae'n bosibl diogelu'r dystiolaeth honno ar gyfer rhan o'r ymchwiliad troseddol rhyngwladol.