5. Sut mae Llywodraeth Cymru yn datblygu rhwydwaith trafnidiaeth gynaliadwy yng Ngogledd Cymru? OQ58037

Bydd ein rhaglen metro gogledd Cymru yn trawsnewid gwasanaethau trên, bysiau a theithio llesol ar draws gogledd Cymru. Rydym hefyd wedi cyhoeddi comisiwn trafnidiaeth gogledd Cymru, dan arweiniad yr Arglwydd Terry Burns, cyn-Ysgrifennydd Parhaol y Trysorlys, sydd wedi gwneud gwaith mor dda i ni o amgylch yr M4 yng Nghasnewydd. Ac mae hynny eisoes yn dechrau. Mae'n cyfarfod am y tro cyntaf heddiw, rwy'n credu, i ddatblygu dull sy'n seiliedig ar dystiolaeth a fydd wedyn yn datblygu llif o argymhellion ar gyfer ffrwd o ddatrysiadau trafnidiaeth aml-ddull ac integredig ar gyfer y gogledd.

Bydd mannau gwefru cerbydau trydan yn allweddol i rwydwaith trafnidiaeth gynaliadwy yng ngogledd Cymru. Ym mis Chwefror, ysgrifennais atoch i gefnogi etholwr a ofynnodd am help i ddarganfod pam fod Trafnidiaeth Cymru yn cymryd cyhyd i osod y 21 man gwefru cyflym ar gyfer cerbydau trydan a gyhoeddwyd fis Mehefin diwethaf. Yn eich ateb, fe ddywedoch chi fod y prosiect y cyfeiriwyd ato yn un cymhleth, y bu oedi cyn cael caniatâd cynllunio, lesoedd a ffyrddfreintiau a bod Trafnidiaeth Cymru wedi sicrhau eich swyddogion y bydd y safleoedd yn symud yn gyflym i'r cyfnod adeiladu ar ôl iddynt gael y caniatadau. Sut rydych chi'n ymateb felly i ddatganiad dilynol fy etholwr fod gwir angen i Trafnidiaeth Cymru symud hyn ymlaen gyda blaenoriaeth, gan y bydd ymwelwyr sy'n gyrru cerbydau trydan, a fydd ag incwm gwario, yr hoffai ein diwydiant twristiaeth lleol iddynt ei wario yma, yn dod i ogledd Cymru ac yn ei weld heb fod yn barod ar eu cyfer, a bod ystad Rhug wedi cyhoeddi ei bod yn gosod wyth gwefrydd ceir pŵer uchel yng Nghorwen—ychydig wythnosau i osod wyth gwefrydd pŵer uchel, pan na all Trafnidiaeth Cymru a Llywodraeth Cymru ymdopi â mwy nag un gwefrydd pŵer canolig mewn 10 mis?

Rwy'n sicr yn rhannu rhwystredigaeth yr Aelod fod y cynllun wedi taro rhai rhwystrau. Gadewch imi ddweud ychydig o bethau mewn ymateb i'r pwyntiau y mae'n eu codi. Yn gyntaf oll, credaf ei fod yn hyrwyddwr gwych dros y sector preifat a byddwn wedi meddwl, yn yr achos hwn, nad mater i'r Llywodraeth yw arwain y gwaith o gyflwyno e-wefru; nid yw'r Llywodraeth yn darparu gorsafoedd petrol ac nid wyf yn credu ei bod yn rhesymol disgwyl i'r Llywodraeth fod yn brif ddarparwr cyfleusterau e-wefru—mae honno'n rôl i'r sector preifat yn bennaf. A rôl y sector cyhoeddus yw ysgogi ac ymdrin â'r meysydd hynny sy'n mynd i fod yn llai tebygol o gael eu gwasanaethu gan y sector preifat, yn gyntaf.

Mae gan Trafnidiaeth Cymru raglen waith ac mae hon yn gymhleth iawn, oherwydd yr ystod o resymau a nododd, ac fe fu oedi am ystod eang o resymau, yn enwedig oherwydd cadwyni cyflenwi yn ogystal ag oedi cyfreithiol, a chyfyngiadau'r grid hefyd, fel yr oeddem yn ei drafod yn y Senedd yn gynharach. Ac mae hon yn broblem arall lle nad yw'r grid sydd gennym yn addas i'r diben i ymdopi â'r argyfwng newid hinsawdd. Nawr, nid yw'r rhain yn bethau sydd o dan reolaeth Llywodraeth Cymru. Felly, mae yna glytwaith cymhleth o resymau pam y bu rhwystredigaethau.

Hoffwn ddweud bod y ffigurau a welais yn dangos bod gan Gymru, fesul y pen, gynifer o bwyntiau gwefru â rhannau eraill o'r DU. Rydym wedi nodi cynllun gweithredu e-wefru, sy'n dangos—[Anghlywadwy.]—cadw i fyny â hynny. Ond nid wyf yn gwadu nad yw'r cynnydd hyd yma ar brosiect Trafnidiaeth Cymru wedi bod cystal ag y byddwn wedi hoffi ei weld, ond mae nifer o resymau dros hynny fel y nodais.

Weinidog, rhaid i rwydweithiau trafnidiaeth gynaliadwy fod â buddiannau'r cyhoedd sy'n teithio yn ganolog iddynt. Rhaid iddynt gludo pobl i lle maent angen ac eisiau bod, ac mae hynny'n golygu bod Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda phartneriaid i adeiladu rhwydweithiau sy'n gweithio i bobl—a'i phartneriaid fel ein cydweithwyr gwych mewn llywodraeth leol. Lywydd, os caf achub ar y cyfle hwn yn awr i longyfarch fy nghyfaill, Keith Jones, sydd newydd gael ei benodi i swydd uchel ei pharch yr aelod cabinet dros drafnidiaeth yng Nghaerdydd, swydd bwysig iawn i bob awdurdod lleol.

Weinidog, os edrychwn ar fy etholaeth i, mae'n rhaid i lwybrau trafnidiaeth fod yn drawsffiniol, ac mae hynny'n golygu gweithio gyda phartneriaid ar draws y ffin, fel y maer metro, Steve Rotheram. Weinidog, a gaf fi eich ymrwymo heddiw i ymrwymo eich swyddogion i weithio gyda swyddogion y maer metro, Steve Rotheram, i sicrhau bod trigolion Alun a Glannau Dyfrdwy yn cyrraedd eu swyddi a'r mannau hamdden sydd agosaf at eu cartrefi ar rwydweithiau trafnidiaeth cynaliadwy?

Wel, gallaf sicrhau Jack Sargeant mai un o ganlyniadau gweithio gyda Ken Skates am ddwy flynedd a hanner yw fy mod yn deall yn iawn yr angen i weithio'n drawsffiniol ac i weithio'n agos gyda'r maer metro. Gallaf eich sicrhau mai dyna a wnawn. Sefydlwyd cysylltiadau da pan oedd Ken yn gyfrifol am y portffolio trafnidiaeth ac maent wedi'u cadw, rwy'n falch o ddweud. Mewn gwirionedd, mae comisiwn trafnidiaeth gogledd Cymru a sefydlwyd gennym o dan yr Arglwydd Burns yn cynnwys aelod o gyngor swydd Nottingham, yn ogystal ag Ashley Rogers, cadeirydd Growth Track 360, i ddangos ein bod yn llwyr ddeall natur dwyrain-gorllewin y cysylltiadau trafnidiaeth, yn enwedig yn y gogledd-ddwyrain, ac rydym yn parhau i sicrhau bod hynny'n ganolog i'r cynllunio y mae Trafnidiaeth Cymru yn ei wneud.

Mae Jack Sargeant yn llygad ei le, mae arnom angen ystod o rwydweithiau ac mae angen iddynt wneud—. Y peth iawn i'w wneud a'r peth hawsaf i'w wneud—. Ar hyn o bryd, rydym wedi etifeddu system drafnidiaeth 70 oed lle rydym wedi'i gwneud yn hawdd i yrru ac yn anos defnyddio trafnidiaeth gyhoeddus. Ac oni bai ein bod yn troi hynny ar ei ben ac yn gwneud trafnidiaeth gyhoeddus yn ffordd hawdd, amlwg, ddi-boen, gosteffeithiol o wneud ein teithiau dyddiol, ni fyddwn byth yn cyrraedd ein targedau hinsawdd. Ac rwy'n gobeithio y bydd comisiwn Burns yn gwneud gwaith ymarferol i sefydlu llif o gynlluniau a chreu cysylltiadau yn y gogledd ac y gellir cyflawni'r rheini'n gyflym wedyn.