Eitem 2, felly.

Yn ôl ymlaen eto.

Y Trefnydd i wneud y datganiad a chyhoeddiad busnes. Lesley Griffiths.

Diolch. Mae tri newid i agenda'r Cyfarfod Llawn heddiw. Rwyf wedi ychwanegu datganiad gan y Gweinidog cyllid a llywodraeth leol ar yr ymateb i ddatganiad ariannol Llywodraeth y DU. O ganlyniad, mae'r datganiad ar dreftadaeth y byd yng ngogledd-orllewin Cymru wedi ei ohirio tan yr wythnos nesaf. Ac yn olaf, mae'r datganiad deddfwriaethol ar Fil Amaeth (Cymru) wedi'i symud i eitem olaf y busnes heddiw. Mae busnes drafft at gyfer y tair wythnos nesaf wedi'i nodi ar y datganiad busnes a'r cyhoeddiad, sydd i'w weld ymhlith y papurau cyfarfod sydd ar gael i'r Aelodau yn electronig.

Gweinidog, mae Cyngor Abertawe ynghyd â Llywodraeth Cymru yn bwriadu cryfhau'r amddiffynfeydd môr yn y Mwmbwls. Mae hwn yn fuddsoddiad i'w groesawu, ac rwy'n deall y bydd y rhan fwyaf o'r gost yn cael ei ddarparu drwy'r rhaglen rheoli risg arfordirol. Dylai'r cynlluniau hyn, er eu bod yn ymateb i fygythiad cynhesu byd-eang a lefelau'r môr sy'n codi, roi hyder i gymunedau a busnesau ynghylch hyfywedd y meysydd hynny sydd mewn perygl. A all y Gweinidog drefnu dadl ar effaith cost y rhaglen rheoli risg, i'r holl Aelodau ystyried cwmpas, arian ac effaith y cynllun? Diolch.

Diolch. Mae Llywodraeth Cymru wedi rhoi cyllid sylweddol i amddiffynfeydd arfordirol ac amddiffynfeydd rhag llifogydd yn gyffredinol ledled y wlad, ac rydych chi'n hollol gywir: mae wir yn bwysig bod ein cymunedau ni, ein cartrefi ni yng Nghymru a'n busnesau ni'n teimlo eu bod nhw wedi'u hamddiffyn rhag effeithiau newid hinsawdd, yr ydym yn sicr yn byw gyda nhw nawr. Rwy'n gwybod bod y Gweinidog yn cyflwyno datganiadau ysgrifenedig ar adegau penodol o ran amddiffynfeydd rhag llifogydd, ac yn sicr, fe wnaf ofyn iddi wneud hynny ar yr adeg briodol.

Trefnydd, rwy'n siŵr eich bod chi wedi gweld—fel pob un ohonom ni—effaith y llifogydd dinistriol ym Mhacistan sydd wedi lladd dros 1,500 o bobl ers mis Mehefin, a 33 miliwn o bobl wedi'u heffeithio. Mae cymunedau cyfan wedi cael eu sgubo i ffwrdd ac mae pobl yn parhau i fod ag angen dybryd am help. Dyma realiti'r argyfwng hinsawdd. O ystyried ein hymrwymiadau dan Ddeddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 i fod yn genedl sy'n gyfrifol yn fyd-eang, a hefyd o ystyried y cysylltiadau agos rhwng Pacistan a llawer o bobl sy'n byw yng Nghymru, hoffwn i ofyn am ddatganiad, os gwelwch yn dda, gan y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i ni ar sut mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi pobl Pacistan a hefyd eu perthnasau yma yng Nghymru.

Rwy'n credu eich bod chi'n codi pwynt pwysig iawn am effaith newid hinsawdd mewn gwledydd ar draws y byd, a dyma pam yr ydym ni mor bendant yma yng Nghymru bod angen y trawsnewid cyfiawn hwnnw arnom ni. Bydd y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol yn hapus i gyflwyno datganiad am hynny.

Rwy'n gofyn am ddau ddatganiad gan y Llywodraeth. A wnaiff y Llywodraeth wneud datganiad ar bolisi Llywodraeth Cymru ar allanoli a phreifateiddio'r sector cyhoeddus yng Nghymru sy'n cael ei ariannu gan Lywodraeth Cymru? A all y datganiad gynnwys pa gyrff hyd braich, sy'n cael eu hariannu gan Lywodraeth Cymru, sy'n cael gwybod am allanoli a phreifateiddio yn eu llythyr gweinidogol blynyddol?

Hefyd, a wnaiff y Llywodraeth wneud datganiad am hyrwyddo'r defnydd o Iaith Arwyddo Prydeinig gan gyrff y sector cyhoeddus sy'n cael eu hariannu gan Lywodraeth Cymru? Mae Deddf Iaith Arwyddo Prydain 2022, a gafodd ei phasio gan Senedd y DU, yn creu dyletswydd ar Lywodraeth y DU i baratoi a chyhoeddi adroddiadau BSL sy'n disgrifio'r hyn y mae adrannau Llywodraeth y DU wedi'i wneud i hyrwyddo defnydd BSL yn eu cyfathrebu â'r cyhoedd. Mae Deddf y DU yn eithrio adrodd ar faterion sydd wedi'u datganoli i Gymru a'r Alban—yn gwbl briodol felly. A fydd Llywodraeth Cymru naill ai'n gwneud hynny hefyd neu'n defnyddio cynnig cydsyniad deddfwriaethol er mwyn dod â hi i gyfraith Cymru, fel nad yw pobl fyddar yng Nghymru o dan anfantais?

Diolch. O ran eich cwestiwn ynghylch preifateiddio ac allanoli, yn amlwg, mae'r sector preifat yn chwarae rhan hanfodol yn economi Cymru a darparu rhai o'n gwasanaethau cyhoeddus, ond rydym ni wedi ymrwymo i ddarparu'r gwasanaethau hynny mewn ffordd sy'n rhoi pobl yn gyntaf ac nid elw yn gyntaf. Gall y cymhellion ar gyfer allanoli neu fewnoli fod yn niferus ac amrywiol, ac arbenigedd a gallu yn aml sy'n ysgogi allanoli, fodd bynnag, rydym ni'n glir iawn na ddylai allanoli gael ei ddefnyddio i erydu cyflog gweithwyr neu'u telerau ac amodau. Byddwch chi'n ymwybodol bod y Bil partneriaeth gymdeithasol a chaffael cyhoeddus yn cael ei gyflwyno, a bydd angen rhai cyrff cyhoeddus i ystyried cymalau ynghylch cyfrifoldeb cymdeithasol ym mhob contract adeiladu a chontractau allanoli mawr, a sicrhau bod y rhain yn cael eu darparu drwy'r cadwyni cyflenwi.

O ran hyrwyddo'r defnydd o Iaith Arwyddo Prydain, yn amlwg, mae'r cwricwlwm newydd yng Nghymru nawr yn cael ei ddefnyddio ledled ysgolion cynradd yng Nghymru, gan ddefnyddio Iaith Arwyddo Prydain ar y cwricwlwm ochr yn ochr â'r Saesneg ac ieithoedd eraill, ac mae'r canllawiau sydd wedi'u cyflwyno i gefnogi dilyniant BSL ar gyfer defnyddwyr BSL byddar yn ogystal â chaniatáu i ysgolion ddewis cyflwyno BSL i ddysgwyr eraill fel ail iaith, drydedd iaith, neu hyd yn oed iaith ddilynol. Rwy'n gwybod bod y Gweinidog yn gweithio'n agos iawn gyda'r consortia addysgol rhanbarthol a'r partneriaethau sy'n cael eu hariannu gan Lywodraeth Cymru i gefnogi ysgolion. Rydym ni wedi comisiynu adnoddau newydd i gefnogi dysgu ac addysgu BSL mewn ysgolion a lleoliadau yng Nghymru, a bydd y cyntaf ar gael yn ddiweddarach y tymor yma am ddim ar Hwb, platfform dysgu Cymru gyfan.

A  gaf i alw am ddau ddatganiad, os gwelwch yn dda? Yn gyntaf, gan y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd, gan i'r penwythnos diwethaf hwn weld amharu'n llwyr ar wasanaethau rheilffordd yn ne Sir Benfro. Nid oedd y gwasanaeth bysiau yn lle trenau, dywedir wrthyf, yn gallu cymryd defnyddwyr cadair olwyn na beiciau, a allai, o bosibl fod wedi gadael teithwyr heb fedru teithio. Ar ôl gweithio gyda Grŵp Gweithredu Rheilffyrdd De Sir Benfro i dynnu sylw at yr anghysonderau o ran teithio ar y rheilffordd ar linell Doc Penfro, byddwn i'n gwerthfawrogi datganiad ynglŷn â'r hyn a achosodd yr amhariad yn ne Sir Benfro.

Yn ail, datganiad gan Weinidog yr economi o ran gweinyddu grantiau cymorth COVID ar gyfer busnesau, elusennau a sefydliadau. Cafodd Gerddi Castell Picton yn fy etholaeth i gadarnhad y byddai eu trydydd taliad a'r taliad olaf yn cael ei dalu yn ôl ym mis Chwefror eleni, ac eto, hyd yma, nid ydy'r taliad olaf hwn wedi'i dderbyn gan yr elusen, ac mae'r sianeli cyfathrebu wedi distewi. Felly, byddwn i'n gwerthfawrogi datganiad gan Weinidog yr economi ar weinyddu'r grantiau hyn, pa daliadau sydd ar ôl a pha faterion sydd wedi achosi'r oedi i rai taliadau. Diolch.

O ran eich ail gwestiwn, rwy'n credu y byddai'n well i chi ysgrifennu'n uniongyrchol at Weinidog yr Economi, ac yna gall edrych i mewn i'r achos penodol hwnnw y gwnaethoch chi ei gyflwyno.

Yn sicr, fe wnaf ofyn i'r Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd gyhoeddi datganiad ysgrifenedig os oes ganddo unrhyw wybodaeth a fyddai o gymorth o ran y digwyddiad dros y penwythnos y gwnaethoch chi gyfeirio ato.

Rwy'n gwneud cais am ddatganiad y Llywodraeth yn amlinellu strategaeth codi trethi Llywodraeth Cymru, os gwelwch yn dda. Y llynedd, gofynnais i'r Gweinidog cyllid a oedd y Llywodraeth o blaid ennill pwerau i gyflwyno bandiau treth incwm newydd, pŵer sydd gan yr Alban. Roeddwn i'n gobeithio y byddai'r Llywodraeth yn ymchwilio i hyn, ond, hyd y gwn i, does dim wedi cael ei ddweud am hyn yn ystod y flwyddyn ddiwethaf. Nawr, mae'r ffaith y gall yr Alban wneud hyn yn golygu y gallan nhw gadw'r gyfradd uchaf o 45 y cant, ac mae Llywodraeth yr Alban hefyd wedi cyflwyno system dreth incwm fwy blaengar a chyfradd gychwyn is ar gyfer pobl sy'n ennill cyflogau isel.

Trefnydd, mae'r Prif Weinidog, wedi disgrifio cyllideb fach yr wythnos ddiwethaf yn 'wir frawychus', a byddwn i'n cytuno, ond hoffwn i hefyd wybod a yw Llywodraeth Cymru wedi esgeuluso mynnu pwerau a fyddai wedi galluogi Cymru i osod ein polisi ein hunain. Ond, yn bwysicaf oll, wrth edrych i'r dyfodol, hoffwn i'r datganiad nodi a fydd y Llywodraeth nawr yn ceisio'r pwerau hyn i gyflwyno bandiau newydd a sut y bydden nhw'n eu defnyddio, os gwelwch yn dda.

Diolch. Rwy'n cytuno â'r Prif Weinidog a chithau: rwy'n credu nad oedd y gyllideb fach yn ddim llai na gwarth. Roedd yn gwobrwyo'r cyfoethog ac yn cosbi'r tlawd. Fel y gwyddoch chi, bydd y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol yn gwneud datganiad y prynhawn yma am y datganiad ariannol a ddaeth gan Lywodraeth y DU yr wythnos ddiwethaf.

O ran eich cwestiynau penodol chi ynghylch treth incwm, yn amlwg, bob blwyddyn mae Llywodraeth Cymru'n gwneud penderfyniadau gofalus iawn ynghylch treth incwm, a bydd yr un peth eleni. Ni fydd unrhyw benderfyniadau byrbwyll yn cael eu gwneud gan y Gweinidog cyllid.

Gaf i ofyn am ddau ddatganiad, os gwelwch yn dda, Trefnydd? Mae un yn ymwneud â'r trefniadau i grwpiau sy'n teithio o'r wlad ar ôl Brexit, a threfniadau ar gyfer llyfrau o docynnau i osgoi costau ar gyfer elusennau a grwpiau eraill. Bydd hi'n ymwybodol iawn, yn ddiweddar, o Prostate Cymru, sef grŵp o feicwyr gwirfoddol sy'n beicio dros elusennau yn mynd drwy borthladd Santander, yn gorfod talu €8,500 o gostau cyn iddyn nhw ryddhau eu beiciau o fan. Roedden nhw'n teithio ar wahân i'r fan. Mae trefniadau newydd ar waith nawr, biwrocratiaeth newydd yn ei lle, ond nid yw nifer o grwpiau'n ymwybodol o hyn. Ac ar ôl hynny mae cerddorion, clybiau modelau ac eraill sydd wedi cael eu dal gan yr un costau, yn ogystal ag unigolion wedi cysylltu â mi. Felly, byddai croeso mawr i unrhyw beth y gallwn ni ei wneud yma, drwy ddatganiad, i ddangos y trefniadau, ond hefyd sut y gallwn ni godi ymwybyddiaeth ohono.

A'r ail beth y byddwn i wir yn ei hoffi fyddai datganiad ysgrifenedig ar yr wybodaeth ddiweddaraf ar welliannau amlder rheilffyrdd Maesteg, os gwelwch yn dda.

Diolch. O ran eich pwynt cyntaf ynghylch y canlyniadau na chawson ni erioed wybod amdanyn nhw o ran gadael yr Undeb Ewropeaidd, nid ydw i'n siŵr pa Weinidog fyddai'n bwrw ymlaen â hynny, ond yn sicr, fe wnaf i rai ymholiadau i weld a fyddai modd cyhoeddi rhai canllawiau gennym ni efallai, neu a fyddai'n rhywbeth y byddai'n rhaid i ni annog Llywodraeth y DU i'w wneud.

O ran eich cwestiwn am ddatganiad ysgrifenedig ar reilffordd Maesteg i Gaerdydd, rwy'n credu y byddai'r Dirprwy Weinidog yn hapus iawn i gyfarfod â chi i drafod gwasanaethau yn y lle cyntaf, ac rwy'n gwybod bod yna gynlluniau i ddarparu gwasanaethau ychwanegol ar linell Maesteg. 

Gweinidog, cafodd apeliadau cynllunio a rhai eraill eu dileu o'r asiantaeth ar y cyd rhwng Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru a'u rhoi o fewn y gyfarwyddiaeth cynllunio ac amgylchedd o fewn Llywodraeth Cymru. Dywedwyd wrthym ni y byddai hyn yn gwella'r gwasanaeth ac yn darparu'r newidiadau y mae eu hangen ar Gymru. Yn yr 11 mis ers y newid, mae'r oedi cyfartalog o ran hyd yn oed agor y cais apeliadau wedi cynyddu o ddim ond llond llaw o wythnosau i 20 wythnos—yr hyn y mae ar hyn o bryd. Felly, a gawn ni ddatganiad ysgrifenedig neu'r wybodaeth ddiweddaraf gan y Gweinidog Newid Hinsawdd ar ba gamau mae hi'n eu cymryd i ostwng yr amseroedd aros sy'n cynyddu'n barhaus, ac a fydd unrhyw newidiadau sylfaenol yn cael eu gwneud i'r adran honno i gynyddu perfformiad?

Rwy'n credu ei bod hi'n rhy gynnar, mae'n debyg, i gyflwyno datganiad ar hynny. Rwy'n gwybod mai un o'r materion, ac yn sicr yn fy etholaeth fy hun—mae'n rhywbeth sydd wedi'i godi gyda mi—yw'r diffyg swyddogion cynllunio yn ein hawdurdodau lleol ledled Cymru. Rwy'n credu bod hyn yn rhywbeth y mae'r Gweinidog, yn amlwg, yn ymwybodol ohono ac yn ei drafod gyda chydweithwyr llywodraeth leol.

Trefnydd, byddwn i'n ddiolchgar iawn am ddatganiad ynglŷn â'r economi. Mae'n eithaf clir nawr fod Llywodraeth y DU, a'r Canghellor yn enwedig, wedi colli rheolaeth ar economi'r DU, gan arwain at ganlyniadau ofnadwy i bob un ohonom ni. A gawn ni ddatganiad, os gwelwch yn dda, gan Weinidog yr economi yn benodol ynghylch busnesau a chanlyniadau tebygol i fusnesau Cymru yn sgil y bunt yn plymio, cyfraddau llog yn cynyddu'n aruthrol a hefyd chwyddiant ar garlam?

Eto, rwy'n cytuno'n llwyr â chi. Rwy'n credu nad yw benthyg i roi toriadau treth i'r cyfoethog yn bolisi y byddai'r rhan fwyaf o bobl yn ei ystyried yn synhwyrol iawn, ac yn amlwg mae llawer o bryderon y gallwch chi eu gweld ledled y marchnadoedd, ac mae'r marchnadoedd rhyngwladol hefyd wir wedi colli hyder ac ymddiriedaeth yn Llywodraeth y DU. Yn sicr, byddaf i'n gofyn i Weinidog yr Economi gyflwyno datganiad ar yr adeg briodol. Mae'r cyhoeddiad am barthau buddsoddi, er enghraifft, hyd y gwn i, nid oedd Gweinidog yr Economi yn gwybod dim am hynny—rwy'n teimlo achos y porthladdoedd rhydd yn dod. Ond rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn ein bod ni'n rhoi amser i Weinidog yr Economi gael y trafodaethau hynny gyda Llywodraeth y DU.

Yn dilyn ymlaen o hynny, Gweinidog, roeddwn i'n mynd i ddweud: a gaf i ofyn am ddatganiad ar y parthau buddsoddi, neu, yn hytrach, parthau dadreoleiddio? Mae Cyngor Gorllewin Sir Caer a Chaer wedi'i enwi fel un o bosibl, a allai effeithio ar ardal Glannau Dyfrdwy a'r ardal fenter yn Sir y Fflint. Mae gen i bryderon hefyd ynghylch dadreoleiddio cynllunio a'r effeithiau y gallai eu cael ar fyd natur. Efallai na fydd tai fforddiadwy yn digwydd ychwaith, a gallai hynny ddyfnhau'r argyfwng tai yma yng Nghymru ymhellach. Felly, rwy'n gofyn: a allai Gweinidog yr Economi ddarparu datganiad yn amlinellu ymateb Llywodraeth Cymru i'r parthau buddsoddi neu'r parthau dadreoleiddio hyn, i sicrhau y gallwn ni gynnal ysbryd cystadleuol heb gyfaddawdu telerau ac amodau cyflog, tai fforddiadwy a'r amgylchedd naturiol, y mae'n rhaid i ni eu gwarchod yn yr argyfwng hinsawdd a natur hwn? Mae'r rhain i gyd yn bryderon i mi. Diolch.

Diolch. Felly, byddwch chi wedi clywed fy ateb i Ken Skates, ac rwy'n credu bod angen amser ar Weinidog yr Economi i ymgysylltu â Llywodraeth y DU. Rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn y byddai angen ymchwilio'n ofalus i unrhyw gynigion ar gyfer Cymru yn y dyfodol. Rwy'n gwybod y byddai'r Gweinidog eisiau ymgynghori ar y rheiny. Ac mae gwir angen iddyn nhw weithio er budd pobl Cymru.

Dyna ni. Dyna ddiwedd ar y datganiad busnes.