6. Pa drafodaethau y mae'r Gweinidog yn eu cael gyda Gweinidog yr Economi ynglŷn â dyfodol hen safle Alwminiwm Môn yng Nghaergybi? OQ58451

Diolch. Rwyf wedi cael sgyrsiau rheolaidd gyda Gweinidog yr Economi ynghylch hen safle Alwminiwm Môn yng Nghaergybi. Rwy’n siŵr fod yr Aelod yn ymwybodol fod manylion gwerthiant y safle wedi’u cyhoeddi’n ddiweddar, a bod hyn yn newyddion da i ogledd Cymru.

Yn sicr, a diolch am eich ymateb, Weinidog. Roedd yn sicr yn braf clywed eich bod yn trafod safle mor bwysig gyda Gweinidog yr Economi, ac rwy’n siŵr eich bod yn cytuno â mi ei fod yn newyddion gwych gweld Stena Line yn buddsoddi yn y porthladd i hybu eu gweithrediadau, sy’n gydnabyddiaeth glir o’r cyfleoedd gwych sydd gan borthladd Caergybi i’w cynnig. Gwyddom hefyd, Weinidog, fod Stena ar flaen y gad yn ceisio darparu porthladd rhydd yng Nghaergybi, a fyddai mor fuddiol i ogledd Cymru, ac wrth gwrs, mae wedi cael cefnogaeth lawn consortiwm cais porthladd rhydd Ynys Môn, dan gadeiryddiaeth Virginia Crosbie. Yng ngoleuni hyn, Weinidog, sut y byddwch yn gweithio gyda Gweinidog yr Economi a Stena Line i sicrhau y manteisir i’r eithaf ar y cyfle gwych i gael porthladd rhydd, a fydd yn rhoi hwb i’n heconomi yng ngogledd Cymru, yn cefnogi cymunedau ac yn creu swyddi?

Diolch. Gwn fod Gweinidog yr Economi wedi cael trafodaethau gyda Llywodraeth y DU ynghylch porthladdoedd rhydd. Rwy'n credu ei bod yn deg dweud iddynt gael dechrau anodd, ond fel y gwyddoch, gwnaethom lansio ein rhaglen porthladd rhydd yng Nghymru gyda Llywodraeth y DU ar 1 Medi, rwy'n credu. Credaf ei bod yn wirioneddol bwysig ein bod yn ailddychmygu rôl porthladdoedd yn nyfodol economi Cymru. Mae Caergybi'n borthladd mor bwysig, ac fel y dywedwch, i Ynys Môn, mae’n gwbl hanfodol. Credaf mai'r hyn yr ydym yn edrych arno yw sut y gallwn symleiddio gweithdrefnau tollau; rydym yn sicr wedi gweld cynnydd mewn biwrocratiaeth ers inni adael yr Undeb Ewropeaidd. Mae angen inni edrych ar ryddhad ar dollau tramor, buddion treth a hyblygrwydd datblygu. Felly, rydym bellach yn gwahodd ceisiadau ar gyfer porthladd rhydd cyntaf Cymru. Mae hynny wedi’i nodi yn y prosbectws a gyhoeddwyd, ac rwy’n siŵr eich bod yn ymwybodol o’n hamcanion. Rydym hefyd wedi dadlau'n llwyddiannus y bydd angen i borthladd rhydd yng Nghymru weithredu mewn modd sy'n cyd-fynd â'n polisïau yma yng Nghymru ar waith teg a phartneriaeth gymdeithasol.

Fel y dadleuais, mae'n gwbl briodol ein bod yn ceisio manteisio ar botensial porthladd rhydd, ond yr hyn y gelwais amdano yw gonestrwydd ynglŷn â beth y gallai'r risgiau fod a'r angen i liniaru hynny. Roedd yn siomedig fod y Ceidwadwyr, gan gynnwys yr AS lleol, yn fodlon derbyn £8 miliwn yn hytrach na £25 miliwn ar gyfer porthladd rhydd ar Ynys Môn, ac rwy’n falch bellach ein bod, drwy gydweithio, wedi gallu sicrhau y gallai'r swm llawn o gyllid, fel sy’n mynd i borthladdoedd rhydd yn Lloegr, ddod i Gaergybi. Mae hefyd yn bwysig mai'r cyngor sy'n chwarae'r brif ran bellach yn sicrhau bod cynnig cryf, diogel a chadarn yn cael ei lunio. A wnaiff y Gweinidog ddweud sut y mae’n bwriadu gweithio gyda’r cyngor yn awr i sicrhau bod Ynys Môn mewn sefyllfa ddigon cryf i wneud cynnig da, ond hefyd i ddiogelu lles gweithwyr a rheoliadau amgylcheddol?

Diolch. Mewn perthynas â phwynt olaf eich cwestiwn, dywedais yn fy ateb cynharach i Sam Rowlands fy mod yn credu ei bod yn gwbl hanfodol fod Llywodraeth y DU yn cydnabod bod angen i hyn gyd-fynd â’n polisïau gwaith teg a phartneriaeth gymdeithasol, felly rwy'n gobeithio y bydd hynny’n tawelu eich meddwl. Cefais sgwrs ag arweinydd cyngor Ynys Môn yn sioe Môn, ynghylch y cyfleoedd y gallai hyn eu cynnig i Gaergybi, ond fel y dywedaf, Gweinidog yr Economi, yn amlwg, a fydd yn arwain ar hyn, a bydd yn parhau i gael trafodaethau â’r awdurdod lleol hefyd.