Awdurdodau Iechyd Cymru

1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru ar 4 Hydref 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Joel James Joel James Conservative

5. Pa asesiad y mae Llywodraeth Cymru wedi ei wneud o allu awdurdodau iechyd Cymru i reoli rotas staff yn effeithiol? OQ58502

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 2:14, 4 Hydref 2022

(Cyfieithwyd)

Mae byrddau iechyd yn cynllunio, defnyddio a rheoli eu gweithlu i ddiwallu anghenion y boblogaeth. Mae atebion e-amserlennu wedi'u gweithredu ledled GIG Cymru i gefnogi'r defnydd effeithiol o staff. 

Photo of Joel James Joel James Conservative

(Cyfieithwyd)

Diolch, Prif Weinidog. Yn wahanol i lawer o broffesiynau eraill, mae'n rhaid i'r rhai sy'n gweithio o fewn y gwasanaeth iechyd ac sy'n cael cyswllt uniongyrchol â chleifion fod yn ymwybodol o'r effaith y mae eu gwyliau blynyddol yn ei chael ar y rhai y maen nhw'n gofalu amdanyn nhw, yn aml maen nhw'n gorfod cynllunio a threfnu gwyliau blynyddol fisoedd neu hyd yn oed flynyddoedd o flaen llaw. Yn wir, mae'r angen i gymryd cyfnod o absenoldeb salwch neu wyliau blynyddol ar fyr rybudd yn aml iawn yn golygu bod apwyntiadau cleifion yn cael eu canslo. Mae hyn nid yn unig yn rhwystredig i gleifion sydd efallai wedi cymryd gwyliau blynyddol eu hunain i fynd i'r apwyntiad a nawr yn gorfod mynd yn ôl ar y rhestr aros, ond mae hefyd yn golygu nad yw gweithwyr gofal iechyd proffesiynol yn mwynhau unrhyw hyblygrwydd ac yn gorfod gwneud penderfyniadau teuluol anodd—gorfod colli dramâu ysgol neu ddiwrnodau chwaraeon, er enghraifft. Mae hyn yn amlygu ei hun naill ai mewn amgylcheddau gwaith tlotach o'u cymharu â phroffesiynau eraill neu gyda gweithwyr gofal iechyd proffesiynol yn dewis swyddi locwm sydd â'r hyblygrwydd angenrheidiol, yn hytrach na swyddi cyflogedig y GIG. Mae hyn, yn y pen draw, yn fwy costus i'r GIG. Er y gallai fod yna adrannau sydd â systemau rota da, rwy'n gwybod am lawer lle nad yw hynny'n wir, ac mae hwn yn fater sydd wedi'i godi'n barhaus gyda mi gan weithwyr gofal iechyd proffesiynol, sy'n ei chael yn anodd cael digon o hyblygrwydd mewn gwaith i gwrdd â gofynion bywyd. A wnewch chi gytuno â mi, Prif Weinidog, fod hyn yn dangos nad yw Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 yn cael ei chymhwyso'n effeithiol a bod angen gwneud mwy i helpu i ddarparu gwell amodau gwaith ar gyfer ein gweithwyr gofal iechyd proffesiynol? Diolch.

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 2:15, 4 Hydref 2022

(Cyfieithwyd)

Llywydd, rwy'n cytuno â llawer iawn o'r hyn y mae Joel James newydd ei ddweud. Fel yr wyf wedi esbonio sawl gwaith ar lawr y Siambr, mae'r GIG yn parhau i orfod ymdrin ag effaith COVID, gydag ychydig o dan 1,000 o aelodau staff i ffwrdd o'r gwaith heddiw; mae tua 600 i 700 ohonyn nhw mewn gwirionedd yn sâl gyda COVID eu hunain ac nid yw tua 300 yn gweithio oherwydd eu bod wedi bod mewn cysylltiad â rhywun. Mae hynny i gyd yn digwydd ar fyr rybudd. A phan ydych chi'n ymdrin â 1,000, mae anallu sydyn pobl i fod yn y gweithle heb os yn gwneud y busnes o reoli'r gweithlu, a'r effaith ar gleifion yn sgil hynny, yn her.

Rwy'n cydnabod y pwyntiau y mae'r Aelod yn eu gwneud am rai o'r ffactorau sy'n denu pobl i weithio fel gweithwyr locwm neu drwy drefniadau asiantaeth oherwydd yr hyblygrwydd ychwanegol y mae hynny'n eu gynnig o gymharu â phobl sydd ar gontractau tymor penodol. Yn ystod y pandemig, roeddem ni'n gallu cyflwyno ambell hyblygrwydd tymor byr i'r ffordd yr oedd pobl yn rheoli eu gwyliau blynyddol, gyda mwy o drefniadau cario drosodd a thalu pobl am ddyddiau gwyliau blynyddol pryd nad oedden nhw'n gallu eu cymryd. Ond, fe ofynnaf i fy swyddogion edrych yn ofalus ar y pwyntiau y mae'r Aelod wedi eu gwneud y prynhawn yma rhag ofn bod unrhyw beth arall y gallwn ni ddysgu ohonyn nhw efallai.

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru 2:17, 4 Hydref 2022

(Cyfieithwyd)

Mae'r Prif Weinidog yn gwybod fy mod i wedi bod yn codi pryderon yn ddiweddar ynglŷn â staffio yn Ysbyty Gwynedd, ac mae'n amlwg fod y rotas yno yn parhau i fod yn broblem. Mae un e-bost diweddar gan staff yn cyfeirio at uned iechyd meddwl Hergest, gyda morâl staff yn is nag erioed, recriwtio a chadw gwael, nifer mawr o achosion o salwch ac amodau gwaith gwael. Canlyniad hyn: mwy a mwy o ddefnydd o staff asiantaeth. Pryd fydd Llywodraeth Cymru mewn gwirionedd yn mynd i'r afael â'r orddibyniaeth anghynaladwy a drudfawr yma ar weithwyr asiantaeth a thrafferthion rota a ddaw yn sgil hynny? Dyma adnodd y dylid ei wario ar gefnogi a gwella amodau gwaith i staff yn Ysbyty Gwynedd ac ysbytai ar hyd a lled Cymru.

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 2:18, 4 Hydref 2022

(Cyfieithwyd)

Wel, Llywydd, rwy'n cytuno y byddai'n well gennyf i gael pobl yn gweithio'n uniongyrchol fel gweithwyr y GIG, neu mewn trefniadau banc o dan reolaeth y GIG, na phobl sy'n gweithio mewn trefniadau asiantaeth. Yn y diwedd, unigolion yn gwneud penderfyniadau yn eu bywydau eu hunain yw'r rhain. Ni allwch gyfarwyddo pobl o ran sut y bydden nhw eu hunain yn dewis rhoi trefn ar eu trefniadau cyflogaeth eu hunain.

Y ffordd mae Llywodraeth Cymru wedi ceisio gwneud gwahaniaeth yw newid y rheolau—mae gennym system reolau newydd sy'n ei gwneud yn fwy deniadol i bobl gymryd rhan mewn trefniadau banc ac yn ei gwneud hi'n llai deniadol i bobl fod mewn asiantaethau—a thrwy gynyddu nifer y staff sydd ar gael. Mae twf o 44 y cant wedi bod ym meysydd nyrsio, bydwreigiaeth ac ymwelwyr iechyd yma yng Nghymru dros gyfnod datganoli; mae angen i ni gynyddu hynny ymhellach. Am bob un o'r saith mlynedd diwethaf, rydym ni wedi cynyddu'r nifer o nyrsys a bydwragedd sy'n hyfforddi yma yng Nghymru. Pan fyddwn yn llwyddo i gael y bobl hynny i'r gweithle, yna byddwn mewn sefyllfa lle gallwn wneud trefniadau gwaith yn y GIG yn effeithiol fel y bydd yr atyniadau o symud i fod yn weithiwr asiantaeth yn cael eu lleihau a byddwn yn gallu lleihau ein dibyniaeth ar y trefniadau hynny hefyd.