4. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am rôl fferyllfeydd cymunedol o ran gwella a hybu iechyd trigolion Gorllewin De Cymru? OQ58648

Mae fferyllfeydd yn chwarae rhan hanfodol yn ein cymunedau ym mhob rhan o Gymru. Mae Presgripsiwn Newydd, y contract fferyllfeydd newydd, a gyflwynwyd ar 1 Ebrill, wedi ymestyn yr amrywiaeth o wasanaethau clinigol y gall pob fferyllfa ei darparu, gan leihau'r gofynion ar feddygon teulu a chefnogi mynediad at driniaeth heb fod angen aros am apwyntiad.

Diolch. Dros y degawd diwethaf, mae'r gwasanaethau a ddarperir gan fferyllfeydd cymunedau wedi cynyddu, ond mae niferoedd y fferyllfeydd cymunedol wedi aros yn eithaf sefydlog, er gwaethaf gofynion a diwygiadau gofal iechyd cynyddol, fel y rhai yr ydych chi newydd eu crybwyll, i gefnogi gweledigaeth Llywodraeth Cymru i dimau fferyllfeydd cymunedol gefnogi gwasanaethau iechyd a gofal. Ond mae llawer o fy etholwyr wedi codi materion gyda mi ynglŷn â gwasanaethau fferylliaeth annigonol. Ym Mhontardawe, mae cleifion yn aml yn gorfod aros dros awr a hanner am eu presgripsiynau. Fodd bynnag, cafodd cais i agor fferyllfa ychwanegol ei wrthod gan y bwrdd iechyd a gwrthodwyd yr apêl gan Lywodraeth Cymru, er eu bod nhw'n derbyn rhai o'r dadleuon a wnaed gan y gymuned, a oedd yn cynnwys yr holl feddygon teulu o blaid fferyllfa ychwanegol i'w gwasanaethu. Yn rhan o'r cynllun 10 mlynedd, 'Fferylliaeth: Sicrhau Cymru Iachach', mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i wella profiad cleifion ac i ddarparu gofal fferyllol di-dor. Felly, sut mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu cyfateb y weledigaeth honno â'r realiti presennol ar lawr gwlad, y mae'r Llywodraeth, yn achos ei phenderfyniad i beidio â chaniatáu cynnydd i gapasiti ym Mhontardawe, mewn gwirionedd yn ei rhwystro?

Os caf i ddweud o ran Pontardawe, yn amlwg, ni allaf wneud sylwadau ar achos unigol yn ymwneud ag apeliadau lleoliad fferyllfeydd, ond rwy'n ymwybodol bod Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe wedi bod yn gweithio gyda'r ddwy fferyllfa ym Mhontardawe dros y flwyddyn ddiwethaf i sicrhau bod cynllun gweithredu ar waith i fynd i'r afael â phryderon ynghylch y ddarpariaeth o wasanaethau.

Rwy'n credu eich bod chi'n gwneud pwynt pwysig iawn am swyddogaeth fferyllfeydd cymunedol, ac yn sicr dros y degawd diwethaf, rydym ni wedi gweld llawer mwy o wasanaethau'n cael eu darparu. Pan oeddwn i'n Weinidog Iechyd, union ddegawd yn ôl, er enghraifft, doedden nhw ddim yn rhoi brechlynnau ffliw, ac mae bellach yn rhan o fywyd arferol gallu cael mynediad at eich brechiad ffliw mewn fferyllfa. Felly, yn sicr, rwy'n credu ei fod yn ymwneud â'r person iawn yn y lle iawn yn darparu'r driniaeth honno i bobl, ac mae fferyllfeydd cymunedol wedi gallu cynnig amrywiaeth estynedig o wasanaethau, a nawr gyda'r contract newydd, rwy'n credu y byddwn ni'n gweld hyd yn oed mwy o wasanaethau'n cael eu darparu.

Gweinidog, mae fferylliaeth gymunedol wedi newid yn sylweddol yn y blynyddoedd diwethaf. Gyda rhwydwaith o dros 700 o wasanaethau fferylliaeth wedi'u gwreiddio yn ein cymunedau, mae gan y gweithwyr proffesiynol hyn y capasiti a'r gallu i wneud mwy o ran mynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd a helpu pobl i reoli eu salwch pan fo angen. Pa asesiad mae'r Llywodraeth wedi ei gynnal i archwilio ble yng Ngorllewin De Cymru y mae angen i ni gynyddu nifer y fferyllfeydd cymunedol, a beth yw'r uchelgais hirdymor o ran datblygu eu cynnig o wasanaethau?

Diolch. Wel, soniais i y bydd y contract newydd yn caniatáu i ragor o wasanaethau gael eu datblygu yn y dyfodol, ac rydych chi'n gwbl gywir bod swyddogaeth fferyllfeydd cymunedol wedi newid yn sylweddol dros y 10 mlynedd diwethaf. Maen nhw'n cyflawni swyddogaeth hanfodol i gleifion. Fe wnaethoch chi gyfeirio at y nifer o fferyllfeydd cymunedol, fel y gwnaeth Sioned Williams, a teg dweud nad oes llawer o newid wedi bod, rwy'n credu, i nifer y fferyllfeydd cymunedol yng Nghymru dros y 10 mlynedd diwethaf, ond rydym ni wedi gweld cynnydd i nifer y gweithwyr fferyllol proffesiynol, ac mae hynny'n cynnwys fferyllwyr a thechnegwyr fferyllfa, ar y gofrestr. Rwy'n credu ei bod wedi cynyddu dros 3 y cant.