5. Rheoliadau Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 (Diwygiad Atodlen 12 a Diwygio Canlyniadol) 2022

– Senedd Cymru am 4:02 pm ar 29 Tachwedd 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of David Rees David Rees Labour 4:02, 29 Tachwedd 2022

Eitem 5 y prynhawn yma yw'r Rheoliadau Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 (Diwygiad Atodlen 12 a Diwygio Canlyniadol) 2022, a galwaf ar y Gweinidog Newid Hinsawdd i wneud y cynnig. Julie James.

 

Cynnig NDM8144 Lesley Griffiths

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 27.5:

1. Yn cymeradwyo bod y fersiwn ddrafft o Rheoliadau Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 (Diwygio Atodlen 12 a Diwygiad Canlyniadol) 2022 yn cael ei llunio yn unol â’r fersiwn ddrafft a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 10 Tachwedd 2022.

Cynigiwyd y cynnig.

Photo of Julie James Julie James Labour 4:03, 29 Tachwedd 2022

(Cyfieithwyd)

Diolch, Dirprwy Lywydd. Mae Rheoliadau Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 (Diwygio Atodlen 12 a Diwygio Canlyniadol) 2022 yn gwneud tri phrif beth. Yn gyntaf ac yn bwysicaf oll, maen nhw'n diwygio'r Ddeddf rhentu cartrefi i wella diogelwch deiliadaeth ar gyfer tenantiaid presennol. Bydd gan denantiaid sydd â thenantiaeth fyrddaliadol cyfnodol sicr sy'n trosi i gontract meddiannaeth safonol cyfnodol ar 1 Rhagfyr, o 1 Mehefin 2023, hawl i hysbysiad meddiant chwe mis, yn hytrach na rhybudd deufis, pan nad ydynt ar fai. Gallai hyn fod yn berthnasol, er enghraifft, os oes angen meddiant ar y landlord i allu byw yn yr eiddo ei hun.

Yn ail, diwygiwyd y Ddeddf fel y bydd landlord cymunedol, yn ystod y flwyddyn gyntaf y mae mewn grym, yn gallu amrywio'r rhent nid llai na 51 wythnos ar ôl y cynnydd blaenorol, yn hytrach na blwyddyn galendr. Mae hyn yn adlewyrchu'r gyfraith gyfredol a bydd yn galluogi landlordiaid cymunedol i gysoni'r dyddiad amrywio rhent ar gyfer contractau wedi'u trosi gyda'r dyddiad sy'n berthnasol i gontractau newydd. Bydd yr holl amrywiadau rhent dilynol yn destun cyfyngiad blwyddyn galendr.

Ac yn drydydd, gwneir gwelliant i egluro ymhellach nad yw tenantiaeth sicr sy'n trosi i gontract safonol yn ddarostyngedig i amrywiad rhent o dan adran 123 o Ddeddf 2016 lle ceir telerau rhent presennol o fewn y contract ac mae'r landlord yn landlord preifat.

Rwy'n ddiolchgar iawn i'r Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad am adrodd ar y rheoliadau hyn mewn cyfnod hwylus o amser. Rydym wedi ymateb yn ffurfiol i'r pwynt adrodd sengl, ac rwy'n hapus i gadarnhau ein bod o'r farn bod y rheoliadau'n gydnaws â'r Confensiwn Ewropeaidd ar Hawliau Dynol. Bydd y mân bwyntiau drafftio a nodir yn cael eu cywiro adeg cyflwyno'r Ddeddf er mwyn sicrhau bod y gyfraith yn hygyrch ac yn glir i'r darllenydd. Nid oes yr un o'r rhain yn newid ystyr y rheoliadau drafft y gofynnir i'r Aelodau eu cymeradwyo heddiw. Diolch.

Photo of David Rees David Rees Labour 4:05, 29 Tachwedd 2022

Galwaf ar Gadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad, Huw Irranca-Davies.

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Labour

Diolch, Dirprwy Lywydd. Fe wnaethom drafod y rheoliadau hyn yr wythnos ddiwethaf, ac mae ein hadroddiad wedi’i osod gerbron y Senedd er mwyn llywio’r ddadl y prynhawn yma. Fel y dywedodd y Gweinidog heddiw, mae’r rheoliadau hyn yn rhan o gyfres o is-ddeddfwriaeth sy’n ofynnol i gefnogi gweithrediad Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016. Mae’r un pwynt adrodd ar rinweddau sydd gennym yn canolbwyntio ar un agwedd ar yr hyn y bydd y rheoliadau hyn yn ei wneud.

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Labour

(Cyfieithwyd)

Mae'r rheoliadau hyn yn diwygio Atodlen 12 i Ddeddf 2016 i ymestyn y cyfnod hysbysu byrraf o chwe mis ar gyfer hysbysiad landlord, sydd eisoes yn ofynnol mewn cysylltiad â chontractau safonol cyfnodol newydd, i gontractau safonol cyfnodol wedi'u trosi, yn weithredol o 1 Mehefin 2023. Mae ymestyn y cyfnod hysbysu o dan gontractau safonol cyfnodol wedi'u trosi o ddeufis i chwe mis yn golygu bod landlord preifat wedi'i gyfyngu o ran cymryd meddiant o'i eiddo am gyfnod hirach nag sy'n digwydd ar hyn o bryd.

Mae Erthygl 1 o'r protocol cyntaf i'r Confensiwn Ewropeaidd ar Hawliau Dynol yn amddiffyn mwynhad person o'i eiddo, ac mae hyn yn berthnasol i fwynhad landlord preifat o'i eiddo. Gofynnwyd felly i Lywodraeth Cymru gadarnhau a yw wedi cynnal asesiad effaith ar hawliau dynol mewn cysylltiad â'r rheoliadau hyn a darparu gwybodaeth bellach o ran canlyniad unrhyw asesiad o'r fath. Felly, rydym yn diolch i Lywodraeth Cymru am yr ymateb a'r cadarnhad bod asesiad trylwyr o ddarpariaethau a gynhwysir o fewn y rheoliadau wedi digwydd yn wir er mwyn sicrhau eu bod yn gydnaws â hawliau'r confensiwn. Diolch yn fawr iawn, Dirprwy Lywydd.

Photo of Janet Finch-Saunders Janet Finch-Saunders Conservative 4:06, 29 Tachwedd 2022

(Cyfieithwyd)

Yn amlwg, rwy'n cyfeirio Aelodau at fy natganiad o fuddiannau fy hun o ran perchnogaeth eiddo. Nawr, unwaith eto rydym yn siarad am Reoliadau Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 (Diwygio Atodlen 12 a Diwygio Canlyniadol) 2022. Ac rwyf wedi codi hyn gymaint o weithiau yma nawr, ond rwyf yn anobeithio ynghylch y diffyg sylweddoli beth fydd canlyniadau anfwriadol y Ddeddf rhentu hon. Rydym yn gwybod fod hyn o ganlyniad i gytundeb cydweithredu Plaid Cymru a Llafur.

Nawr, yn ystod 2021-22, cysylltodd 1,126 o bobl â Chyngor Gwynedd gan eu bod yn ddigartref; 50 y cant, hynny yw, mwy nag yn 2018-19. Yn Wrecsam, mae nifer yr unigolion sy'n cael eu hystyried yn ddigartref wedi mwy na dyblu i 2,238 o 2019-20 i 2021-22. Ac yn fy sir fy hun yng Nghonwy, mae 593 o bobl ym mhob math o lety dros dro, ac mae 222 o'r rhain yn blant. Dyma blant ddylai fod â tho mwy parhaol uwch eu pennau. Mae dau gant a saith deg dau o bobl mewn llety gwely a brecwast, ac mae nifer y plant mewn llety gwely a brecwast wedi neidio 82 y cant o chwarter 1 i chwarter 3 y flwyddyn ariannol hon. Beth yw achos hyn?

Nawr, rwyf wedi codi fy mhryderon am y symudiadau rheoleiddio gorfeichus hyn a gyflwynwyd nawr gan y Llywodraeth hon, gyda chefnogaeth Plaid Cymru. Ond, yn ddiddorol, mae'r adroddiad a baratowyd ar gyfer cabinet cyngor Llafur a Phlaid Cymru cyntaf Conwy yng Nghyngor Bwrdeistref Sirol Conwy—yn eu cyfarfod, maen nhw hyd yn oed yn nodi:

'Mae’r galw’n cynyddu’n sylweddol ar hyn o bryd gan fod pobl yn cael eu troi allan o’r sector rhentu preifat. Y nifer uchaf o rybuddion A21 a gofnodwyd (troi tenantiaid allan heb fai) mewn wythnos yw 30, ac mae’r cyfartaledd bellach yn oddeutu 15 yr wythnos. Mae hyn yn gyfuniad o oblygiadau Deddf Rhentu Cartrefi Cymru, morgeisi prynu i osod a’r cynnydd mewn cyfraddau llog.'

Mewn gwirionedd mae hynny'n dod gan Blaid Cymru a Llafur mewn awdurdod lleol—[Torri ar draws.] Mae'n ddrwg gennyf i—

Photo of David Rees David Rees Labour 4:09, 29 Tachwedd 2022

(Cyfieithwyd)

Na, nid yw wedi gofyn am ymyriad. Ewch ymlaen, Janet.

Photo of Janet Finch-Saunders Janet Finch-Saunders Conservative

(Cyfieithwyd)

Felly, dyna chi: prawf cadarn o sir Conwy bod eich deddfwriaeth yn ffactor allweddol yn y cynnydd rydym ni'n ei weld nawr yn y defnydd o lety dros dro. Mae'n rhaid i mi fod yn onest, rwyf wedi dweud hynny o'r blaen, dylai Llafur Cymru a Phlaid Cymru deimlo cywilydd eu bod nhw nawr yn gwneud pobl yn ddigartref. Bydd y rheoliadau hyn heddiw yn gwaethygu'r sefyllfa.

Un o oblygiadau'r gwelliant yw bod y cyfnod hysbysu byrraf chwe mis ar gyfer hysbysiad landlord, sydd eisoes yn ofynnol mewn cysylltiad â chontractau safonol cyfnodol newydd, yn cael ei ymestyn i gontractau safonol cyfnodol wedi'u trosi, a hynny'n weithredol o 1 Mehefin 2023. Mewn gwirionedd, bydd chwe mis yn golygu 12 mis, oherwydd mae gennych chi sefydliadau, fel Shelter Cymru, yn dweud wrth bobl am aros ar ôl y cyfnod chwe mis hwnnw—mae'n ddeufis ar hyn o bryd; wel, mae wedi bod yn ddeufis—yn dweud wrthyn nhw am aros nes bod y beilïaid yn cael eu hanfon gan y llys, ac yna hyd yn oed wedyn, yn ddweud wrthyn nhw am aros am gyfnodau hirach. Yn seiliedig ar nifer yr eiddo sydd wedi'u cofrestru gyda Rhentu Doeth Cymru, gallai hyn nawr weld cynifer â 200,000 o gontractau wedi'u trosi yn newid o fod yn destun cyfnod hysbysu chwe mis yn lle cyfnod hysbysu dau fis. A yw'r Senedd hon wir yn barod i fentro gwneud cymaint â 200,000 o aelwydydd yn ddigartref? Rwy'n ei chael hi'n rhyfeddol mai un o'r rhesymau a roddir am y gofyniad chwe mis yn y memorandwm esboniadol yw fel a ganlyn:

'bu cynnydd dramatig yn y galw am lety dros dro yn sgil y pandemig, gan roi pwysau digynsail o ran galw ar wasanaethau digartrefedd awdurdodau lleol, gyda dros 23,200 o bobl yn cael cymorth i gael llety dros dro ers mis Mawrth 2020.'

Mae rhywfaint o gefnogaeth i'r cynnig gan landlordiaid ac asiantau gosod, fodd bynnag, mae'r mwyafrif helaeth yn gwrthwynebu. Mae llawer o bobl yr ymgynghorwyd â nhw yn awgrymu y gallai'r cynnig annog—ac mae, mewn gwirionedd, bellach yn annog landlordiaid i adael y sector preifat. Os ydym ni eisiau ceisio datrys yr argyfwng tai yng Nghymru, mae'n rhaid i ni leihau'r risg o fwy o ddigartrefedd. Mewn gwirionedd, dylai eich Llywodraeth fod yn adeiladu'r tai a dylai fod wedi eu hadeiladu yn y blynyddoedd a fu.

Mae fy nghyd-Aelod, Mark Isherwood, sydd hefyd wedi dal y portffolio tai yn flaenorol, wedi cael gwybod o ran y Ddeddf Rhentu Cartrefi (Cymru) erbyn hyn, er bod rhai pobl, fel Cymorth i Ferched Cymru, yn cydnabod rhai o elfennau cadarnhaol y Ddeddf, bod ganddyn nhw bryderon difrifol am effaith allai fod yn gatastroffig y Ddeddf yn ei ffurf bresennol ar wasanaethau arbenigol yng Nghymru yn ymdrin â thrais yn erbyn menywod, gwasanaethau cam-drin domestig a thrais rhywiol a thrwy hynny, ar y sawl sydd wedi goroesi'r mathau hynny o drosedd.

Photo of David Rees David Rees Labour 4:12, 29 Tachwedd 2022

(Cyfieithwyd)

Janet, mae angen i chi ddod i ben nawr, os gwelwch yn dda.

Photo of Janet Finch-Saunders Janet Finch-Saunders Conservative

(Cyfieithwyd)

Iawn. Oni bai ei fod wedi'i ddiwygio neu ei oedi, fel mater o frys, credwn y bydd gweithredu'r Ddeddf yn llawn yn gyfrifol am dorri system lochesi trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol yng Nghymru. Gweinidog, os gwelwch yn dda, ar ryw adeg, gwrandewch ar yr holl bobl hynny—y teuluoedd—sy'n anobeithio. Diolch.

Photo of Mabon ap Gwynfor Mabon ap Gwynfor Plaid Cymru

Diolch i'r Gweinidog am ddod â'r rheoliadau yma ymlaen heddiw. Hir yw pob ymaros, wedi'r cyfan. Mae'r Ddeddf yma wedi datblygu i fod yn dipyn o jôc, mewn gwirionedd, ar hyd y blynyddoedd diwethaf. Y gwir ydy y dylai'r Llywodraeth a'r Blaid Lafur yn bennaf fod yn holi cwestiynau difrifol iawn iddyn nhw eu hunain am sut inni gyrraedd y pwynt yma a pham y bydd iddyn nhw wthio deddfwriaeth nôl yn 2016 a oedd yn amlwg ymhell o fod yn barod. Roedd yna sôn fod y polisi Brexit, os cofiwch chi, yn oven ready; mae'n rhaid bod deddfwriaeth rhentu Cymru wedi dod o'r un popty. Ni ddylen ni fyth wedi cyrraedd y sefyllfa yma, ond, y gwir ydy mai gwell hwyr na hwyrach.

Dwi yn gresynu nad ydyn ni am gytuno ar bolisi o atal troi pobl allan yn ddi-fai heddiw, ac fe hoffwn i'r Gweinidog gymryd y cyfle yma heddiw i esbonio pam nad ydy'r Llywodraeth yn credu y dylid atal pobl rhag cael eu troi allan yn ddi-fai—polisi sydd eisoes mewn grym yn yr Alban, er enghraifft. Ond mae'r datganiad yma yn un amserol. Rydyn ni'n gweld y nifer digynsail o bobl yn cael eu cyflwyno i lythyrau adran 21 ar hyn o bryd, ac mae yna sawl rheswm am hyn.

Mae'r Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai wedi derbyn tystiolaeth gan nifer o gyrff yn sôn am y niferoedd o bobl sydd yn dioddef oherwydd adran 21. Un o'r rhesymau ydy oherwydd y pryder am weithredu'r ddeddfwriaeth yma, ond mae'n amlwg fod yna gamddealltwriaeth dybryd wedi bod o effaith y ddeddfwriaeth. Felly, a wnaiff y Gweinidog hefyd roi sicrwydd inni heddiw fod yna rhaglen gyfathrebu lawn am gael ei gweithredu i'r sector landlordiaid yn esbonio, mewn modd syml a chlir, sut mae'r ddeddfwriaeth yma am effeithio ar y sector honno? Wrth ystyried bod yna saith mlynedd wedi mynd heibio ers i'r ddeddfwriaeth gael ei phasio, dylid wedi gwneud hyn ynghynt, ond mae'n amlwg nad ydy'r sector wedi deall yn llawn goblygiadau'r Ddeddf. Ond, fel y soniais, mae yna dybryd angen cymryd camau i helpu'n tenantiaid, a hynny ar frys, ac felly, mi fyddwn ni'n cefnogi'r rheoliadau yma heddiw yn frwd. Diolch yn fawr iawn.

Photo of Sioned Williams Sioned Williams Plaid Cymru 4:15, 29 Tachwedd 2022

(Cyfieithwyd)

Hoffwn godi'r pwyntiau a wnaeth Janet Finch-Saunders tua diwedd ei chyfraniad, oherwydd rwy'n siŵr eich bod yn ymwybodol, Gweinidog, am y pryderon difrifol a godwyd gan Gymorth i Ferched Cymru am effaith y Ddeddf, yn ei ffurf bresennol, ar wasanaethau arbenigol trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol yng Nghymru a, thrwy hynny, ar oroeswyr. Er eu bod yn gefnogol i lawer o elfennau cadarnhaol Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) newydd 2016, gan gynnwys newidiadau a fydd yn arwain at fanteision uniongyrchol i oroeswyr trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol, maen nhw'n mynd cyn belled â dweud nad yw'r Ddeddf yn ystyried sefyllfa unigryw llety lloches ac, fel y dywedodd Janet, fydd yn gyfrifol, os na chaiff ei hadolygu, am dorri'r system lochesi trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol yng Nghymru. Felly, rwy'n siŵr y byddwch yn cytuno bod y rhain yn honiadau difrifol gan sefydliad sy'n cynrychioli gwasanaethau sydd â buddiannau gorau rhai o'r rhai mwyaf bregus o bobl, menywod a phlant, yn ffoi rhag trais a cham-drin wrth galon popeth maen nhw'n ei wneud.

Maen nhw'n cyfeirio at bryderon ynghylch swyddogaeth awdurdodau lleol wrth weithredu'r Ddeddf, gan gynnwys diffyg capasiti, cysondeb, atebolrwydd a thegwch mewn dyletswyddau i oroeswyr trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol o dan y Ddeddf. Nid yw awdurdodau lleol yn debygol o gwbl o fod â'r arbenigedd neu'r gallu i ganiatáu ceisiadau estyniad ar gyfer llety trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol yn brydlon, meddant, ac, oherwydd diffyg unrhyw ganllawiau manwl i awdurdodau lleol ynghylch eu cyfrifoldebau o dan y Ddeddf, mae gwasanaethau wedi cadarnhau iddyn nhw y bydd awdurdodau lleol yn dilyn polisïau a phrosesau gwahanol iawn yn hyn o beth. Mae pryderon difrifol iawn hefyd ynghylch rheoli llochesi diogel, fel creu anghyfartaledd rhwng hawliau goroeswyr gwahanol a'r disgwyliad a roddir ar wasanaethau arbenigol, ochr yn ochr â gwanhau galluoedd llochesi i ddiogelu goroeswyr, plant a staff.

Bydd y Ddeddf, medden nhw, yn debygol o wthio capasiti gwasanaethau y tu hwnt i'w terfynau. Yn ystod gweminar Cymorth i Ferched Cymru yn ddiweddar ar y Ddeddf, o'r 22 aelod a oedd yn bresennol, yn brif swyddogion gweithredol a rheolwyr llochesi, dywedodd 91 y cant eu bod naill ai'n bryderus iawn neu'n hynod bryderus am effaith y Ddeddf ar eu gwasanaethau a hefyd sut y bydd yn rhoi pwysau ychwanegol ar gapasiti ac adnoddau gwasanaethau arbenigol, sydd eisoes dan bwysau, yn enwedig ar yr adeg yma o argyfwng economaidd. Er enghraifft, o dan y Ddeddf, bydd angen i wasanaethau ofyn am estyniad i'r cyfnod perthnasol o gytundeb trwydded ar gyfer pob goroeswr fu mewn lloches am fwy na chwe mis.

Oherwydd y gwahaniaethau rhwng sut mae disgwyl i wasanaethau arbenigol trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol reoli contractau, yn dibynnu ar ba fath o fynediad sydd gan oroeswyr i loches, a phryd, bydd angen olrhain gwasanaethau'n ofalus iawn yn ôl pa adrannau o'r gyfraith y mae angen iddyn nhw eu dilyn. Yn ymarferol, bydd hyn, wrth gwrs, yn golygu y bydd angen iddyn nhw fonitro amrywiadau cytundeb trwydded pob goroeswr yn ofalus er mwyn cadw at wahanol amserlenni estyniad er mwyn osgoi cosbau sylweddol, efallai, a hyd yn oed, o bosibl, achosion llys. Felly, mae pryder dwfn a sylweddol ynghylch sut bydd y prosesau hyn yn cael eu rheoli gan y capasiti yn nhimau presennol y gwasanaethau arbenigol.

Felly, o ystyried y pryderon dilys hyn, Gweinidog, a fyddwch yn ymrwymo i adolygiad brys o effaith y Ddeddf ar oroeswyr a gwasanaethau trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol, yn benodol ynghylch rheoli llochesi diogel, a fyddai'n cynnwys ymgynghori'n uniongyrchol â gwasanaethau Cymorth i Ferched Cymru a gwasanaethau arbenigol cam-drin domestig a thrais rhywiol Cymru? Os yw'r effaith mor niweidiol â'r hyn a ddengys Cymorth i Ferched Cymru, a fyddech chi'n ymrwymo i weithredu i liniaru canlyniad anfwriadol y Ddeddf? Mae Cymorth i Ferched wedi cynghori y gallai hyn gynnwys cyflwyno deddfwriaeth eilaidd, gwelliant neu reoliadau statudol i greu eithriad clir ar gyfer llety lloches a/neu ailddosbarthu'r holl lety lloches fel llety dros dro, a chreu canllawiau statudol hefyd i awdurdodau lleol ynghylch eu cyfrifoldebau wrth weithredu'r Ddeddf ar gyfer llety lloches yn benodol.

Dewis arall, wrth gwrs, Gweinidog, fyddai gweithredu'r Ddeddf yn raddol i oedi'r effeithiau difrifol hyn ar wasanaethau trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol. Byddai hyn yn atal unrhyw ddifrod i'r amddiffyniad a roddwyd i oroeswyr yn y cyfamser. A allwch archwilio, efallai, cyflwyno gwelliant i'r Ddeddf ei hun neu reoliadau statudol i sefydlu eithriad clir o'r Ddeddf ar gyfer pob llety lloches, ac yn benodol y gofyniad i gyhoeddi contractau safonol â chymorth i'r rhai mewn llety lloches ar ôl chwe mis, erbyn diwedd y flwyddyn neu cyn i'r Ddeddf fod yn berthnasol i wasanaethau trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol? Diolch.  

Photo of David Rees David Rees Labour 4:19, 29 Tachwedd 2022

Galwaf ar y Gweinidog Newid Hinsawdd i ymateb.

Photo of Julie James Julie James Labour

(Cyfieithwyd)

—[Anghlywadwy.]—ychydig o'r pethau—fe roddaf i sylw iddyn nhw am yn ôl, os yw hynny'n iawn.

O ran y materion a godwyd ynghylch pryderon trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol y mae Cymorth i Fenywod wedi'u codi, yn amlwg maen nhw wedi eu crybwyll wrthyf i hefyd, ac wrth fy swyddogion, ac rwyf wedi cael cyfarfod gyda'r Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol ynghylch hyn yn ddiweddar. Mae Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru), dim ond i atgoffa pawb, yn ymwneud yn y bôn â gwella hawliau pobl sy'n rhentu eu cartrefi. Ar hyn o bryd, gall rhywun barhau i fyw mewn llety â chymorth am gyfnod hir ond gall barhau i fod yn destun troi allan gyda dim ond sawl awr o hysbysiad neu hyd yn oed ddyddiau. Mae rhentu cartrefi yn cyfyngu'r cyfnod hwn o ansicrwydd i chwe mis, ac ar ôl hynny dim ond trwy roi dau fis o rybudd y gall rhywun nad yw ar fai gael ei droi allan. Ond rydym wedi darparu i'r cyfnod chwe mis cychwynnol hwnnw gael ei ymestyn, fel y dywedodd Sioned, gyda chytundeb yr awdurdod lleol, ac, yn amlwg, Sioned, byddwn yn gweithio gyda'r awdurdodau lleol i sicrhau eu bod nhw i gyd yn cadw at y canllawiau hynny ac yn deall sut y dylai hynny weithio a beth fydd y meini prawf. Yn amlwg byddwn yn gweithio gyda Chymorth i Ferched Cymru i allu gwneud hynny.

Os yw rhywun sydd â chontract safonol â chymorth yn ymddwyn yn wrthgymdeithasol mae'n bosibl eithrio'r person hwnnw dros dro am hyd at 48 awr. Rwy'n deall y pryderon sy'n cael eu codi gan Cymorth i Ferched Cymru, ond rwy'n credu ei bod hi'n bwysig i bawb ddeall bod yna le sylweddol eisoes i reoli contract safonol â chymorth mewn ffyrdd nad yw'n berthnasol i gontractau cartrefi rhent eraill. Ac wrth gwrs fe hoffwn i sicrhau bod y ddeddfwriaeth yn gweithio'n iawn i amddiffyn buddiannau goroeswyr cam-drin a chydnabod y swyddogaeth hanfodol y mae llochesi yn ei chwarae yn hynny, ac rwyf wedi cytuno â'r Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol y byddwn yn cydweithio gyda Cymorth i Ferched Cymru i wneud yn siŵr eu bod yn deall yn drylwyr sut y dylid gweithredu'r Ddeddf, ac wrth gwrs byddwn yn cynnal asesiad effaith ac yn unioni unrhyw beth sydd, yn ein barn ni, angen ei gywiro. Er hynny, rwy'n eithaf ffyddiog mai'r hyn sydd gennym ni yma yw camddealltwriaeth ynghylch sut mae cymhlethdod y Ddeddf yn gweithio. Mae hon yn Ddeddf drawsnewidiol. Mae'n newid y ffordd mae landlordiaid a thenantiaid yn rhyngweithio â'i gilydd yn llwyr, ac wrth gwrs bod rhywfaint o gamddealltwriaeth wrth i'r Ddeddf ddod i rym, ond byddwn ni'n gwneud hynny wrth gwrs, Sioned. Mae arnom ni eisiau gwneud yn gwbl sicr bod menywod mewn llochesi yng Nghymru yn ddiogel ac yn cael eu gwasanaethu'n briodol. Byddwn yn gweithio'n agos gyda'r sector, fel y dywedais, i fynd i'r afael ag unrhyw gamddealltwriaeth o'r ddeddfwriaeth, nodi effeithiau negyddol ac ystyried camau pellach, felly rwy'n hapus iawn, iawn i'ch sicrhau y byddwn yn gwneud hynny, gan fy mod eisoes wedi sicrhau'r Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol.

O ran y gymhariaeth â'r Alban a wnaeth Mabon, dim ond i fod yn glir iawn, gallwch gael eich troi allan heb unrhyw fai arnoch yn yr Alban os yw'r landlord yn dymuno cymryd meddiant o'i gartref, a gellir gwneud hynny gyda chyfnodau hysbysu byr iawn. Felly, mae'r syniad bod yr Alban wedi eithrio erthygl 1, hawliau protocol 1 yn y Ddeddf Hawliau Dynol yn ffwlbri, mae gennyf ofn. Mae ein Deddf yn rhoi'r amddiffyniad gorau i bobl yn y DU gyfan, ac rwy'n falch iawn, iawn o hynny, ac mae'r darn arbennig hwn yn ymestyn hynny i'r tenantiaethau presennol yn llawer cyflymach nag y byddai wedi'i wneud fel arall—mewn gwirionedd, o fewn chwe mis, a dyna'r chwe mis yr ydym ni wastad wedi addo i landlordiaid y byddai ganddyn nhw i addasu i newidiadau.

Ac yna, o ran yr hyn a ddywedodd Janet Finch-Saunders, wn i ddim, Dirprwy Lywydd, ble i ddechrau gyda'r camsyniadau a draethodd. Mae Janet bob amser yn cyfeirio pobl at ei diddordebau personol, sydd wrth gwrs fel landlord sector preifat, ac rwy'n credu heddiw y lleiaf y gallaf ddweud yw ei bod yn amlwg iawn i bawb ei bod yn landlord sector preifat. Rydym ni'n credu y dylai pobl sy'n byw mewn llety yn y sector preifat gael tai sy'n ffit i fod yn gartref, sy'n llefydd parhaol i fyw, sy'n cael eu rheoli'n iawn ac yn cael gofal priodol, ac mae landlordiaid da yn gwneud hynny'n barod. Dim ond y landlordiaid gwael fydd yn cael trafferth gyda hynny, ac rwy'n annog Janet i gael golwg ar hynny. Mae'r argyfwng costau byw, fodd bynnag, a wnaed gan ei Llywodraeth hi yn San Steffan, a wnaed yn sylweddol waeth gan ffiasgo Liz Truss gyda'r morgeisi, ac sy'n rhoi llawer o bwysau ar deuluoedd, yn fater i'r Llywodraeth Geidwadol, ac mae'n arwain at ddigartrefedd, mae hi'n hollol iawn, ac yn arwain at chwalu teuluoedd. Mae'r Llywodraeth hon yn gwneud popeth y gallwn ei wneud i sicrhau bod pobl yn cael cymorth i fynd drwy'r storm economaidd ofnadwy a grëwyd gan y Llywodraeth Geidwadol, a, Dirprwy Lywydd, bydd y rheoliadau hyn yn cyfrannu llawer at helpu yn y frwydr honno. Rwy'n eu cymeradwyo i Aelodau. Diolch.

Photo of Janet Finch-Saunders Janet Finch-Saunders Conservative 4:24, 29 Tachwedd 2022

(Cyfieithwyd)

Fel mater o drefn, doeddwn i ddim yn dweud fy mod i'n landlord preifat; datganais fy muddiant mewn cysylltiad â pherchnogaeth eiddo, ac mae gwahaniaeth.

Photo of David Rees David Rees Labour

(Cyfieithwyd)

Rydych chi wedi gwneud hynny'n glir ar goedd nawr, Janet, iawn. Diolch.

Photo of David Rees David Rees Labour

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Oes. Felly, gohiriaf y bleidlais o dan yr eitem hon tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.