4. Pa sgyrsiau y mae'r Gweinidog wedi'u cael gyda chyd-aelodau'r Cabinet am gefnogi pobl sy'n gadael gofal? OQ58832

Diolch, Jack Sargeant. Ar 3 Rhagfyr, cynhaliais i ac Aelodau eraill o’r Cabinet uwchgynhadledd gychwynnol gyda phobl ifanc â phrofiad o fod mewn gofal i ddatblygu gweledigaeth ar gyfer y dyfodol gyda’n gilydd. Mae’r uwchgynhadledd yn rhan o’n gwaith, dan arweiniad y Dirprwy Weinidog Gwasanaethau Cymdeithasol, i fwrw ymlaen â’n hymrwymiad yn y rhaglen lywodraethu i archwilio sut yr eir ati i ddiwygio gwasanaethau plant mewn modd radical.

Diolch i’r Gweinidog am ei hateb, ac am ymrwymiad parhaus y Cabinet, ac wrth gwrs, arweinyddiaeth y Prif Weinidog wrth gefnogi pobl sy’n gadael gofal yng Nghymru. Rwy’n arbennig o falch o’r uwchgynhadledd y sonioch chi amdani y penwythnos hwn, ond rwyf hefyd yn falch o Lywodraeth Lafur Cymru am ddarparu’r treial incwm sylfaenol arloesol, a’r rôl a chwaraeais wrth hybu'r polisi hwn. Weinidog, ar ymweliad diweddar â chanolfan waith i siarad â staff yn fy etholaeth, codais bwnc pobl sy’n gadael gofal, a'r cynllun peilot incwm sylfaenol yn benodol. Roedd y staff yn awyddus i sôn am y cymorth a sut y gallai Llywodraeth Cymru wella eu cynnig i bobl sy’n gadael gofal ymhellach, ac awgrymwyd y posibilrwydd o gyfamod ar gyfer pobl sy'n gadael gofal i greu cyfleoedd ystyrlon mewn pum maes allweddol ym mywydau pobl sy'n gadael gofal, o fyw’n annibynnol hyd at bwysigrwydd iechyd meddwl. Weinidog, a gaf fi ofyn ichi barhau â’r sgyrsiau hynny gyda'ch cyd-Weinidogion Llywodraeth Cymru, a gofyn y cwestiwn ynghylch sut y gellid bwrw ymlaen â chyfamod a gefnogir gan Lywodraeth Cymru ar gyfer pobl sy’n gadael gofal?

Diolch yn fawr iawn am eich cwestiwn pwysig, Jack Sargeant. Mae’n dda iawn clywed bod hyn wedi’i godi gan staff y ganolfan waith. A dweud y gwir, byddaf yn ymweld â fy nghanolfan waith ranbarthol leol fel Aelod etholaethol yn nes ymlaen yr wythnos hon. Credaf fod hyn yn dangos—. Oherwydd maent yn gweithio gyda phobl ifanc ac yn gweld pa gyfleoedd a ddaw o'r treial incwm sylfaenol mewn perthynas â rhagolygon swyddi.

Gan droi at yr uwchgynhadledd, roedd yn gyfle unigryw i mi. Roedd y Prif Weinidog yn bresennol, a'r Dirprwy Weinidog Gwasanaethau Cymdeithasol, yn amlwg, a Lynne Neagle y Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant, yn ogystal â Jeremy Miles fel Gweinidog y Gymraeg ac Addysg, a minnau. Fe dreuliasom y diwrnod yn gwrando ar bobl ifanc. Roedd yn sobreiddiol—credaf mai dyna'r gair a ddefnyddiodd y Dirprwy Weinidog Gwasanaethau Cymdeithasol—clywed am eu profiadau. Yr hyn a ddywedasant wrthym oedd, ‘Rydym yma i gyfrannu, i ddweud wrthych beth y teimlwn y gellid ei wneud i wella bywydau pobl ifanc mewn gofal’. Pobl ifanc â phrofiad o fod mewn gofal oedd y rhain. Roedd cymaint o bethau roeddem yn eu gwybod, ond mewn gwirionedd, roedd rhai pethau ymarferol y gallem eu gwneud. Mae rhywfaint o hyn yn ymwneud â diwylliant, ymwybyddiaeth, hyfforddiant, ond mae'r cynllun peilot incwm sylfaenol wedi rhoi hyder gwirioneddol iddynt ein bod am ystyried eu bywydau a'u rhagolygon. Credaf y bydd hyn yn bwydo i mewn i ddatganiad a fydd yn cael ei lofnodi yn y flwyddyn newydd, gyda gweledigaeth a rennir ynglŷn â sut y gallwn ddiwygio'r gwasanaethau hyn yn radical.

Rwy’n falch fod pwnc pobl sy'n gadael gofal wedi’i grybwyll y prynhawn yma, gan ei bod yn bwysig fod y sgiliau y maent yn eu dysgu yn ystod eu cyfnod mewn gofal yn cael eu cydnabod, a’u bod, yn wir, yn gallu cael mynediad at hyfforddiant a chyfleoedd a sgiliau trosglwyddadwy y gallent eu defnyddio mewn gyrfa mewn gofal cymdeithasol os dymunant. Gyda’r fath bwysau a diffyg staff yn y gwasanaethau gofal cymdeithasol, a wnaiff y Gweinidog amlinellu pa waith sy’n mynd rhagddo gan Lywodraeth Cymru i ddenu pobl sy'n gadael gofal i yrfaoedd ym maes gofal cymdeithasol, fel y gellir gwobrwyo eu sgiliau a’u profiadau, yn hytrach na’u bod yn cael eu sianelu’n awtomatig i mewn i’r system les a budd-daliadau, fel y mae’r Aelod dros Alun a Glannau Dyfrdwy yn ei awgrymu?

Rwy'n gobeithio y gallwn ddwyn perswâd arnoch gyda'r cynllun peilot incwm sylfaenol. Mae'n rhoi cyfle go iawn i bobl ifanc ystyried eu hopsiynau ar gyfer y dyfodol. Yn amlwg, mae’r opsiynau hynny'n berthnasol i holl bobl ifanc Cymru. Mae'r warant i bobl ifanc yn hollbwysig—pobl 18 i 25 oed, pob unigolyn ifanc, swydd, hyfforddiant, addysg, prentisiaethau, sefydlu busnes. Clywsom yr holl bethau hynny gan ein pobl ifanc sydd â phrofiad o fod mewn gofal. Dyna maent hwy'n dymuno ei wneud. Dyna y byddant yn gallu ei wneud. Credaf ein bod yn symud ymlaen nawr o ran y datganiad a fydd yn cael ei wneud ac sy’n mynd i edrych ar bob agwedd ar fywyd. Gwn y bydd y Dirprwy Weinidog Gwasanaethau Cymdeithasol yn gallu manylu ar hyn pan ddaw'r amser.

Tynnwyd cwestiwn 5 [OQ58830] yn ôl, felly cwestiwn 6, Mabon ap Gwynfor.