8. Sut mae Llywodraeth Cymru'n mynd i'r afael â thlodi digidol? OQ58951

Llywydd, mae mynd i'r afael ag allgáu digidol yn flaenoriaeth cyfiawnder cymdeithasol ac anghydraddoldeb i'r Llywodraeth. Mae ein rhaglen cynhwysiant ac iechyd digidol, Cymunedau Digidol Cymru, yn cefnogi sefydliadau ar draws pob cymuned a sector i helpu pobl i fanteisio i'r eithaf ar y cyfleoedd y gall digidol eu cynnig. Mae dros 125,200 o bobl wedi derbyn cymorth ar gyfer sgiliau digidol sylfaenol, ysgogiad a hyder.

Diolch, Prif Weinidog. Mae tlodi digidol yn fater sy'n bwysig iawn i mi. Rwy'n credu y daethpwyd â'r gwir oblygiadau i'r brif ffrwd yn sicr yn ystod y pandemig, pan oedden ni'n dibynnu ar bob peth digidol i gysylltu â'n gilydd yn ystod y cyfyngiadau symud, neu'n defnyddio offer digidol i weithio gartref neu'r ysgol. Wedi dweud hynny, rydyn ni'n parhau i weld ei effaith nawr yn ystod yr argyfwng costau byw, gan fod cymaint o'r cymorth a'r adnoddau y mae angen i bobl gael gafael arnyn nhw ar-lein, ac mae pobl yn cael eu heithrio oherwydd y costau gan ein bod ni'n gwybod wrth i gyllidebau fynd yn dynn, ei bod yn debygol mai band eang fydd y peth sy'n cael ei ddiffodd mewn cartrefi. Ar un adeg, roedd y dybiaeth hon fod band eang a thechnoleg ddigidol yn foethusrwydd, ond y gwir yw ei fod yn anghenraid, ac i rai pobl maen nhw ar eu colled oherwydd diffyg modd.

Gwn fod mynd i'r afael ag allgáu digidol yn flaenoriaeth i'r Llywodraeth hon, ac rwy'n falch o weld yn y strategaeth ddigidol i Gymru bod Llywodraeth Cymru yn gweithio ar y cyd â'r Gynghrair Tlodi Digidol i roi terfyn ar dlodi digidol erbyn 2030, ac mewn partneriaeth â'r Good Things Foundation ar y fenter cronfa ddata genedlaethol sy'n darparu data symudol, negeseuon testun a galwadau am ddim i bobl mewn angen.

Rwyf i hefyd wedi bod mewn cysylltiad â Chymdeithas Mudiadau Gwirfoddol Pen-y-bont ar Ogwr, a chwmni band eang yng Nghymru, Ogi, sy'n darparu band eang cyflym ar draws Porthcawl—[Torri ar draws.] —a Chaerffili i weld a oes unrhyw le i ddarparu WiFi mewn canolfannau cynnes ar draws Pen-y-bont ar Ogwr. Felly, a wnaiff y Prif Weinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf ar gyflwyno'r canolfannau cynnes ar draws Pen-y-bont ar Ogwr? Pa asesiad a wnaed i weld a allwn ni ymgorffori mynediad at fand eang cyflym yn y canolfannau hynny i greu'r etifeddiaeth honno o fynediad i'n cymunedau?

Wel, Llywydd, clywodd pwyllgor y Cabinet ar gostau byw dystiolaeth uniongyrchol gan sefydliadau yn y maes am y ffordd y mae teuluoedd sy'n wynebu cymaint o bwysau ar eu cyllidebau yn aml yn teimlo mai'r gwariant digidol y maen nhw'n ei wneud sy'n gorfod mynd yn gyntaf, ac eto, mewn byd cynyddol ddigidol, mae hynny'n achosi pob math o anawsterau eraill iddyn nhw, felly mae'r pwyntiau y mae'r Aelod yn eu gwneud yn cael eu gwneud yn dda iawn ac yn bwysig.

O ran canolfannau cynnes, ceir dros 300 o ganolfannau cynnes ledled Cymru erbyn hyn, a dim ond y rhai yr ydym ni'n gwybod amdanyn nhw yw'r rheini. Rwy'n credu ei bod hi'n ymdrech fwyaf anhygoel, digymell yr ydym ni wedi ei gweld gan gymaint o grwpiau cymunedol, clybiau chwaraeon, grwpiau ffydd, yn ogystal â chyrff cyhoeddus, i ymateb i'r anghenion y mae pobl yn eu gweld yn ystod y gaeaf hwn.

Gwn fod gan bob man cynnes a noddir gan yr awdurdod lleol ym Mhen-y-bont ar Ogwr fynediad digidol, ac ynghyd â Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, rydyn ni wrthi'n arolygu cysylltedd digidol mewn canolfannau cynnes ledled Cymru, fel ein bod ni mewn sefyllfa well yn y dyfodol i wneud yn siŵr y gellir rhoi sylw i'r pwyntiau pwysig y mae'r Aelod wedi eu gwneud y prynhawn yma.

Diolch yn fawr i'r Prif Weinidog.

Pwynt o drefn nawr yn deillio allan o'r cwestiynau gan Darren Millar.

Diolch, Llywydd. Hoffwn godi pwynt o drefn, os caf, o ran sylwadau a wnaed gan y Prif Weinidog yn ystod ei drafodaeth ag arweinydd yr wrthblaid yn ystod cwestiynau i'r Prif Weinidog.

Nododd y Prif Weinidog bod y cyfrifon blynyddol ar gyfer Maes Awyr Rhyngwladol Caerdydd Cyfyngedig yn gyhoeddus, ac yn cael eu cyhoeddi bob mis Mawrth. Nododd hefyd bod y cyfrifon ar gyfer y flwyddyn ariannol ddiwethaf eisoes wedi'u cyhoeddi. Fodd bynnag, fel y gall unrhyw Aelod ei weld dim ond trwy glicio ar wefan Tŷ'r Cwmnïau ac edrych ar dudalen y maes awyr, nid yw hyn yn wir. Nid yw'r cyfrifon ar gyfer y flwyddyn a ddaeth i ben ar 31 Mawrth 2022 wedi eu cyhoeddi eto ac, a dweud y gwir, maen nhw'n hwyr. Rwy'n siŵr nad oedd y Prif Weinidog yn dymuno camarwain y Senedd yn ystod ei drafodaeth, a phe bai wedi bod yn ymwybodol o'r ffeithiau hyn, rwy'n siŵr y byddai ei sylwadau wedi bod yn dra gwahanol. 

Llywydd, wrth gwrs, rwy'n sicr yn hapus i ymchwilio i'r pwyntiau y mae'r Aelod wedi'u gwneud. Dydw i ddim yn creu atebion o flaen y Senedd; rwy'n dibynnu ar y wybodaeth sy'n cael ei darparu i mi. Roedd y wybodaeth a oedd gen i o fy mlaen yn eithaf pendant yn dweud y byddai'r cyfrifon yn cael eu cyflwyno i Dŷ'r Cwmnïau ym mis Mawrth eleni. Rwy'n sicr yn hapus i edrych ar y pwynt mae'r Aelod yn ei wneud, ac os oes angen cywiro'r cofnod, yna wrth gwrs fe gaiff hynny ei wneud. 

Diolch am y sylwadau hynny.