Felly, eitem 11: cynnig cydsyniad deddfwriaethol ar y Bil Esgyll Siarcod. Galwaf ar y Gweinidog Newid Hinsawdd i wneud y cynnig. Julie James.

Cynnig NDM8175 Julie James

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 29.6, yn cytuno y dylai Senedd y DU ystyried y darpariaethau yn y Bil Esgyll Siarcod i’r graddau y maent yn dod o fewn cymhwysedd deddfwriaethol y Senedd.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Rwy'n cynnig y cynnig. Mae'r arfer o dynnu esgyll siarcod yn farbaraidd ac yn niweidiol iawn i boblogaethau siarcod ar draws y byd. Mae'n arfer pysgota cwbl anghynaladwy, lle mae rhannau helaeth o garcasau siarcod yn cael eu taflu'n ôl i'r môr ar ôl tynnu'r esgyll gwerthfawr, a ddefnyddir yn bennaf mewn cymunedau Asiaidd.

Mae poblogaethau siarcod yn fyd-eang yn dirywio, a derbynnir yn eang fod yr arfer hwn yn cyfrannu'n sylweddol at hyn. Hoffwn i Gymru fod yn wlad sy'n gwarchod natur, ac i arwain trwy esiampl. Mae'r rheoliad siarcod eisoes yn gwahardd tynnu esgyll siarcod ar fwrdd llongau'r DU sy'n gweithredu mewn dyfroedd morol. Bydd y Bil Esgyll Siarcod yn mynd ymhellach, ac yn gwahardd mewnforio ac allforio esgyll siarcod a dorrwyd ymaith a chynhyrchion sy'n cynnwys esgyll siarcod a dorrwyd ymaith. Mae'r gwaharddiad yn anfon neges glir i weddill y byd nad yw Cymru, ac yn wir, y DU, yn derbyn yr arfer hwn ac ni fydd yn cyfrannu at farchnad fyd-eang sydd ynghlwm â hyn.

Rwy'n cydnabod bod dibenion gwyddonol ac addysgol ar gyfer esgyll siarcod yng Nghymru, ac mae'r Bil yn caniatáu i Weinidogion Cymru roi tystysgrifau eithrio at y diben cyfyngedig hwn.

Mae'r ail gymal hefyd yn arwyddocaol, gan ei fod yn gwella'r darpariaethau y soniais amdanyn nhw yn y rheoliad ynghylch tynnu esgyll siarcod. Bydd y Bil yn gwahardd torri esgyll siarcod ar fwrdd llongau'r DU sy'n gweithredu y tu allan i ddyfroedd y DU, a llongau nad ydyn nhw yn rhai'r DU sy'n gweithredu yn nyfroedd y DU. Mae'r ddarpariaeth yn golygu bod yn rhaid i bob llong sy'n gweithredu yn y DU lanio pob siarc gydag esgyll ynghlwm yn naturiol wrth gorff y siarc. Bydd llongau'r DU sy'n gweithredu y tu allan i'r DU hefyd yn gweithredu yn unol â rheoliadau tebyg yn Ewrop.

Bydd y cymal olaf, sy'n nodi hyd a lled y Bil yn parhau i fod wedi'i gadw'n ôl i'r Ysgrifennydd Gwladol. O ran y cymal hwn, rwyf wedi mynegi fy siom i'r Ysgrifennydd Gwladol yn dilyn diffyg ymgysylltu â Llywodraeth Cymru pan oedd y Bil yn cael ei ddrafftio gyntaf. Fel rwy'n deall, ychydig iawn o amser a roddwyd gan swyddogion i ystyried y Bil a chwmpas y pwerau datganoledig cyn ei gyflwyno i Dŷ'r Cyffredin. Fodd bynnag, gyda'r Ysgrifennydd Gwladol yn cadw'r pwerau hyn, mae'n golygu na fydd posibilrwydd y bydd bwlch rheoleiddio rhwng y rheoliadau sy'n dechrau yn y DU ac mewn Llywodraethau datganoledig.

Felly, gyda hynny o'r neilltu, rwy'n falch o gael y cyfle i drafod gyda chi i gyd heddiw y Bil hwn, sy'n gam pwysig tuag at gadwraeth siarcod mewn cyfnod pan fo ein gwlad yn wynebu argyfwng natur. Rwy'n ymroddedig i amgylchedd morol sy'n lân, yn ddiogel, yn iach, yn gynhyrchiol ac yn fiolegol amrywiol. Rydyn ni wedi cyflawni cymaint yng Nghymru drwy gyfrwng cadwraeth forol, o'n rhwydwaith ardaloedd morol a ddiogelir, lle amddiffynnir 69 y cant o'n glannau a 50 y cant o holl ddyfroedd Cymru, ac mae hyn yn parhau i gynyddu, gyda'r cyhoeddiad a wnes i yn lansio'r broses o ddynodi'r parth cadwraeth forol.

Mae Cymru hefyd yn arwain y ffordd yn gyfrifol o ran moroedd glân. Cyflwynais Fil  Diogelu'r Amgylchedd (Cynhyrchion Plastig Untro) (Cymru) ar 20 Medi 2022, a oedd yn fil uchelgeisiol. Mae'r Bil yn mynd y tu hwnt i wahardd cyfres gychwynnol o gynhyrchion plastig untro a welir mewn rhannau eraill o'r DU, a Chymru yw'r genedl gyntaf yn y DU i gyflwyno cynllun ailgylchu ar gyfer offer pysgota diwedd oes. Mae'r cynllun hwn wedi casglu ac ailgylchu 2.4 tunnell o offer pysgota a allai fod wedi anfon i safleoedd tirlenwi fel arall.

A, Dirprwy Lywydd, byddwn yn gwneud mwy. Yn dilyn yr archwiliad bioamrywiaeth trylwyr a gomisiynwyd gennyf y llynedd, cyhoeddais gyfres o argymhellion y dylid eu hystyried er mwyn cyrraedd y targed 30x30. Ar hyn o bryd mae fy swyddogion yn dadansoddi'r fframwaith byd-eang newydd a gytunwyd yn COP15 ddiwedd mis Rhagfyr, i nodi pa gamau pellach sydd angen i ni eu cymryd i gyrraedd y targedau eraill yn ychwanegol at 30x30.

Ac yn ogystal â'r broses parth cadwraeth forol y soniais amdani'n gynharach, bydd Llywodraeth Cymru yn datblygu cynllun adfer cynefinoedd, gan ganolbwyntio ar gynefinoedd morfa heli a morwellt ar hyd arfordir Cymru. Rwyf hefyd wedi ymrwymo i strategaeth cadwraeth gwely'r môr, sydd bellach yn fwy nag erioed yn gwbl hanfodol yn wyneb y bygythiad cynyddol o ffliw adar.

Fodd bynnag, os oes arnom ni eisiau dangos i weddill y byd bod Cymru wedi ymrwymo i gadwraeth forol, mae angen i ni fynd y tu hwnt i'n blaenoriaethau domestig drwy gytuno i'r cynnig a gwahardd mewnforio ac allforio esgyll siarcod rhydd i Gymru a'r DU, sy'n anfon neges glir yn fy marn i nad ydyn ni'n cefnogi'r math hwn o arfer anghynaladwy sydd mor niweidiol i boblogaeth siarcod y byd. Felly, Dirprwy Lywydd, wrth gloi, rwy'n argymell Aelodau i gefnogi'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol mewn cysylltiad â'r Bil Esgyll Siarcod. Diolch.

Galwaf ar Gadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad, Huw Irranca-Davies. Chi eto. [Chwerthin.]

Diolch eto, Dirprwy Lywydd. Fe wnaethon ni gyflwyno ein hadroddiad ar femorandwm Llywodraeth Cymru mewn cysylltiad â'r Bil Esgyll Siarcod y bore 'ma ac fe ddaethon ni i ddau gasgliad yn ein hadroddiad. Fe wnaethon ni ddau argymhelliad i Lywodraeth Cymru.

Cytunwyd ag asesiad y Gweinidog bod angen cydsyniad y Senedd ar gymalau 1, 2 a 3(5) y Bil. Ond nodwn fod Llywodraeth Cymru o'r farn nad oes angen i weddill yr is-gymalau yng nghymal 3—yn ymwneud â graddau tiriogaethol y Bil, cwmpas y rheoliadau sydd i'w gwneud o dano, a'i deitl—gael cydsyniad y Senedd gan eu bod yn gymalau nad ydyn nhw'n weithredol. Gweinidog, rydyn ni'n cymryd y farn, os yw cymalau o'r fath yn ymwneud â chymalau eraill yn y Bil sydd angen cydsyniad, yna dylid gofyn am gydsyniad y Senedd ar gyfer y cymalau hyn hefyd. Dyma'r argymhelliad cyntaf i ni ei wneud yn ein hadroddiad.

Mae ein hail argymhelliad yn galw ar Lywodraeth Cymru i rannu'r memorandwm cyd-ddealltwriaeth y bydd yn rhan ohono gyda Llywodraeth y DU ar y pwerau cychwyn yng nghymal 3 y Bil. Nawr, nodwn fod y Gweinidog yn fodlon i'r Ysgrifennydd Gwladol gadw'r pwerau hyn yn ôl, felly byddai'n ddefnyddiol i weld manylion sut a phryd y cânt eu defnyddio. Felly, gobeithiwn y gellir darparu ar gyfer hynny. Rydyn ni hefyd yn nodi bod Llywodraeth Cymru yn fodlon i'r Ysgrifennydd Gwladol wneud rheoliadau ar gyfer darpariaethau arbed a throsiannol mewn maes datganoledig, yn rhinwedd y pwerau yng nghymal 3 y Bil, ac mae'r Gweinidog wedi esbonio hyn.

Felly, yn olaf, fe ddaethon ni i'r casgliad, pe bai Llywodraeth Cymru eisiau deddfu ym maes lles anifeiliaid yn y dyfodol, y dylai wneud hynny drwy gyflwyno deddfwriaeth yn y Senedd. Mae hon yn ddadl safonol sydd gennym. Rydyn ni'n cydnabod bod gan y Bil sy'n ddarostyngedig i'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn heddiw ddiben penodol iawn. Ond ers i Lywodraeth Cymru nodi lles anifeiliaid fel un o'i blaenoriaethau, dylai gymryd cyfrifoldeb am gyflwyno deddfwriaeth yn y dyfodol y mae'n ystyried yn angenrheidiol i'r diben hwnnw yng Nghymru, yn y Senedd.

Ac, a gaf i ddweud, wrth gloi, fel cyn-Weinidog y DU a waharddodd y chwe llong olaf yn y DU a fu'n tynnu esgyll siarcod, fy mod i'n canmol y cydsyniad hwn?

A gaf i ddim ond dweud ein bod ni yn wir yn gytûn yn hyn o beth, Gweinidog? Hoffwn ddweud o'r cychwyn cyntaf bod gan y Bil Esgyll Siarcod gefnogaeth lawn ein grŵp. Tynnu esgyll siarcod yw un o'r bygythiadau mwyaf i gadwraeth siarcod. Amcangyfrifir y lladdir tua 97 miliwn o siarcod bob blwyddyn yn fyd-eang gan yr arfer yma. A gyda syndod, hyd yn oed i mi, y dysgais am faint o esgyll siarcod y daethpwyd â nhw i borthladdoedd o amgylch y DU. Mae'r asesiad brysbennu rheoleiddiol wedi nodi 125 o borthladdoedd ar draws y DU sydd wedi trin siarcod a morgwn, gydag Aberdaugleddau ac Abertawe yn y 10 porthladd uchaf, gyda 219 o laniadau gwerth £59,641 a £20,708 yn y drefn honno. Ers 2018, mae cofnodion yn dangos bod y DU wedi allforio uchafswm o 12 tunnell o esgyll siarcod, gwerth £216,000, yn bennaf i Sbaen a gwledydd eraill yn Ewrop.

Mae cymal 1 yn gwahardd mewnforio ac allforio esgyll siarcod, rhannau o esgyll siarcod, neu bethau sy'n eu cynnwys i mewn neu o'r Deyrnas Unedig, ar ôl iddyn nhw gael mynediad i Brydain Fawr neu adael Prydain Fawr. Fel yr ydych chi wedi datgan yn gywir yn y memorandwm cydsyniad deddfwriaethol, mae'r Bil fel y'i drafftiwyd ar hyn o bryd yn anfon neges allweddol bod tynnu esgyll siarcod yn annerbyniol a'n bod ni, yma yng Nghymru, i gyd eisiau ymbellhau oddi wrtho. Oni ddylem gefnogi'r ddeddfwriaeth hon, gan gofio nad oes Mesur Senedd tebyg wedi'i gynllunio yn y tymor byr na'r tymor canolig, byddai Cymru yn y sefyllfa ryfedd pryd gellid targedu ein porthladdoedd ar gyfer mewnforion, a dosbarthu ymlaen i weddill y DU, ac mae hynny'n eithaf anodd ei atal.

Mae cymal 2 yn mynd i'r afael ag anghyfiawnder ac yn darparu datrysiad synnwyr cyffredin. Ac rwy'n gobeithio y bydd hyd yn oed Plaid Cymru'n cytuno ei bod hi'n annerbyniol nad yw'r gwaharddiad ar dynnu esgyll siarcod o dan y rheoliad tynnu esgyll siarcod yn berthnasol i longau pysgota nad ydynt o'r DU nac o'r UE yn nyfroedd morol y DU. Mae'r ddeddfwriaeth yn enghraifft wych o gydweithio cadarnhaol gan AS o Gymru, Christina Rees, a DEFRA. Nid yw'r Pwyllgor Economi, Masnach a Materion Gwledig yn gweld unrhyw reswm dros wrthwynebu i'r Senedd gytuno i'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol, ac rwy'n credu ei bod hi'n briodol i ni i gyd fel Aelodau yma gefnogi hyn heddiw i helpu i anfon neges glir nad yw'r Senedd hon sydd gan Gymru yn cefnogi tynnu esgyll siarcod, ac na wnaiff hi hynny. Diolch.

Rydyn ni'n cytuno, wrth gwrs, efo datganiad olaf Janet Finch-Saunders yn fanna. Dydyn ni ddim yn gwrthwynebu mewn egwyddor cynnwys y Bil. Yn wir, wrth ystyried record dda y Senedd yma wrth hyrwyddo'r argyfwng natur, roedd yna gyfle i ni arwain yn y maes yma. Mae'n bechod, felly, ein bod ni wedi methu gweld Bil Cymreig ac yn gorfod gadael i San Steffan ddeddfu ar fater datganoledig. 

Ond, mi ydyn ni'n gwrthwynebu hwn ar sail y ffaith mai cydsyniad deddfwriaethol arall ydyw yn tramgwyddo ar hawliau datganoledig Cymru. Ac, fel y clywson ni, mae yna ddiffyg ymgynghori wedi bod ar hyn, yn golygu bod llais Cymru wedi cael ei hanwybyddu a bod Cymru yn fudan unwaith eto. Felly, ar sail hynny, mi fyddwn ni'n gwrthwynebu'r cynnig yma.

Galwaf ar y Gweinidog i ymateb. 

Diolch, Dirprwy Lywydd. Hoffwn ddiolch i'r Aelodau am eu cyfraniadau heddiw.

Dim ond i fynd i'r afael â rhai o'r pwyntiau penodol iawn—a diolch i'r pwyllgor, Huw, am ei waith cyflym ar hyn, fel bob amser—mae gen i ofn nad ydw i'n derbyn yr argymhelliad na'r casgliad y byddai cymal 3 y Bil yn gyfystyr â darpariaeth berthnasol at ddibenion Rheol Sefydlog 29. Ar wahân i gymal 3(5), mae cymal 3 yn cynnwys darpariaethau technegol sy'n ymwneud â sut mae'r Bil yn gweithio, yn hytrach na darpariaethau sylweddol. Ac, fel mater o ymarfer, nid yw Llywodraeth Cymru ar y cyfan yn cynnwys cymalau nad ydyn nhw'n weithredol yn y memorandwm cydsyniad deddfwriaethol, y gwnaethoch chi gydnabod yn eich ymateb chi, rwy'n credu.

O ran y memorandwm cyd-ddealltwriaeth, rydw i'n derbyn yr argymhelliad hwnnw yn llwyr a chyn gynted ag y bo'r memorandwm cyd-ddealltwriaeth wedi'i gytuno, caiff ei rannu gyda'r Senedd. Ac rwy'n cytuno'n llwyr â'ch rhesymeg dros hynny.

O ran pam y mae'r Bil, pam ddim Bil Cymreig, Bil Aelod preifat yw hwn. Pe baem ni wedi penderfynu dilyn y llwybr yr oedd Plaid Cymru yn ei amlinellu, yna byddai gennym ni fwlch rheoleiddio a'r sefyllfa y soniodd Janet Finch-Saunders amdani: byddem wedi gweld glaniadau yma yng Nghymru na fyddem wedi gallu eu stopio tra bod gennym ni fwlch rheoleiddiol. Felly, gan mai Bil Aelod preifat oedd hwn, mae'n gwneud llawer iawn o synnwyr i gyd-fynd â'r broses reoleiddio i wneud yn siŵr nad oes bwlch. Rwy'n cytuno'n llwyr mai dyna'r peth iawn i'w wneud ac rwy'n galw'n daer ar i Aelodau gefnogi hyn heddiw. Fodd bynnag, byddaf yn dweud y byddai'n llawer gwell pe bai Llywodraeth y DU yn ymgynghori'n iawn â ni yn y broses o wneud hyn. Byddem yn gallu dod i gasgliadau llawer gwell gyda'n gilydd nag yr ydym yn ei wneud pan fyddwn yn darganfod pethau'r diwrnod cynt. Felly, er fy mod yn cytuno'n llwyr â mewnforio'r Bil hwn, nid yw'r ffordd y gwnaethon ni ddod i wybod amdano gan Lywodraeth y DU yn ddelfrydol. Felly, os hoffech chi anfon y neges honno'n ôl, Janet, byddai hynny o gymorth mawr yn wir.

Ond i grynhoi, dirprwy Lywydd, anfonodd y Bil neges glir i weddill y byd nad ydym yn cefnogi'r arfer hon o bysgota, sydd mor niweidiol i boblogaethau siarcod y byd. Rwy'n cynnig y cynnig felly ac yn gofyn i bob Aelod ei gefnogi. Diolch. 

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrnyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Oes. Felly, gohiriaf y bleidlais ar y cynnig tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.