11. Pa drafodaethau y mae'r Gweinidog wedi'u cael gyda'r Gweinidog Newid Hinsawdd am sut y gall amaethwyr gyfrannu at y gwaith o wella effeithlonrwydd ynni yn Arfon? OQ58969

Diolch. Rwy'n ymgysylltu'n rheolaidd â'r Gweinidog Newid Hinsawdd ar amrywiaeth o faterion portffolio. Ar fater ffermwyr yn gwella effeithlonrwydd ynni, bydd ein cynllun ffermio cynaliadwy yn cynnig cefnogaeth yn y dyfodol i helpu ffermwyr i ddatgarboneiddio, ac ar hyn o bryd, rydym yn cynnig cymorth effeithlonrwydd ynni i ffermwyr drwy ein cynllun effeithlonrwydd grantiau bach, a agorodd ddeuddydd yn ôl.

Yn ddiweddar, mi ges i gyfle i ymweld â chanolfan newydd sbon ar safle hen ffatri yn nyffryn Nantlle yn fy etholaeth i. Canolfan neu hwb datgarboneiddio ydy Tŷ Gwyrddfai ym Mhenygroes, sy'n dod â nifer o bartneriaid ynghyd efo'r nod ganolog o wella effeithlonrwydd ynni cartrefi pobl nid yn unig yn Arfon, ond ar draws y gogledd a thu hwnt. Un agwedd bwysig o'r gwaith yma fydd arloesi efo dulliau newydd o wella'r stoc tai, ac mae Prifysgol Bangor yn rhan o'r gwaith yma. Dwi'n credu bod gan y gymuned amaethyddol gyfraniad pwysig i'w wneud i'r agenda yma, ac un enghraifft ydy defnyddio gwlân i inswleiddio cartrefi. Felly, beth mae'r Llywodraeth yn ei wneud i harneisio potensial arloesol y gymuned amaethol ar gyfer gwella effeithlonrwydd ynni yng Nghymru?

Diolch. Rydych yn gwneud pwynt pwysig iawn am y rôl y gall ein sector amaethyddiaeth a'n ffermwyr ei chwarae mewn perthynas ag effeithlonrwydd ynni. Cyfarfûm â Chyngor Gwlân Prydain—18 mis yn ôl bellach, mae'n debyg—ac fe wnaethom drafod y defnydd o wlân Cymreig, yn amlwg, yn enwedig o'm safbwynt i, mewn perthynas ag insiwleiddio, er enghraifft. Maent yn credu bod yna ddefnydd mwy—mae'n debyg nad 'gwerth chweil' yw'r term cywir—mwy effeithlon i wlân Prydain nag insiwleiddio yn unig, ond rwy'n credu mai'r hyn sydd angen inni edrych arno yw'r holl dechnoleg sydd ar gael, yr holl arloesedd sydd ar gael i'n helpu gydag effeithlonrwydd ynni. Soniais ein bod newydd agor y cynllun effeithlonrwydd grantiau bach. Rwy'n awyddus iawn i'r cynllun hwnnw allu cynnig cymorth uniongyrchol i'n ffermwyr fel y gallant fuddsoddi mewn technoleg ac offer newydd i wella perfformiad technegol ac ariannol ac amgylcheddol eu busnes.