Y Post Brenhinol

1. Cwestiynau i’r Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol – Senedd Cymru ar 25 Ionawr 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Carolyn Thomas Carolyn Thomas Labour

2. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am drafodaethau Llywodraeth Cymru ynglŷn â chyflog ac amodau gweithwyr y Post Brenhinol yng Nghymru? OQ59003

Photo of Hannah Blythyn Hannah Blythyn Labour 1:34, 25 Ionawr 2023

(Cyfieithwyd)

Er bod y Post Brenhinol yn fater a gedwir yn ôl, rwyf mewn cysylltiad rheolaidd ag Undeb y Gweithwyr Cyfathrebu a’r Post Brenhinol, o ystyried pwysigrwydd y gwasanaeth i weithwyr a chymunedau ledled Cymru. Cyfarfûm ddiwethaf ag Undeb y Gweithwyr Cyfathrebu a’r Post Brenhinol, ar wahân, ar 11 ac 16 Ionawr.

Photo of Carolyn Thomas Carolyn Thomas Labour

(Cyfieithwyd)

Iawn. Diolch. Ddirprwy Weinidog, rwyf wedi bod yn gynyddol bryderus am y gamwybodaeth sy’n cael ei rhoi gan y Post Brenhinol i Aelodau o'r Senedd, Aelodau Seneddol a’r cyhoedd. Rwyf wedi'i gwneud yn genhadaeth i sicrhau bod pobl yn gwybod y gwir. Roeddwn yn falch o siarad â Darren Jones AS, cadeirydd pwyllgor dethol San Steffan, a chefais y sgwrs honno ag ef cyn iddo gyfweld â phrif weithredwr y Post Brenhinol. Ac yn yr un modd, braf oedd cael gwahodd aelodau o Undeb y Gweithwyr Cyfathrebu i’r Senedd, gyda Luke Fletcher. A gwrandawodd 20 Aelod o’r Senedd ar yr hyn a oedd yn digwydd ar lawr gwlad, gan gynnwys cadw tâl salwch yn ôl rhag y gweithwyr.

Weinidog, a ydych yn cytuno â mi fod yr hyn a welwn yn peri cryn bryder, ynghyd â'r ymdrechion amlwg i lastwreiddio cyfranogiad undebau llafur gan gwmnïau preifat fel y Post Brenhinol, a hefyd, yn y sector cyhoeddus drwy ddeddfwriaeth Llywodraeth y DU mewn perthynas â thynhau rheolau ar streiciau ac ati, a bod angen i leisiau gweithwyr gael eu clywed? Mae hyn mor bwysig, gan fod camwybodaeth o'r fath yn cael ei rhoi i'r cyhoedd. Felly, diolch—roeddwn yn awyddus i ddweud hynny heddiw.

Photo of Hannah Blythyn Hannah Blythyn Labour 1:35, 25 Ionawr 2023

(Cyfieithwyd)

A gaf fi ddiolch i Carolyn Thomas am ei chwestiwn? Gwn fod hwn yn faes y mae’r Aelod yn ymrwymedig iawn iddo ac yn angerddol yn ei gylch, yn anad dim oherwydd ei chefndir ei hun. Ac mae'n dda cael pobl â phrofiad o'r materion yma, yn enwedig pan fo rhywbeth yn y penawdau yn y ffordd y mae'n ei ddisgrifio yn ei chwestiwn.

Cytunaf yn llwyr â Carolyn Thomas. Rydym yn llwyr wrthwynebu ymosodiad diweddaraf Llywodraeth y DU ar weithwyr ac undebau llafur, sef llais cyfreithlon gweithwyr yn y gweithle, boed yn y sector cyhoeddus neu'r sector preifat. O ran y Bil lefelau gwasanaeth lleiaf, y ffordd i ddatrys anghydfodau diwydiannol yw dod ynghyd o gwmpas y bwrdd i gytuno ar ateb. Ac nid yw hynny bob amser yn hawdd; gall gymryd amser weithiau, ond dyna’r ffordd iawn o wneud hyn, drwy negodi ystyrlon, i gytuno ar ateb sydd nid yn unig yn cynnal y gwasanaeth, ond yn cefnogi’r gweithlu sy’n hanfodol i ddarparu’r gwasanaeth hwnnw. Ac mae'r ddeddfwriaeth newydd honno'n mynd yn gwbl groes i'r ffordd y cytunwn ar atebion i'r heriau presennol sy'n ein hwynebu.

Ni fydd yn syndod i unrhyw un yma fy mod yn cytuno’n llwyr â’r Aelod ei bod yn hanfodol i weithwyr gael y cyfle a'r dewis i gael eu cynrychioli gyda'i gilydd yn yr amgylchedd gwaith, sy’n eu galluogi i gael eu clywed. Nid yn unig fod hynny'n arwain at fuddion i gyflogau a thelerau ac amodau gweithwyr, ond gwyddom fod gan y bobl sy’n darparu’r gwasanaethau hynny, boed yn gwmnïau fel y Post Brenhinol, neu yn y sector cyhoeddus hefyd, syniadau ynglŷn â sut y gallech wella’r gwasanaeth hwnnw. Ac mewn gwirionedd, mae cefnogi eich gweithwyr, a chreu gweithlu gwell yn creu buddion i'r cyflogwr hefyd, ac mae'n eu helpu gydag unrhyw heriau neu faterion ar gam buan.

Pan gyfarfûm ag Undeb y Gweithwyr Cyfathrebu a chyda'r Post Brenhinol, un peth a sylwais yn y cyfarfod ag Undeb y Gweithwyr Cyfathrebu oedd bod ganddynt gynigion cadarnhaol yn ymwneud â chydnabod yr heriau y mae'r Post Brenhinol yn eu hwynebu fel cwmni, gan fod y ffordd rydym yn byw ein bywydau wedi newid, a'r ffordd y mae pobl yn anfon llai o lythyrau ond mwy o barseli. Ond hefyd, fel rydym wedi'i ddweud o'r blaen yn y lle hwn, ar gydnabod y rôl y mae gweithwyr post yn ei chwarae yn ein cymunedau, mae ffordd o adeiladu ar hynny mewn ffordd gadarnhaol yn hytrach na'i diraddio. Ac rwy'n awyddus iawn i weithio gydag Undeb y Gweithwyr Cyfathrebu a'r Post Brenhinol ar sut y gallwn gefnogi hynny, nid yn unig er mwyn cefnogi'r gweithlu, ond er mwyn cefnogi gwasanaethau, a'r rhwymedigaeth gwasanaeth cyffredinol sydd mor bwysig i ni yma yng Nghymru.

Photo of Joel James Joel James Conservative 1:38, 25 Ionawr 2023

(Cyfieithwyd)

Ddirprwy Weinidog, fel y gwyddoch, mae streiciau’r Post Brenhinol dros gyfnod y Nadolig nid yn unig wedi cael effaith ariannol ar y Post Brenhinol, ond wrth gwrs, wedi achosi niwed difrifol i'w henw da hefyd. Credaf fod pob un ohonom yma'n cytuno bod gan bob unigolyn hawl i gymryd camau gweithredu diwydiannol, ond mae angen inni fod yn ymwybodol fod y streiciau hyn wedi arwain at ganlyniadau pellgyrhaeddol nad ydynt yn gyfyngedig i’r Post Brenhinol yn unig. Mae busnesau bach a chanolig eu maint, fel 99.4 y cant o fusnesau Cymru a 62 y cant o gyflogaeth yng Nghymru, yn dibynnu’n helaeth ar fasnach dymhorol, ac o ganlyniad i fethu ag anfon nwyddau mewn pryd ar gyfer y Nadolig, wedi colli nifer sylweddol o archebion, gyda chwsmeriaid naill ai'n canslo eu harchebion neu ddim yn trafferthu archebu o gwbl. Nawr, er nad oes gennyf unrhyw amheuaeth fod llawer ohonom yn cydymdeimlo â sefyllfa'r streicwyr, mae'n rhaid iddynt fod yn ymwybodol fod llawer o fusnesau, sydd eisoes yn ymdopi ag effaith COVID a phrisiau ynni, wedi mynd i'r wal oherwydd y streiciau hyn.

Hefyd, Ddirprwy Weinidog, yn wahanol i ychydig flynyddoedd yn ôl, pan nad oedd llawer o ddewisiadau eraill i'w cael, ceir llawer o gwmnïau eraill bellach a all gystadlu am wasanaethau y mae’r Post Brenhinol yn eu cynnig. Ac rydym wedi gweld cwmnïau mawr fel Currys yn newid eu contractau hynod fawr a phroffidiol i ddarparwyr eraill, sydd, heb os, yn mynd i roi straen ychwanegol ar y Post Brenhinol yn y tymor hir. Fel y bydd y Dirprwy Weinidog yn gwybod, mae’r Post Brenhinol bellach wedi cyhoeddi cynlluniau i dorri 10,000 o swyddi erbyn diwedd mis Awst 2023 oherwydd y streiciau, a disgwylir i’r golled gynyddol fod oddeutu £350 miliwn. Pa drafodaethau a gawsoch gyda’r Post Brenhinol—[Torri ar draws.]—i sicrhau bod cyn lleied â phosibl o swyddi'n cael eu colli yng Nghymru? Diolch.

Photo of Hannah Blythyn Hannah Blythyn Labour 1:39, 25 Ionawr 2023

(Cyfieithwyd)

Diolch. A gaf fi ddiolch i Mike Hedges am fy helpu i ateb fy nghwestiwn yno ymlaen llaw? Fe ddywedaf ar y cychwyn fy mod yn croesawu'r ffaith bod Joel James wedi nodi ei fod yn cydnabod bod gan bob unigolyn hawl i weithredu'n ddiwydiannol, a bod y penderfyniad i weithredu'n ddiwydiannol yn un nad yw byth yn cael ei wneud yn ddifeddwl gan unrhyw weithiwr neu undeb llafur. Yma, rydym yn cefnogi hawl pob gweithiwr i weithredu'n ddiwydiannol, a dyna yw'r dewis olaf bob amser.

Fel rwyf eisoes wedi'i ddweud, gwyddom mai’r ffordd orau o ymateb yw gweithio mewn partneriaeth gymdeithasol â chyflogwyr ac undebau llafur i negodi ateb. Nid yw hynny'n hawdd; gall fod yn anodd, gall gymryd amser, ond dyna'r peth iawn i'w wneud. Yn fy nghyfarfodydd ag Undeb y Gweithwyr Cyfathrebu a chyda'r Post Brenhinol, maent wedi cadarnhau eu bod yn ôl mewn trafodaethau. Er na allaf wneud sylw ar hynny, gan nad fy lle i yw gwneud hynny heddiw, gobeithiwn y gallwn gytuno ar ateb. Gwyddom fod y Post Brenhinol yn wynebu llawer o heriau, ond y ffordd o weithio drwy’r heriau hynny yw cynnwys eich gweithlu a’u cefnogi hwy i gefnogi ein cymunedau yng Nghymru.