Weinidog, roedd y rhaglen a ddarlledwyd yr wythnos hon yn rhaglen dorcalonnus, a chlywsom dystiolaeth dorcalonnus. A chredaf y dylai pob un ohonom uno i gymeradwyo ac i ganmol y menywod a gododd eu lleisiau bryd hynny, a hefyd, wrth gwrs, y newyddiadurwyr sydd wedi adrodd ar y stori hon ac a ddaeth â'r mater i'n sylw.

I mi, nid mater AD unigol yw hyn ond diwylliant sydd wedi’i wreiddio’n ddwfn, a diwylliant y mae’n rhaid ei newid. Ac i bob un ohonom sydd wedi treulio oes yn cefnogi rygbi Cymru ar bob lefel, rydym am weld y newid hwn yn digwydd. Ac nid oes gennyf ddiddordeb mewn clywed am fesurau byrdymor, adweithiol. Nid oes gennyf ddiddordeb mewn hela gwrachod yn y tymor byr; rwyf am weld newid hirdymor, sylfaenol, a newid diwylliannol sylfaenol hirdymor. A gobeithio y bydd Ieuan Evans yn arwain y newid hwnnw, a’r hyn rwyf am ei ddweud yw bod angen i lywodraethiant Undeb Rygbi Cymru newid, mae angen i ddiwylliant Undeb Rygbi Cymru newid, ac mae angen inni sicrhau bod diwylliant rygbi yn y wlad hon yn ddiwylliant cynhwysol ac yn un sy’n annog menywod i fod yn rhan annatod ohono ac nad yw’n gorfodi pobl allan—ni all hynny ddigwydd.

A hoffwn ddweud wrth Undeb Rygbi Cymru—os nad ydych yn gallu neu os nad ydych yn barod i arwain y newid hwn, bydd y newid yn cael ei orfodi arnoch. Nid yw hyn yn rhywbeth y gellir rhoi plastr drosto. Nid yw hyn yn rhywbeth y gellir ei frwsio o dan y carped, ac nid yw'n rhywbeth y bydd y cyfryngau yn symud ymlaen ohono yr wythnos nesaf. Mae hyn yn galw am newid diwylliannol sylfaenol. A fy nghwestiwn i chi, Weinidog, yw hyn: beth fydd Llywodraeth Cymru yn ei wneud i weithio gydag Undeb Rygbi Cymru i sicrhau bod y newid hwn yn digwydd, a sut y byddwn yn deall bod y newid hwnnw wedi digwydd? Oherwydd nid wyf am weld rhestr o gamau gweithredu yn unig, ac y byddwn yn cael ymchwiliad gan y Senedd yr adeg hon y flwyddyn nesaf neu beth bynnag—rwyf am weld y newid yn digwydd. Mater i Undeb Rygbi Cymru yw arwain y newid, a mater i Undeb Rygbi Cymru yw ysgwyddo cyfrifoldeb am y newid. Ac rwy'n gobeithio y gall pob un ohonom ddibynnu ar Undeb Rygbi Cymru i ddeall y sefyllfa y mae ynddi heddiw.