Treth Incwm

1. Cwestiynau i’r Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol – Senedd Cymru ar 15 Chwefror 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Hefin David Hefin David Labour

1. Pa asesiad mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o'r effaith posib o gynyddu'r gyfradd sylfaenol o dreth incwm yng Nghymru? OQ59146

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 1:30, 15 Chwefror 2023

(Cyfieithwyd)

Byddai codi’r gyfradd sylfaenol yn golygu costau ychwanegol i'r rheini sy’n llai abl i’w fforddio ar adeg pan fo Llywodraeth y DU wedi rhewi trothwyon treth incwm, gan lusgo pobl sy’n ennill llai i mewn i'r system treth incwm.

Photo of Hefin David Hefin David Labour

(Cyfieithwyd)

Credaf mai'r pwynt allweddol a wnaed gan y Gweinidog yno yw fy mod, ar y pryd, yn credu bod treth incwm yn rhywbeth y dylid ei ailystyried yn y dyfodol, ond mae'n llygad ei lle i ddweud nad nawr yw'r adeg i wneud hynny. Yr wythnos diwethaf, gwelsom welliant i gyllideb Llywodraeth Cymru gan Blaid Cymru a fyddai wedi costio £2.47 yr wythnos yn ychwanegol i bobl ar y gyfradd sylfaenol, yn ystod argyfwng costau byw. Yn bersonol, fy marn i yw na ddylai’r cytundeb cydweithio fod wedi caniatáu i’r gwelliant hwnnw gael ei gynnig, o ystyried ei fod yn berthnasol i'r gyllideb, ac roedd yn siomedig gweld hynny’n digwydd y tu allan i’r cytundeb cydweithio. Dylem weld Plaid Cymru yn cymryd cyfrifoldeb am y grym sydd ganddynt yn Siambr y Senedd. A fyddai’r Gweinidog, serch hynny, yn fodlon adolygu’r sefyllfa hon yn y dyfodol, os yw'r amgylchiadau economaidd yn caniatáu ar ryw adeg?

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 1:31, 15 Chwefror 2023

(Cyfieithwyd)

Rwy’n ddiolchgar iawn i Hefin David am ei gwestiwn, ac am godi cyfraddau treth incwm Cymru y prynhawn yma. Ac rwy’n cytuno’n llwyr â’i asesiad nad nawr yw'r adeg gywir, mewn argyfwng costau byw, i ofyn i’r rheini ar yr incwm isaf un, ac yn wir, y rheini sydd wedi cael eu tynnu i mewn i’r system dreth incwm am y tro cyntaf erioed, fod yn talu mwy. A chredaf ei bod yn dra hysbys, er mwyn codi unrhyw swm sylweddol o arian i gynyddu'r adnoddau sydd gennym, y byddai’n ofynnol inni godi'r gyfradd sylfaenol o dreth incwm. Credaf fod yn rhaid gwneud hynny mewn ffordd ystyriol a strategol. Wedi dweud hynny, bob blwyddyn, rydym yn asesu ein hopsiynau, o ran sut rydym yn defnyddio cyfraddau treth incwm Cymru, a byddem yn disgwyl edrych eto o’r newydd ar y mater hwn y flwyddyn nesaf, o ran baich treth cyffredinol a chyfraniad pobl, yn dibynnu ar y sefyllfa gyda Llywodraeth y DU, ac wrth gwrs, sefyllfa economaidd ehangach pobl. Ond yn sicr, mae'n rhywbeth rydym yn ei ystyried o'r newydd ar gyfer pob cyllideb.

Photo of Tom Giffard Tom Giffard Conservative 1:32, 15 Chwefror 2023

(Cyfieithwyd)

Fel y clywsom gan Hefin David, un o beryglon cynyddu treth incwm mewn cyfnod o drafferthion ariannol yw’r ffaith y byddai’n rhywbeth a fyddai wedi’i adeiladu ar draul pobl sy’n gweithio ledled Cymru. Ac mae'n gwbl briodol, yn fy marn i, ar y diwrnod yr ymddiswyddodd Nicola Sturgeon fel arweinydd yr SNP a Phrif Weinidog yr Alban, i gofio o ble yn union y cafodd Plaid Cymru y syniad hwn, gan eu bod yn etifeddu llawer o'u syniadau gan blaid o ran arall o’r Deyrnas Unedig—yr SNP. Oherwydd yn yr Alban, maent yn cynnig ychwanegu 1g at y cyfraddau treth uwch ac uchaf, ochr yn ochr â lleihau'r trothwy ar gyfer y gyfradd uchaf, o £150,000 i ychydig dros £125,000. Mae’r Sefydliad Astudiaethau Cyllid wedi rhybuddio y bydd hynny’n arwain at ecsodus o enillwyr uchel dros y ffin. Mae arweinwyr busnes yr Alban wedi dweud y byddai’n anfantais i’r Alban ac wedi dweud yn glir y byddai’n gwneud cystadlu â’r DU am dalent yn llawer anos. Ar ben y codiadau hynny, nid yw Confensiwn Awdurdodau Lleol yr Alban wedi diystyru cynnydd o 10 y cant mewn trethi cyngor yno. Mewn arolwg, roedd hanner yr Albanwyr am i system bresennol y dreth gyngor ddod i ben. Dangosodd arolwg arall fod un o bob pum cartref yn yr Alban ar hyn o bryd yn byw mewn trafferthion ariannol difrifol, sy’n cyfateb i 1.2 miliwn o bobl; yn y DU gyfan, mae'n 17 y cant. Dyna weledigaeth Plaid Cymru ar gyfer Cymru, Weinidog, ac mae’n weledigaeth sydd wedi’i hadeiladu ar drethu pobl sy’n gweithio. A ydych yn cytuno â mi fod honno'n flaenoriaeth gwbl anghywir, ar yr adeg anghywir, gan blaid sydd fwyfwy allan o gysylltiad â phobl Cymru?

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 1:33, 15 Chwefror 2023

(Cyfieithwyd)

Wel, byddwn yn atgoffa’r Aelod, o dan Lywodraeth Geidwadol y DU, fod y baich treth ar bobl yng Nghymru, a ledled y DU, bellach ar ei uchaf ers 70 mlynedd, o ganlyniad i’r penderfyniadau y mae’r Llywodraeth honno wedi’u gwneud. Ond credaf mai mater i Lywodraeth yr Alban a Senedd yr Alban yw cyfraddau treth incwm yr Alban, ond nid yw hynny’n golygu na allwn ddysgu o’u profiadau, a dyna pam fod gennym gryn ddiddordeb yn y gwaith y mae CThEF yn ei wneud ar ddatblygu set ddata hydredol. Nawr, gobeithiaf y bydd hynny’n caniatáu inni gael dadansoddiad manylach o effeithiau ymddygiadol newidiadau i drethi, gan gynnwys ymatebion ynghylch mudo, ac mae fy swyddogion mewn cysylltiad rheolaidd â CThEF i ddeall yn well y posibiliadau y gallai’r gwaith hwnnw eu rhyddhau.