2. Cwestiynau i’r Gweinidog Materion Gwledig a Gogledd Cymru, a’r Trefnydd – Senedd Cymru ar 15 Chwefror 2023.
6. A wnaiff y Gweinidog amlinellu pa effaith y mae costau byw cynyddol wedi'i chael ar les anifeiliaid? OQ59111
Wrth i'r sefyllfa economaidd waethygu, mae'r pwysau ar gyllidebau aelwydydd i gynnal amodau lles da i anifeiliaid anwes yn dod yn fwyfwy heriol. Mae fy swyddogion wedi gweithio'n agos gyda'r trydydd sector i fonitro'r sefyllfa ac yn falch o weld grwpiau lles anifeiliaid yng Nghymru yn gweithio gyda'i gilydd i gefnogi ein perchnogion anifeiliaid anwes.
Mae costau byw cynyddol wedi arwain at y nifer uchaf erioed o anifeiliaid anwes yn cael eu gadael. Mae'r Gymdeithas Frenhinol er Atal Creulondeb i Anifeiliaid yn amcangyfrif bod anifail anwes yn cael ei adael bob 15 munud yn y DU. Mae'r Dogs Trust wedi cofnodi'r nifer uchaf erioed o alwadau gan berchnogion sydd am roi'r gorau i'w cŵn, gan nodi rhesymau ariannol, ac mae arolwg gan YouGov yn dangos bod 48 y cant o ymatebwyr wedi cadarnhau y byddent yn ei chael hi'n anos rhoi popeth roedd ei angen ar eu ci. Mae elusennau fel Friends of Animals Wales, sy'n cael ei gweithredu gan wirfoddolwyr ac sydd â thair siop yn fy etholaeth, yn darparu banc bwyd anifeiliaid anwes fel nad oes rhaid i anifeiliaid anwes fynd heb fwyd, neu fel nad oes rhaid i berchnogion fynd heb fwyd er mwyn bwydo eu hanifeiliaid anwes. Ond nid yw pob etholaeth yn ddigon ffodus i gael y ddarpariaeth hon ac mae'n anodd cyrraedd pob perchennog anifail anwes. Pa gyngor y byddai'r Gweinidog yn ei roi i berchnogion anifeiliaid anwes yng Nghymru sy'n ei chael hi'n anodd darparu ar gyfer eu hanifeiliaid anwes, a sut y gall Llywodraeth Cymru helpu elusennau fel Friends of Animals Wales i gyrraedd y rhai sydd angen cefnogaeth?
Wel, fel y dywedais yn fy ateb agoriadol, mae fy swyddogion wedi bod yn gweithio'n agos iawn gyda sefydliadau'r trydydd sector i weld beth arall y gellir ei wneud i helpu ein perchnogion anifeiliaid anwes sy'n ei chael hi'n anodd bwydo a gofalu am eu hanifeiliaid anwes yn y ffordd y byddent hwy a ninnau eisiau iddynt ei wneud. Yn anffodus, gwelsom gynnydd mewn perchnogaeth anifeiliaid anwes yn ystod pandemig COVID-19 ac yn amlwg, wrth i'r sefyllfa economaidd waethygu gyda'r pwysau ar gyllidebau aelwydydd, mae wedi dod yn llawer mwy heriol i gynnal amodau lles da i'n hanifeiliaid anwes.
Mae gennym grŵp Rhwydwaith Lles Anifeiliaid Cymru, ac maent yn trafod hefyd gyda sefydliadau'r trydydd sector, ac mae hynny'n cynnwys y Dogs Trust, fel y nodoch chi, y People's Dispensary for Sick Animals a Cats Protection, i fonitro'r sefyllfa bresennol ynghylch gofal milfeddygol fforddiadwy hefyd, oherwydd mae hynny'n amlwg yn rhywbeth arall a allai fod yn achosi pryderon i berchnogion anifeiliaid anwes.
Rydym hefyd yn dal i hyrwyddo ein hymgyrchoedd cyfryngau cymdeithasol—Aros, Atal, Amddiffyn—ac mae hynny'n atgoffa darpar brynwyr o'r angen i wneud eu hymchwil cyn iddynt brynu anifail anwes, oherwydd rydym yn gwybod bod perchnogaeth gyfrifol ar anifail anwes yn dechrau cyn ichi brynu anifail.
Roeddech yn cyfeirio at y banc bwyd i anifeiliaid anwes. Rwy'n gwybod bod y banc bwyd yn fy etholaeth i'n darparu ar gyfer anifeiliaid anwes hefyd. Felly, byddwn yn annog pobl eto i roi cynnig ar eu banc bwyd lleol os nad oes ganddynt fanc bwyd penodol ar gyfer anifeiliaid anwes yn y ffordd roeddech chi'n nodi yn eich etholaeth.
Yn ddiweddar, fe wnaeth Cyfoeth Naturiol Cymru argymell cynnydd ddeg gwaith drosodd yn y ffioedd am waredu dip defaid. Bydd hyn, rwy'n siŵr y byddwch yn ymwybodol, yn achosi rhwystrau rhag dileu'r clafr. Nawr, nodaf yn eich datganiad fis diwethaf eich bod wedi ymrwymo £4.5 miliwn o gyllid y cynllun buddsoddi gwledig i helpu i fynd i'r afael â'r clefyd, ond ni wnaethoch sôn a fyddai hyn yn gyllid blynyddol neu'n gyllid amlflwyddyn. Rwyf hefyd yn sylweddoli eich bod wedi dweud yn eich ymatebion i fy nghyd-Aelod Sam Kurtz y bydd y cynnydd yn y ffioedd gan Cyfoeth Naturiol Cymru ond yn effeithio ar ganran fechan o ffermydd, am mai 37 trwydded y flwyddyn yn unig a ddyrennir. Ond fel y mae NFU Cymru wedi nodi, mae'r cynigion hyn, meddant, yn ddifeddwl ac yn unllygeidiog. Maent yn gofyn am gyfiawnhad llawn gan CNC dros y cynnydd hwn. Felly, pa ddadansoddiadau eraill a welsoch a fyddai'n dangos bod hwn yn benderfyniad teg i ffermwyr sy'n ei chael hi'n anodd ymdopi gyda chostau byw?
Felly, yn amlwg, mae CNC yn dod o dan bortffolio'r Gweinidog Newid Hinsawdd, ac rwy'n gwybod y bydd hi'n cael cyngor gan CNC ynghylch y cynnydd yn y trwyddedau rheoleiddiol y cyfeirioch chi atynt. Rwyf wedi gwneud ychydig o ymchwil i hyn ar ôl cael gwybod mai dim ond 37 o drwyddedau a roddwyd, ac mae hynny'n gywir. Rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn cydnabod nad yw CNC yn ceisio gwneud elw o hyn. Yr hyn y maent yn ceisio ei sicrhau yw bod costau'n cael eu talu, ac nid oes cynnydd wedi bod ers blynyddoedd lawer, ac rwy'n derbyn ei fod yn gynnydd sylweddol ar un tro. Ond fel rwy'n dweud, mae'r Gweinidog yn dal i ddisgwyl cyngor arno.