4. Pa asesiad mae'r Gweinidog wedi gwneud ynglŷn ag effeithiolrwydd polisïau Llywodraeth Cymru i sicrhau diogelwch cymunedol yng Nghaerdydd? OQ59173

Diolch yn fawr, Rhys ab Owen. Mae troseddu a chyfiawnder yn faterion sydd wedi'u cadw o fewn cyfrifoldebau Llywodraeth y DU, ond rydyn ni wedi ymrwymo i weithio gyda'r heddlu a chyrff partner eraill i hyrwyddo diogelwch cymunedol ar draws Caerdydd a Chymru gyfan. Mae hyn yn cynnwys ein hymrwymiad i gyllido swyddogion cymorth cymunedol yr heddlu i gadw ein strydoedd yn saff.

Fis diwethaf, cyhoeddodd Ysgrifennydd Cartref yr Wrthblaid, Yvette Cooper, y byddai Llywodraeth Lafur yn San Steffan yn cyflwyno gorchmynion parch, math newydd o orchmynion ymddygiad gwrthgymdeithasol a boblogeiddiwyd gan Tony Blair ar ddiwedd y 1990au. A yw’r Gweinidog yn cytuno â mi, felly, fod y cyhoeddiad gan Yvette Cooper yn debygol o olygu y bydd ymylon garw gwahanol ddulliau plismona a chyfiawnder yn parhau, hyd yn oed pe bai Llywodraeth Lafur yn cael ei hethol yn San Steffan?

Wel, rwy’n falch o gyflawniadau, ac yn wir, o ymrwymiadau maniffesto plaid Lafur Cymru, a arweiniodd at ymrwymo cyllid i gadw ein 500 o swyddogion cymorth cymunedol yr heddlu ac i gyflogi 100 o rai ychwanegol. Gwn fod y gwaith rydym wedi’i wneud a'r gwaith rydym yn ei wneud yn wir, er nad yw plismona wedi'i ddatganoli eto, gyda'n timau plismona yn y gymdogaeth, gyda swyddogion cymorth cymunedol yr heddlu, yn chwarae rhan hollbwysig yn helpu i gadw cymunedau'n ddiogel. Wrth gwrs, mae hyn yn ymwneud ag atal, onid yw? Mae'n ymwneud ag ymgysylltu â’n cymunedau, ac ie, gorfod cydnabod bod angen inni fynd i’r afael â materion sy'n ymwneud ag ymddygiad gwrthgymdeithasol, ond ar sail dull ataliol a chydlyniant cymunedol. Hoffwn ddweud hefyd, wrth gwrs, ein bod yn rhannu â swyddogion cyfatebol ledled y DU ac yn gweithio mewn partneriaeth â'r heddlu ar y materion hyn, yn enwedig mewn perthynas â gweithio ar ein bwrdd cyfiawnder ieuenctid. Edrychwn ymlaen yn fawr at ddatganoli cyfiawnder ieuenctid, sy'n hanfodol i'r pwynt hwn, yn ogystal â'n gwaith ar fynd i'r afael â thrais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol. Dyna rydym yn canolbwyntio arno yma yng Nghymru.

Hoffwn ddiolch i fy nghyd-Aelod Rhys am ofyn cwestiwn mor bwysig. Weinidog, yn ddiweddar gwrandewais ar bodlediad Cymunedau Mwy Diogel gyda swyddog ymgysylltu â'r gymuned Prevent Cyngor Caerdydd lle cafodd ideoleg 'incel' ei grybwyll. Yn bryderus, mae themâu 'incel' cyffredin fel hunangasineb a chwyno yn arwain, yn amlach na pheidio, at drais misogynistaidd a diraddio menywod, ac maent yn gysylltiedig ag annigonolrwydd canfyddedig wrth ffurfio pherthnasoedd rhywiol. Rwy'n siŵr eich bod yn ymwybodol fod yr ideoleg hon yn cael ei hachosi’n arbennig gan ddiffyg eithafol o hunan-barch, unigedd, gorbryder a phroblemau'n ymwneud â delwedd y corff, sy'n cael eu gwaethygu gan raglenni cyfryngau prif ffrwd fel Love Island, sy'n atgyfnerthu'r gred 'incel' y bydd menywod yn eu gwrthod yn awtomatig am nad oes ganddynt gyrff cyhyrog cyffelyb. O ran diogelwch cymunedol, mae dynion 'incel' yn fygythiad credadwy i gymunedau yn y DU. Yn ddiweddar, cafodd merch ei saethu yn Plymouth gan aelod 'incel', Jake Davison, ac mae eraill wedi’u harestio mewn perthynas â throseddau terfysgol yn gysylltiedig ag ymwneud ag 'incel'. Weinidog, pa asesiad y mae'r Llywodraeth hon wedi'i wneud o'r mudiad 'incel' yng Nghymru, a pha sgyrsiau rydych wedi'u cael gyda Gweinidog y Gymraeg ac Addysg ynghylch yr angen i helpu i hyrwyddo delwedd corff gwell yn ysgolion Cymru ac i weithredu i helpu pobl ifanc i fod yn fwy gwydn mewn perthynas â materion sy'n ymwneud â delwedd y corff? Diolch.

Wel, diolch yn fawr iawn, Joel James, am godi’r mater hwn. Mae ideolegau 'incel' yn cael effaith ddinistriol ar ein pobl ifanc a'n poblogaeth wrywaidd, lle mae angen mynd i'r afael ag ideolegau sydd wedi arwain at yr erchyllterau rydych wedi'u disgrifio, Joel James. Rwy'n credu bod cwestiwn Rhys ab Owen yn bwysig yn hyn o beth, oherwydd mae 'Sut rydym am ddatblygu'r perthnasoedd hyn?' yn mynd yn ôl i'r ysgol, addysg a'r cwricwlwm, ac yn enwedig ein thema addysg cydberthynas a rhywioldeb a fydd yn rhan o'r ffordd y byddwn yn cyflwyno'r cwricwlwm. Ond rwy'n falch eich bod wedi codi'r mater hwn, oherwydd dyma lle rydym yn gweithio eto ar atal trais. Rwy'n credu bod ein rhaglen ysgolion yn bwysig iawn, rhaglen rydym yn ei hariannu gyda'r heddlu. Rydym yn ariannu ein swyddogion cymorth cymunedol yr heddlu, ond hefyd, gyda chefnogaeth ariannol ein comisiynydd heddlu a throseddu yn ogystal, rydym yn ariannu rhaglen ysgolion lle mae'r heddlu'n ymweld ag ysgolion ac yn siarad â’r disgyblion, ac maent yn cysylltu'n fawr â'n cwricwlwm hefyd. Felly, rwy'n cytuno. Diolch i chi am godi hyn. Dyma lle mae angen inni weithio gyda'n gilydd i sicrhau bod gennym gymunedau mwy diogel a bod ein haddysg yn cael yr effaith honno yn ein hysgolion.

Rwy'n falch iawn fod y mater hwn wedi'i godi, oherwydd er nad yw plismona wedi’i ddatganoli, rwy'n hollol siŵr fod yr heddlu yr un mor bryderus â ninnau am y ffordd y mae safbwyntiau atgas yn gwneud ein pobl ifanc yn agored i ddelweddau niweidiol a safbwyntiau asgell dde eithafol. Ydy, mae addysg cydberthynas a rhywioldeb yn bwysig iawn i wrthsefyll y delweddau atgas a hunan-niweidiol y mae pobl ifanc yn agored iddynt, ond yn amlwg mae angen peth rheoleiddio ar yr hyn sy'n digwydd ar-lein. Roeddwn yn meddwl tybed a ydych chi wedi cael sgwrs â Llywodraeth y DU ynglŷn â'r oedi cyn gweithredu'r Bil diogelwch ar-lein a niwed cysylltiedig fel bod gennym rywbeth i atal pobl rhag lledaenu'r holl negeseuon atgas hyn ar-lein.

Wel, diolch yn fawr iawn am y cwestiwn dilynol hwnnw, Jenny, oherwydd rydym wedi bod yn ymgysylltu â swyddogion cyfatebol yn Llywodraeth y DU wrth i’r Bil hwnnw symud ymlaen drwy'r Senedd. Rwy’n deall ei fod bellach yn ôl ar y trywydd cywir. Mae Llywodraeth y DU yn bwrw ymlaen â’r Bil Diogelwch Ar-lein eto, ac yn arbennig—ac mae'r pwynt rydych chi'n ei wneud mor allweddol—mewn perthynas â’r amddiffyniadau gwell y mae'n eu cynnig i'n plant. Ond rwy'n credu ei bod hefyd yn bwysig cydnabod bod gennym ein rôl a'n cyfrifoldebau ein hunain. Mae cadw pobl yn ddiogel tra'u bod ar-lein yn hynod bwysig. Soniodd Joel James am rôl Gweinidog y Gymraeg ac Addysg. Wel, mae gennym ein cynllun gweithredu cadernid digidol mewn addysg. Mae'n bwysig sôn am hwnnw nawr. Rhaglen drawslywodraethol yw hi i ddiogelu pobl ifanc rhag niwed ar-lein. Felly, dyma lle rwy'n credu y dylem weithio i sicrhau amddiffyniadau ychwanegol, yn enwedig i fenywod a merched ar-lein, drwy gynnwys ymddygiad rheolaethol neu orfodaethol yn y rhestr o droseddau â blaenoriaeth yn y bil diogelwch ar-lein.