Y Sector Addysg Uwch

4. Cwestiynau i Weinidog y Gymraeg ac Addysg – Senedd Cymru ar 14 Mawrth 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Sioned Williams Sioned Williams Plaid Cymru

5. Beth mae Llywodraeth Cymru'n ei wneud i hyrwyddo partneriaeth gymdeithasol yn y sector addysg uwch yng Ngorllewin De Cymru? OQ59263

Photo of Jeremy Miles Jeremy Miles Labour 4:16, 14 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Mae Bil Partneriaeth Gymdeithasol a Chaffael Cyhoeddus (Cymru) yn cyflawni rhaglen ar gyfer ymrwymiad y llywodraeth i osod partneriaeth gymdeithasol ar sail statudol yng Nghymru. Gan ei fod yn sector cyflogaeth sylweddol, rydym yn awyddus i sicrhau bod addysg uwch yn cael ei chynrychioli ar y cyngor partneriaeth gymdeithasol statudol, a bod y Bil yn darparu ar gyfer hynny.

Photo of Sioned Williams Sioned Williams Plaid Cymru 4:17, 14 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Diolch. Mae strategaeth arloesi Llywodraeth Cymru, a gyhoeddwyd yn ddiweddar, yn cydnabod pa mor hanfodol yw prifysgolion wrth ysgogi ymchwil a datblygu, ond mae Undeb y Prifysgolion a Cholegau wedi rhybuddio bod llwythi gwaith eithafol yn effeithio ar staff ar bob lefel, ac wythnosau 60 awr yn gyffredin, a niferoedd uchel yn nodi straen, a bod y materion hyn yn effeithio'n benodol ar y rhai ar gontractau ansicr cyflog isel, megis ymchwilwyr ôl-raddedig. Nid oedd gan staff prifysgolion unrhyw ddewis ond gweithredu'n ddiwydiannol, ac mae Plaid Cymru yn sefyll mewn undod ag aelodau'r UCU sydd ar streic yr wythnos hon.

Felly, pa sgyrsiau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cael â rheolwyr AU i'w lobïo i ddod â chynnig cyflog difrifol i'r trafodaethau, datrys yr anghydfod cyson am bensiynau gyda chynnig i Gymru, ac i wella telerau ac amodau? A fyddwch chi'n ymrwymo i gydweithio ag undebau i fynd i'r afael â'r materion hyn gan achosi i staff adael y sector—ac yn aml ein gwlad? Ac yn benodol, mae Undeb Prifysgolion a Cholegau Prifysgol Abertawe wedi galw am gyfarfod pum ffordd rhwng y prifysgolion, cyrff llywodraethu, yr Undeb Prifysgolion a Cholegau, a Llywodraethau Cymru a San Steffan i geisio cyllid pontio ar frys ar gyfer y staff ymchwil a ddiswyddwyd y mis hwn o ganlyniad i dynnu arian strwythurol yn ôl, a chynllunio ymlaen llaw ar gyfer economi wybodaeth wedi'i hynysu rhag polisïau ariannu anghyson. Felly, beth fu ymateb Llywodraeth Cymru i'r fenter honno?

Photo of Jeremy Miles Jeremy Miles Labour 4:18, 14 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

A gaf i ddweud bod yr Aelod yn gwneud pwynt pwysig yn ei chwestiwn? Rwy'n siarad ag Undeb Prifysgolion a Cholegau yn rheolaidd beth bynnag, ond llwyddais i fynychu eu cynhadledd, eu cyngres, ychydig wythnosau yn ôl, ac i drafod gyda nhw yn uniongyrchol rai o'r pryderon a godwyd ganddyn nhw, ac un o'r pwyntiau yn benodol y gwnaethom ymdrin ag ef oedd, fel mae'n digwydd, y strategaeth arloesi.

Mae hi'n gofyn am fy safbwynt i. Pan fyddaf yn siarad ag is-gangellorion, rwy'n ei gwneud yn glir iawn fy mod am gael setliad wedi'i negodi. Rwyf eisiau sicrhau ein bod yn cefnogi staff a myfyrwyr i barhau i wneud yn siŵr bod gan Gymru y sector AU cryf a llwyddiannus sydd gennym. Rwy'n mawr obeithio y byddan nhw'n gallu dod i ganlyniad llwyddiannus wedi'i negodi.

Photo of Altaf Hussain Altaf Hussain Conservative 4:19, 14 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Gweinidog, yn wahanol i ddiffiniad cul Llywodraeth Cymru o bartneriaeth gymdeithasol, sydd fawr mwy na rhoi llais i'w meistri undebau llafur, mae gwir bartneriaeth gymdeithasol yn rhoi pobl a chynhwysiant cymdeithasol wrth wraidd y broses o wneud penderfyniadau. Mae'r rhwydwaith partneriaeth gymdeithasol yn dwyn ynghyd sefydliadau addysg uwch sy'n rhannu gwerthoedd cyffredin sy'n gysylltiedig â dysgu gydol oes a symudedd cymdeithasol. Mae'n ymrwymiad i greu strategaethau a gweithgareddau sy'n cyfrannu at system addysg uwch fwy amrywiol. Gyda'i gilydd, mae'r rhwydweithiau'n dangos bod cydweithio â sefydliadau tebyg yn ffordd effeithiol o gyrraedd dysgwyr newydd a allai feddwl nad yw astudio ar lefel prifysgol yn addas iddynt. Gweinidog, a fyddwch chi'n hyrwyddo'r dull hwn, yn hytrach na chefnogi undebau llafur, sydd ar fin cychwyn ar gyfres o streiciau a fydd yn niweidio addysg myfyrwyr ledled Gorllewin De Cymru?

Photo of Jeremy Miles Jeremy Miles Labour 4:20, 14 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Wel, rwy'n gwrthod cynsail y cwestiwn, ac nid wyf am gymryd unrhyw wersi ar bartneriaethau cymdeithasol gan Geidwadwr. Os hoffech edrych i weld beth mae Ceidwadwyr yn ei wneud pan ofynnir iddynt geisio datrys anghydfod ag undebau llafur, gallwch edrych dros y ffin. Yr ateb yw: dydyn nhw ddim yn gwneud dim i geisio eu datrys. Mae'r dull rydym—

Photo of Altaf Hussain Altaf Hussain Conservative

(Cyfieithwyd)

Rwy'n holi am Gymru.

Photo of Jeremy Miles Jeremy Miles Labour

(Cyfieithwyd)

Rwy'n gwybod am beth rydych yn ei ofyn ac rwy'n disgrifio sefyllfa amgen i chi lle gofynnir i Lywodraeth Geidwadol ymdrin â'r cwestiynau hyn ac mae'n methu. [Torri ar draws.] Yng Nghymru, rydym yn gweithio mewn partneriaeth gymdeithasol, ac rwy'n gwrthod y disgrifiad y mae'n ei roi o hynny. Mae'n bartneriaeth barchus; mae'n bartneriaeth dryloyw. Ceir problemau anodd i weithio drwyddyn nhw, a dim ond drwy drafod y gellir gweithio drwyddyn nhw yn llwyddiannus. Ni ellir eu datrys drwy wrthod ymgysylltu ac, yn wir, gan gyflwyno deddfwriaeth sy'n tanseilio hawliau democrataidd pobl i streicio. Os caiff gyfle i gyfleu ei angerdd amlwg dros bartneriaeth gymdeithasol i'w gydweithwyr yn San Steffan, byddwn yn ei annog yn gryf i wneud hynny.