7. Dadl Plaid Cymru: Cynllun brys ar gyfer y sector bysiau

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:14 pm ar 22 Mawrth 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jane Dodds Jane Dodds Liberal Democrat 6:14, 22 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Diolch i Blaid Cymru am y cynnig hwn. Byddaf yn cefnogi'r cynnig heb ei ddiwygio.

Gadewch imi ddweud stori fach wrthych am guro ar ddrysau mewn pentref o'r enw Llangynog, sydd ychydig i'r de o Lanwddyn, ger llyn Efyrnwy. Deuthum ar draws dynes a ddywedodd wrthyf am y gwasanaeth bws yr oedd hi'n ei gael bob wythnos gyda'i ffrindiau, yn cael ei redeg gan Tanat Valley Coaches, sydd wedi'u lleoli yn Llanrhaeadr-ym-Mochnant. Unwaith bob dydd Mawrth, byddai'r bws yn eu codi i gyd tua 11 y bore. Byddent yn mynd i Groesoswallt, mewn gwirionedd—yn Lloegr, mae arnaf ofn—i gael gwneud eu gwalltiau, i wneud eu siopa ac i gael paned o goffi, a byddent yn dod yn ôl. Dyna'r unig wasanaeth bws, unwaith yr wythnos. Ond i fynd yn ôl at bwynt Delyth, roedd mor bwysig i'r gymuned honno. Câi ei redeg gan Tanat Valley Coaches, cwmni yr ymwelais â hwy. Roedd yn wasanaeth a oedd yn cynnig gwasanaethau bws i ysgolion hefyd, ac mewn gwirionedd, fe ddywedasant wrthyf eu bod yn gwneud colled, ond roeddent yn teimlo ei bod hi mor bwysig eu bod yn parhau gyda'r adnodd cymunedol hwn. Rwy'n eu canmol ac yn eu cefnogi am hynny. I'r cymunedau gwledig hynny, fe wyddom—. Mae llawer ohonom yn eu cynrychioli ac rydym wedi clywed gan lawer o Aelodau yma pa mor hanfodol ydynt. Roedd y cynllun brys ar gyfer y sector bysiau mor hanfodol iddynt hefyd i ddiogelu'r gwasanaethau hynny, ac rydym bellach yn wynebu ymyl clogwyn gyda chyllid. Rwy'n cytuno'n llwyr â phopeth sydd wedi cael ei ddweud am ddadreoleiddio hefyd, ond mewn ardaloedd gwledig, mae angen ateb arnom. Rwy'n cytuno â'r Gweinidog fod angen cyllid hirdymor. Byddai'n drychinebus i'n cymunedau pe baem yn colli'r cynllun brys ar gyfer y sector bysiau ar ei ffurf bresennol. Bu'n achubiaeth. Mae Graham Vidler o'r Cydffederasiwn Cludiant Teithwyr wedi dweud y byddai rhai cymunedau yng nghefn gwlad gorllewin Cymru yn cael eu hynysu'n gyfan gwbl. Mae angen inni sicrhau nad yw llwybrau pwysig sy'n cysylltu cymunedau â gwasanaethau, fel rydych chi wedi clywed, mewn lleoliadau gwledig, fel ysbytai lleol ac ysgolion, yn gweld gostyngiad sylweddol yn eu gwasanaethau. 

Mae angen sicrwydd ar ardaloedd gwledig, ac mae angen buddsoddiad ar ein cymunedau. Rydym i gyd eisiau hyrwyddo economi gynaliadwy yn ein hardaloedd gwledig, ond mae'n dibynnu ar gysylltiadau trafnidiaeth gyhoeddus gweddus, ac yn ymwneud â dirywiad hirdymor yn y defnydd o fysiau. Rwy'n ategu pwynt Huw Irranca-Davies hefyd: mae angen inni eu defnyddio, neu fe wnawn eu colli. Rwy'n edrych ymlaen at gyflwyno'r gwasanaeth bws Fflecsi, sydd wedi'i dreialu. Mae wedi creu argraff fawr arnaf, ar ôl ei weld yn sir Benfro, felly rwy'n edrych ymlaen at glywed mwy am hwnnw.

Rydym yn gwybod na allwn gyflawni sero net heb gynyddu'r defnydd o fysiau. Mae effaith ymyl clogwyn bellach yn golygu y gallai'r diwydiant bysiau wynebu trychineb i deithwyr ac i'r diwydiant, ac mae'n tanseilio ymrwymiad y Llywodraeth i nodau amgylcheddol. Yng Nghymru y ceir y gyfradd uchaf o gymudo ceir yng ngwledydd y DU eisoes, ac mae angen inni sicrhau ein bod yn edrych ar iaith argyfwng hinsawdd drwy'r lens honno. Rwy'n cymeradwyo'r adolygiad ffyrdd. Rwy'n credu mai fi oedd yr unig Aelod yma mae'n debyg a gefnogodd yr adolygiad ffyrdd heb unrhyw amodau o gwbl. Felly, diolch i chi am hwnnw, ac mae angen inni symud ymlaen ar hynny; mae hynny'n bwysig iawn.

Rwyf wedi bod yn argymell ers amser hir hefyd y dylid cyflwyno teithio am ddim ar fysiau i bawb dan 25 oed. Byddai'n cael effaith drawsnewidiol ar fywydau llawer o bobl ifanc, eto, yn enwedig yn yr ardaloedd gwledig hynny. Gobeithio y bydd y Gweinidog yn ategu ei uchelgeisiau drwy weithredu. Mae angen inni roi'r sicrwydd sydd ei angen arnynt i weithredwyr bysiau i ddarparu'r gwasanaethau sydd eu hangen arnom ni ar gyfer twf cynaliadwy yn y math o ardaloedd gwledig rwy'n eu cynrychioli. Nid wyf yn credu y gallwn dynnu'r cymorth brys yn ôl nes bod gennym o leiaf gynllun ariannu priodol ar waith, oherwydd dyna sydd ei angen ar wragedd Llangynog. Diolch yn fawr iawn.