5. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am gyfleoedd a gaiff eu cynnig drwy’r Ardal Fenter ym Mhort Talbot? OAQ(5)0016(EI)

Gwnaf. Bydd ardal fenter glannau Port Talbot yn ein helpu i fanteisio ar gyfleoedd economaidd newydd a chefnogi busnesau sydd eisoes yn bodoli. Rydym eisoes wedi lansio cynllun ardrethi busnes, sydd, ynghyd â’n cefnogaeth ehangach, yn darparu cymhelliad gwell ar gyfer buddsoddiad newydd a thwf.

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet am yr ateb hwnnw. Ym Mhort Talbot, mae effaith penderfyniad Tata i werthu’r gwaith dur a hefyd i leihau’r gwaith sy’n cael ei roi ar gontractau allanol i fusnesau lleol yn creu heriau enfawr i gwmnïau lleol, sydd bellach yn wynebu cyfnod anodd i allu parhau i gynnal eu busnesau—fel Fairwood Fabrications, a welsom ar y rhaglen deledu gyda Michael Sheen, sydd eisoes wedi torri nifer eu staff yn ei hanner ac yn wynebu amseroedd heriol iawn i allu parhau i fodoli. Wrth iddynt geisio arallgyfeirio ac ennill contractau newydd mewn llefydd eraill, mae angen cymorth arnynt i allu sicrhau dyfodol eu gweithwyr. Nawr, gallai statws yr ardal fenter ddenu’r cyfleoedd hynny iddynt, ond nid yw hynny’n mynd i ddigwydd dros nos. Pa gymorth y gall Llywodraeth Cymru ei roi i’r cwmnïau hyn er mwyn iddynt allu goresgyn yr heriau sy’n eu hwynebu yn awr, fel y gallant fod mewn sefyllfa i elwa o’r ardal fenter pan ddaw’n weithredol?

Mae iechyd y gadwyn gyflenwi yn hynod o bwysig i’r rhanbarth. Gan weithio ar y cyd gydag is-grŵp cadwyn gyflenwi’r tasglu, mae 55 o fusnesau sy’n gysylltiedig â chadwyn gyflenwi Tata wedi gofyn am gymorth ychwanegol; ymwelwyd â 44 o fusnesau, a gwnaed diagnosis pwrpasol o angen pob un. Fel y mae’r Aelod yn ymwybodol, rydym wedi darparu cymorth ardrethi busnes, sy’n werth hyd at £55,000 y flwyddyn i bob Busnes Bach a Chanolig cymwys yn ardal fenter Port Talbot. Byddai’r Aelod yn dymuno gwybod mai’r dyddiad cau ar gyfer cyflwyno’r holl geisiadau yw 30 Medi. Ar ddechrau mis Mehefin, cynhaliwyd ymarfer llythyru uniongyrchol i hyrwyddo’r cynllun i fwy na 223 o fusnesau wedi’u lleoli o fewn yr ardal fenter a allai elwa o gymorth ar gyfer y cynllun. Dylwn hefyd hysbysu’r Aelod fod saith ymholiad wedi dod i law ers dechrau ardal fenter Glannau Port Talbot, naill ai’n uniongyrchol gan fusnesau allanol neu drwy swyddogion yr awdurdod lleol a’n sectorau, yn holi am wybodaeth am gymorth ynglŷn â thwf neu leoliadau newydd. Mae’n ddyddiau cynnar o ran yr ymgysylltiad â’r rhain; fodd bynnag, gallai dau o’r ymholiadau hyn gynnwys mewnfuddsoddiad a allai fod yn arwyddocaol.

Yn y Cynulliad diwethaf, fe wnes i godi’r pwynt gyda’r Gweinidog ynglŷn â thir sydd gyferbyn â Harbour Way a fydd, rwy’n siŵr, yn rhan o’r parth busnes newydd—bod yna dir yna a fydd yn gallu cael ei ‘util-eiddio’ ar gyfer busnesau newydd. A ydych chi wedi siarad gyda busnesau yn lleol i’w hennyn nhw i allu marchnata i gael y tir hwnnw am bris llai o fewn yr amgylchiadau newydd yma o barth menter ym Mhort Talbot, er mwyn inni hwyluso datblygiad yr ardal benodol honno?

Gwn fod fy swyddogion mewn trafodaethau cyson gyda busnesau lleol, ond fe holaf ynglŷn â’r achos penodol hwnnw. Rydym wedi sefydlu’r ardal fenter ym Mhort Talbot yn seiliedig ar y safleoedd cyflogaeth posibl a rhai sy’n bodoli eisoes yn yr ardal, sydd â chapasiti sylweddol ar gyfer cefnogi buddsoddiad busnes pellach. Efallai fod yr Aelod yn ymwybodol mai parc ynni Baglan, ystad ddiwydiannol Baglan a Harbourside yn nociau Port Talbot yw’r rhain. Ond rwy’n sicrhau’r Aelod y byddaf yn mynd ar ôl y pwynt y mae’n ei grybwyll ac yn cysylltu â hi ar ôl i mi wneud ymholiadau.

A gaf fi eich llongyfarch hefyd, Ysgrifennydd y Cabinet? Mae behemoth o wefan Llywodraeth Cymru yn gwahodd busnesau yn yr ardal fenter i wneud cais am gymorth ariannol tuag at gost ardrethi busnes, neu i wrthbwyso yn erbyn ardrethi busnes, ar gyfer 2016-17. Mae’r cynllun hwnnw wedi bod ar agor ers 4 Ebrill, sydd ychydig yn gynt na rhai o’r lleill a grybwyllwyd heddiw. Clywais eich ateb i David Rees, ond faint o fusnesau sydd wedi gwneud cais yn benodol am ryddhad ardrethi busnes, os caf ei alw’n hynny? O’r tua 200 o fusnesau rydych wedi cysylltu â hwy, mae’n ymddangos bod camau dilynol wedi’u rhoi ar y gweill gyda 44 ohonynt. Pa gamau dilynol a roesoch ar y gweill gyda’r rhai nad ydynt wedi ymateb i lythyru uniongyrchol, ac a fyddwch yn cynllunio i wneud hynny yn y dyfodol agos os nad ydych wedi’i wneud eto?

Gallaf ddilyn y cwestiwn gyda dadansoddiad o’r hyn y mae’r 44 o fusnesau sydd wedi derbyn ein cynnig o gymorth yn dymuno cael cymorth gydag ef mewn gwirionedd; mae’n ddigon posibl mai ardrethi busnes yw hynny neu gallai fod yn fath arall o gymorth y gallwn ei gynnig. Byddaf yn rhoi cymaint o wybodaeth i’r Aelod ag y gallaf yn rhesymol ei wneud, fel ein bod i gyd yn fwy gwybodus ynglŷn â’r hyn y mae busnesau yn yr ardal ei angen.

O ran yr 11 o fusnesau sy’n gysylltiedig â chadwyn gyflenwi Tata nad ydynt wedi gofyn am gymorth ychwanegol, mae yna nifer o resymau dros hynny, ond unwaith eto, byddaf yn gwneud fy ngorau i ddarparu gwybodaeth ynglŷn â pham y maent wedi dewis peidio â manteisio ar ein cynnig o gymorth ychwanegol.