A gaf i ychwanegu fy nghytundeb â’r sylwadau hynny a wnaed gan Aelodau yn y Siambr heddiw ynghylch condemnio—

Mae angen i chi ofyn eich cwestiwn.

Yn wir. O ran condemnio hiliaeth. Mae'n ddrwg gennnyf, Lywydd. Ond a gaf i heb ystyried y bleidlais yr wythnos diwethaf—

Mae angen i chi ofyn eich cwestiwn—

O, ymddiheuraf.

[Yn parhau.]—ar y papur Trefn. [Chwerthin.]

4. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am effaith bosibl Prifddinas-Ranbarth Caerdydd ar ardal teithio i’r gwaith Pen-y-bont ar Ogwr ac Ogwr? OAQ(5)0074(FM)

Gallaf ddweud, ym mhrifddinas-ranbarth Caerdydd, bod cydweithio yn symud ein blaenoriaethau o ran trafnidiaeth yn eu blaenau, ac mae hynny'n golygu bwrw ymlaen â gwelliannau ar gyfer Pen-y-bont ar Ogwr ac Ogwr hefyd. Gwn y bydd gan yr Aelod ddiddordeb arbennig mewn sicrhau bod y tri chwm y mae’n eu cynrychioli yn cael eu cysylltu’n rheolaidd â'r rhwydwaith rheilffyrdd a bysiau ymhellach i'r de.

Diolch yn fawr, Brif Weinidog. Fy ymddiheuriadau, Lywydd. Mae'n amlwg bod gen i lawer i’w ddysgu yn y Siambr hon. A gaf i ychwanegu’n gryno fy sylwadau at y rhai sydd wedi condemnio hiliaeth? Ac mae angen i ni fod o ddifrif. Mae’r hyn y mae gwleidyddion, fel ni, yn ei ddweud—o ba bynnag blaid, pa bynnag Siambr yr ydym ni’n eistedd ynddi—yn bwysig, ac felly hefyd y mae gweithredoedd y cyfryngau tabloid ar lefel y DU hefyd. Dylem groesawu'r rhai sy’n gweithio yn ein gwasanaethau cyhoeddus a'n sector preifat ar hyn o bryd hefyd sydd, heddiw, ychydig yn fwy ofnus.

A gaf i ofyn iddo, o ran priffddinas-ranbarth Caerdydd, ynghyd â metro de Cymru, gwelliannau posibl i reilffyrdd a phrif briffyrdd yn fy etholaeth i a ledled Cymru yn y dyfodol, ynghyd â phrentisiaethau a hyfforddiant yn fy Ngholeg Penybont lleol ac eraill—? Roedd pob un ohonynt yn dibynnu i ryw raddau, mawr neu fach, ar gyllid yr UE. Felly, a fyddai'n cytuno â mi ei bod yn ddyletswydd nawr ar yr arweinwyr gwleidyddol a phleidiau hynny, gan gynnwys arweinydd y Blaid Geidwadol yma heddiw, a wnaeth addewidion eglur y byddai'r arian hwn yn dychwelyd i bobl Cymru, i wneud iawn am y diffyg hwnnw y byddwn yn ei wynebu nawr? Ni ddylid cymryd yr un geiniog oddi wrth fy etholwyr nac oddi wrth bobl Cymru. Rydym ni’n disgwyl iddo fod yma. Ac a yw'n cytuno â mi ei bod braidd yn rhyfedd a syfrdanol nad oes gennym ni unfrydedd yn y Siambr hon ac ymhlith arweinwyr y pleidiau y dylai'r holl arian hwnnw ddod yn ôl i bobl Cymru i benderfynu beth sy'n digwydd iddo?

Clywais bobl ar garreg y drws, clywais Aelodau yn y Siambr hon yn dweud, pryd bynnag y buom yn siarad am brosiectau Ewropeaidd—dywedasant yn anochel, 'Ein harian ni yw e.' Dywedodd bobl hynny wrthyf ar garreg y drws. Ein harian ni yw e. Arian pobl Cymru yw e. Nid arian i benderfynu y dylid ei roi i Gymru ar fympwy’r Trysorlys, fel y mae arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig wedi ei ddweud heddiw. Mae wedi dweud, 'Pam ddylai'—[Torri ar.] Mi ddyfynnaf yn union:

'Pam ddylai Llywodraeth Cymru drin yr arian?'

Os oes unrhyw un eisiau gweld gwefan y BBC—dyna’r brif stori a bod yn deg—gallwch weld ei sylwadau ar wefan BBC Wales. Mae'n gwbl hanfodol bod yr arian hwnnw’n dod i bobl Cymru ac i’w Llywodraeth a’u deddfwrfa etholedig i benderfynu sut i'w wario. Nid mater i Drysorlys y DU yw gwneud y penderfyniad hwnnw ar ran Senedd etholedig Cymru.

Bydd aelodau Gorllewin De Cymru, gan gynnwys yr Aelod dros Ogwr wrth gwrs, fod yn ymwybodol o'r angen am ffordd osgoi ddwyreiniol ar gyfer cymunedau Llanharan, ac rwy’n gobeithio y bydd hynny'n rhan o'r cynlluniau ar gyfer prifddinas-ranbarth Caerdydd a'i phrosiectau seilwaith, gadewch i ni ddweud. Ond ym mlaenau'r Cymoedd dwyreiniol yn fy rhanbarth i y mae’n fwy anodd i’r boblogaeth gael y cyfleoedd o ddarpar gynlluniau dinas-ranbarth. Mae’r mesuriadau o bellter ar fap yn weddol ddiystyr os nad yw’r seilwaith trafnidiaeth gennych chi i gyrraedd y cymunedau hynny. Beth ydych chi’n ei wneud i sicrhau bod bwrdd y ddinas-ranbarth yn siarad â busnesau a'r awdurdod lleol am sicrhau bod yr ardal teithio i'r gwaith yn cynnwys blaenau’r cymoedd hynny yn nwyrain fy rhanbarth?

Yn sicr, mae'n hanfodol. Y pwynt am y metro yw, bydd, mi fydd yn ei gwneud yn haws i bobl deithio i ddinasoedd fel Caerdydd i weithio, ond hefyd yn ei gwneud yn haws i fuddsoddiad deithio i fyny cymoedd hefyd. Un o'r problemau, yn amlwg, yr ydym ni’n ei hwynebu weithiau yw bod buddsoddwyr yn dweud wrthym, 'Wel, mae braidd yn bell i ffwrdd—y gymuned hon'. Nid wyf eisiau i hynny fod yn wir yn y dyfodol; dyna pam mae’r metro’n cael ei gynnig.

Rwy'n gwybod bod llawer o Aelodau wedi canolbwyntio ar y map rheilffyrdd, ond mae'r map bysiau yn hynod o bwysig hefyd. Os edrychwn ni ar y tri chwm ar ben dwyreiniol Gorllewin De Cymru, mae gan un rheilffordd, efallai y bydd gan un rheilffordd, o hyd, yn y dyfodol—rheilffordd gadw, Cwm Garw—a chollodd un ei reilffordd ym 1984 pan gaeodd Glofa Wyndham Western. Felly, i’r cymunedau hynny, yn amlwg, y dewis bws y byddwn ni’n ei ystyried, ond bydd yn ddewis bws sy'n cysylltu'n briodol nid yn unig â’r bysiau pellter hir yn McArthurGlen, ond hefyd, wrth gwrs, â gorsaf reilffordd Pen-y-bont ar Ogwr, er mwyn sicrhau bod pobl wedi’u cysylltu cymaint â phosibl â lle mae'r swyddi ac i fuddsoddiad ddilyn y llwybrau hynny i fyny i’r cymunedau hynny.