6. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am asesiadau effaith ieithyddol yn y broses o aildrefnu ysgolion? OAQ(5)0034(EDU)[W]

Mae’r cod trefniadaeth ysgolion statudol yn ei gwneud yn ofynnol i nifer o ffactorau gwahanol gael eu hystyried gan gyrff perthnasol sy’n datblygu cynigion ar gyfer aildrefnu ysgolion, gan gynnwys yr iaith Gymraeg. Pan fydd cynigion yn effeithio ar ysgol sy’n dysgu drwy gyfrwng y Gymraeg, dylai awdurdodau lleol gynnal asesiad o’r effaith ar y Gymraeg.

Diolch i chi am eich ateb. Yn amlwg, mae yn ofynnol bod hyn yn digwydd, ond fy nghwestiwn i yw: pwy sy’n gwirio safon ac ansawdd a chywirdeb yr asesiadau yma? Oherwydd maen nhw’n sail i benderfyniadau pellgyrhaeddol. Nid oes dim byd i ddweud na allai unrhyw un ohonom ni fan hyn sefydlu cwmni a fyddai’n mynd ati i greu asesiadau o’r fath. Rwyf felly eisiau gwybod pwy sy’n heddlua y system, gan obeithio nad oes disgwyl i’r cyhoedd fod yn gwneud hynny, oherwydd yn amlwg mae angen elfen o arbenigedd er mwyn gwneud hynny yn effeithiol.

Rwy’n disgwyl i awdurdodau lleol allu gwneud hynny a sicrhau bod ganddyn nhw yr arbenigrwydd sydd ei angen arnyn nhw i gael asesiadau sydd yn gywir ac yn gyflawn. Os nad yw hynny yn wir, neu os oes gennych chi neu unrhyw Aelod arall bryderon am y system a sut mae’n gweithio, mae croeso ichi ysgrifennu ataf i sicrhau bod yna newid, os oes angen gwneud hynny.

Bydd y mater o asesiadau effaith ieithyddol hefyd yn effeithio ar geisiadau cynllunio yn fwy cyffredinol ac mae’r cwestiwn hwn o hyfforddiant ac arweiniad ynglŷn â sut i gynnal yr asesiadau hyn yn berthnasol i’r ddau, rwy’n credu. A allwch chi egluro pwy sy’n gyfrifol am gynllunio’r hyfforddiant a’r canllawiau hyn, ac os mai’r Llywodraeth ydyw, o ba linell o’r gyllideb y bydd y gost yn dod?

Y Llywodraeth fydd yn gyfrifol am sicrhau bod yna weithlu ym mhob un maes sy’n gallu cyflwyno’r ddarpariaeth sydd ei hangen arnom ni ar gyfer y dyfodol. Rwy’n croesawu’r ychwanegiad at y gyllideb sydd gyda ni nawr i allu datblygu gweithlu ar gyfer y dyfodol. Mi fydd yr Aelod yn ymwybodol bod yr Ysgrifennydd Cabinet, Kirsty Williams, wedi rhyddhau datganiad y bore yma i ddatgan bod yna weithgor yn edrych ar sut yr ydym ni’n datblygu mwy o sgiliau yn y gweithlu drwy’r system addysg bellach. Rŷm ni’n cydnabod bod angen mwy o sgiliau arnom ni a bod yn rhaid i ni gynllunio’r gweithlu. Mae’r gweithgor yn mynd i fod yn rhan bwysig o wneud hynny.