O, mae’n ddrwg gennyf, ni allaf roi’r gorau i chwerthin.

6. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am y rhaglen Cymunedau am Waith? OAQ(5)0068(CC)

Diolch i’r Aelod dros Orllewin De Cymru am ei chwestiwn. Mae Cymunedau am Waith yn weithredol ledled Cymru. Mae’n chwarae rhan allweddol yn cefnogi fy ymrwymiad i gynyddu cyflogadwyedd fel llwybr allan o dlodi. Mae’r rhaglen eisoes yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i bobl yn ein cymunedau mwyaf difreintiedig, gan gefnogi 5,630 o bobl, gydag 898 ohonynt wedi cael mynediad uniongyrchol i gyflogaeth.

Diolch am yr ateb. Daethoch at y pwyllgor cydraddoldeb, a gofynnais rai cwestiynau ynglŷn â hyn i chi, a hoffwn gael rhagor o wybodaeth am gyllideb y rhaglen, faint o staff y mae’n eu cyflogi yn benodol drwy gyllideb eich adran, a faint o bobl y mae wedi eu helpu ers dechrau’r rhaglen. Oherwydd dywedir ar y wefan fod llawer o’r arian hwn yn dod o gyllid Ewropeaidd, a hoffwn ddeall, pan ddaw’r cyllid hwnnw i ben, sut y byddwch yn parhau â’r rhaglen benodol hon, a hefyd, os mai’r bwriad yw i’r rhaglen gymryd lle Cymunedau yn Gyntaf, sut y byddwch yn ehangu ar hynny o bosibl, neu os byddwch yn ehangu ar hynny, a ydych yn credu mai dyma yw’r cynllun iawn i fwrw ymlaen ag ef.

Credaf y byddai’n deg egluro ynglŷn â’r rhaglen Cymunedau yn Gyntaf. Nid wyf wedi gwneud penderfyniad ynglŷn â hynny eto, fel y gŵyr yr Aelod yn iawn, ac nid wyf ychwaith wedi dweud mai’r bwriad yw i’r rhaglen hon gymryd lle rhaglen Cymunedau yn Gyntaf, er fy mod wedi dweud, cyn belled ag y gallwn gynnal rhaglen Esgyn a’r rhaglen Cymunedau am Waith, y byddaf yn parhau i wneud hynny, er gwaethaf y ffaith mai rownd gyllidebol 12 mis sydd i honno. Ond rwy’n awyddus i barhau â hynny am gyfnod hwy. Byddaf yn rhoi ymateb mwy manwl i’r Aelod ynglŷn â chyllid, a byddaf yn ysgrifennu at yr Aelod, os caf, gyda manylion am y rhaniad rhwng cyllid Ewropeaidd a’r buddsoddiad gan Lywodraeth Cymru. Ond fel y dywedais, mae’r broses o gyrraedd ein targed cyffredinol—y garreg filltir o ddarparu 4,000 o gyfleoedd erbyn diwedd mis Tachwedd bron wedi’i chwblhau, gyda 3,919 o’r rhaglenni hyfforddi hynny eisoes yn gyfleoedd i unigolion ledled Cymru.

A gaf fi ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ateb, oherwydd credaf fod gennyf innau bryderon ynglŷn â dyfodol y rhaglen hon, a rhaglen Esgyn yn benodol, sy’n helpu pobl yn ôl i mewn i waith ac yn targedu ardaloedd difreintiedig? Credaf ei fod wedi rhoi sicrwydd y byddant yno yn y dyfodol. A all hefyd roi sicrwydd, wrth iddo ystyried a thrafod yr ymgynghoriad yn dilyn ei ystyriaeth i roi diwedd ar raglenni Cymunedau yn Gyntaf, sut y byddant yn gweithio yn yr ardaloedd hynny, gan fod eu ffocws ar Cymunedau yn Gyntaf mewn gwirionedd a’u bod wedi integreiddio’n rhannol â Cymunedau yn Gyntaf ar hyn o bryd, er mwyn i ni allu sicrhau eu bod yn parhau y tu hwnt i ddiwedd Cymunedau yn Gyntaf o bosibl?

Unwaith eto, heb achub y blaen ar fy mhenderfyniad wrth gwrs, a gwn nad oedd yr Aelod yn bwriadu awgrymu hynny, credaf fod rhaglen Esgyn a Cymunedau am Waith yn gwneud gwaith gwych yn ein cymunedau. Rwyf wedi gofyn i fy swyddogion drafod opsiynau gyda Swyddfa Cyllid Ewropeaidd Cymru i ymestyn rhaglen Cymunedau am Waith y tu hwnt i fis Ebrill 2018. Rwyf wedi gofyn iddynt roi cyngor i mi ynglŷn â hyn, ac unwaith eto, fel gyda Bethan Jenkins a chithau, byddaf yn rhoi rhagor o wybodaeth i chi, ac i’r Aelodau eraill, yn y datganiad y byddaf yn ei wneud yn y flwyddyn newydd.

Ysgrifennydd y Cabinet, rydym yn gwybod mai prif achos tlodi yw anweithgarwch economaidd, ac amcan y rhaglen hon yw helpu’r rhai sydd bellaf o’r farchnad lafur. Maent naill ai wedi bod yn anweithgar yn economaidd erioed neu wedi bod felly ers amser hir iawn, ac mae targedu sgiliau isel, gyda’r nod o gael mentoriaid sy’n gallu siarad â’r bobl hyn a’u hysbrydoli a rhoi’r hyder iddynt symud ymlaen, ac i roi’r hyfforddiant hwnnw iddynt mewn mannau lle y byddant yn ddigon cyfforddus i’w dderbyn—nid yw’n hawdd mynd i goleg addysg bellach os yw’r math hwnnw o amgylchedd yn gwneud i chi deimlo dan fygythiad. Ond mae’r rhaglenni hyn yn ddibynnol iawn ar gyllid yr UE—£7 miliwn yn y rownd ddiweddaraf, ac mae’n rhaid i ni ddiogelu’r arian hwn. Mae’n rhaid rhoi blaenoriaeth iddo wrth i ni gynllunio ar gyfer cyllidebau’r dyfodol.

Mae’r Aelod yn hollol iawn, ac fel y soniais yn gynharach yn fy nghyfraniadau, rwy’n credu bod yn rhaid i’r Llywodraeth hon ganolbwyntio ar ddau faes, sef adfywio economaidd a datblygu’r swyddi, y sgiliau a chyfleoedd a hyder i bobl allu mynd i mewn i’r farchnad, er mwyn rhoi sefydlogrwydd hirdymor iddynt. Un elfen yn unig o’r jig-so yw’r rhaglen Cymunedau am Waith, ac Esgyn, gan gynnwys y 100,000 o brentisiaethau i bobl o bob oed a’r adduned gofal plant, sef cyfres o ddulliau i alluogi pobl i fynd yn ôl i mewn i’r farchnad. Rwy’n sicr yn cydnabod y buddsoddiad Ewropeaidd sylweddol. Rwy’n ddiolchgar am gydnabyddiaeth yr Aelod hefyd, a bydd yn ddefnyddiol i ni ddod at ein gilydd pan fydd rhaglen gadael yr UE yn cael ei chyflwyno, er mwyn sicrhau ein bod yn cael ein hariannu’n llawn i raddau sy’n gwneud gwahaniaeth yn ein holl gymunedau a gynrychiolir yma yng Nghymru.