9. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am gynlluniau ynni adnewyddadwy cymunedol? OAQ(5)0095(ERA)

Mae gan Lywodraeth Cymru hanes llwyddiannus o gefnogi cynlluniau ynni adnewyddadwy cymunedol. O ganlyniad i gefnogaeth Llywodraeth Cymru, mae 11 o gynlluniau wedi eu sefydlu ac ar waith, ac yn darparu budd i’r ardal leol, ac mae pump arall wrthi’n cael eu datblygu.

Diolch yn fawr unwaith eto, Ysgrifennydd, am yr ateb yna. Yn wahanol iawn i’r cynllun ar Fynydd y Gwair, mae ymateb y trigolion lleol ger fferm wynt Awel Aman Tawe wedi bod yn bositif iawn, yn rhannol oherwydd maint y fferm, wrth gwrs, ond, yn ei hanfod, oherwydd bod y gymuned leol yn elwa’n uniongyrchol ohoni. Felly, a ydych chi’n cytuno bod yna wersi gan Lywodraeth Cymru i’w dysgu yn fan hyn yn nhermau’r angen i gefnogi cymunedau lleol sydd am weld ynni adnewyddadwy yn cael ei ddatblygu, a beth yw eich cynlluniau chi yn y maes yna?

Rwy’n fwy na pharod i gefnogi cynlluniau ynni lleol. Rwyf wedi bod yn ffodus iawn, gan fy mod wedi agor cynllun ynni dŵr bychan ym Merthyr Tudful, ymwelais â’r un y cyfeiriwch ato, a soniais yn fy ateb cychwynnol i chi fod gennym 11 o gynlluniau ar waith o ganlyniad i waith y gymuned leol. Credaf fod yna rai pobl ddygn iawn sy’n teimlo’n hynod o angerddol ynglŷn â hyn. Mae’n broses hir, ac maent yn hollol benderfynol o weld ei diwedd. Mae pump arall yn cael eu datblygu gennym, ac rwy’n fwy na pharod i sicrhau bod y cyllid ar gael i gefnogi’r ardaloedd hynny.

Mae llawer ohonom yn y Siambr, Ysgrifennydd y Cabinet, yn pryderu ynglŷn â sicrhau cadwyni cyflenwi economaidd byrrach yng Nghymru i gynnal economïau lleol, ac mae cynhyrchu ynni lleol yn un sector allweddol ar gyfer y gwaith hwnnw. Pa gamau y gall Llywodraeth Cymru eu cymryd i annog cynhyrchu ynni trefol yng Nghymru?

Credaf fod yna gyfleoedd gwych i allu gwneud arbedion yn y meysydd yr ydych wedi’u trafod. Rwyf wedi annog pob corff cyhoeddus yng Nghymru i wneud y gorau o’r cyfle, ac yn sicr, bydd ein menter twf gwyrdd Cymru yn helpu i gyflawni’r prosiectau hyn drwy ddarparu nifer o wasanaethau, a chyllid sylweddol hefyd.

Fodd bynnag, gwelir un o’r tagfeydd sy’n digwydd yn y maes hwn, Weinidog, o fewn y cynghorau lleol sy’n gorfod rhoi caniatâd i’r gwahanol gynlluniau a gyflwynir. A ydych yn credu bod cynghorau lleol yn ddigon gwybodus ynglŷn â manteision cynlluniau cymunedol lleol, ac mewn gwirionedd, yn ddigon gwybodus ynglŷn â’r ffordd orau o’u hyrwyddo, boed hynny’n ynni gwynt, yn ynni afonydd, neu beth bynnag y bo? A oes angen i ni gael trafodaethau pellach neu a oes angen i chi gael trafodaethau pellach gydag Ysgrifennydd y Cabinet dros lywodraeth leol ynglŷn â sut y gallem hybu’r broses o gael gwared ar y tagfeydd ledled Cymru, fel y gallwn sicrhau bod mwy o’r cynlluniau hyn ar waith?

Mae’n bwysig iawn fod gan yr awdurdodau lleol yr arbenigedd hwnnw’n fewnol, neu os nad oes, gallant gydweithio ag awdurdod lleol cyfagos er mwyn sicrhau eu bod yn ei gael. Ni chredaf ein bod yn dymuno gweld tagfeydd. Credaf ei bod yn bwysig iawn fod y cynlluniau hyn yn cael eu sefydlu a’u rhoi ar waith cyn gynted â phosibl. Soniais yn fy ateb i Dai Lloyd fod rhai o’r bobl y cyfarfûm â hwy sydd wedi cyflwyno’r cynlluniau lleol hyn yn ddygn iawn, am fod rhaid iddynt fod. Felly, mae’n bwysig iawn ein bod cael gwared ar y tagfeydd hyn.