2. Pa gynlluniau sydd gan y Prif Weinidog i annog datblygu economaidd yn ne-ddwyrain Cymru? OAQ(5)0451(FM)

Rydym ni’n bwriadu parhau i gefnogi busnesau yn eu twf, i fuddsoddi mewn seilwaith o ansawdd uchel ac i wella amodau datblygu economaidd.

Diolchaf i'r Prif Weinidog am yr ymateb yna. Cafwyd newyddion da ynghylch swyddi yn ddiweddar, ac rwy’n croesawu'r ffaith bod Biocell British International Ltd yn symud o Lanisien i Grymlyn, gan aros yng Nghymru a chyda chynnydd i niferoedd. Ond mae hynny’n golygu bod y swyddi hyn yn gadael Llanisien ar yr un pryd ag y mae cynlluniau i S4C symud i Sgwâr Canolog Caerdydd, ac i Gaerfyrddin, a hefyd, ar yr un pryd ag y mae’r swyddfeydd treth yn bwriadu symud i lawr i’r Sgwâr Canolog. Felly, ceir ecsodus enfawr o swyddi o un ardal fechan iawn yn yr etholaeth. Felly, roeddwn i’n meddwl tybed a oedd gan y Prif Weinidog unrhyw awgrymiadau ynghylch pa strategaethau y gellid eu defnyddio i sicrhau bod yr ardal honno yn parhau i fod yn ardal gymysg, lle ceir y posibilrwydd o gael swyddi lleol, oherwydd mae hwn yn newid mawr i'r sefyllfa swyddi yno.

Ydw, rwy’n ymwybodol bod cynllun datblygu lleol Caerdydd yn ceisio darparu 40,000 o swyddi yn ystod y cyfnod hyd at 2026. Mae hynny'n cynnwys estyniad trefol defnydd cymysg i'r gogledd-ddwyrain o Gaerdydd, yn cynnig amrywiaeth a dewis o swyddi, cartrefi a seilwaith ategol i ddiwallu anghenion cymunedau presennol ac yn y dyfodol.

Heddiw, mae Canolfan Seiberddiogelwch ​​Genedlaethol y DU yn cael ei hagor yn Llundain, a bydd y Prif Weinidog yn ymwybodol o'r Academi Seiberddiogelwch Genedlaethol ragorol yng Nghasnewydd, sy’n bartneriaeth rhwng Llywodraeth Cymru, y sector preifat ac addysg uwch. Felly, mae'n siomedig iawn bod canolfan y DU yn mynd i gael ei lleoli yn Llundain, fel pe na bai gan Lundain ddigon o gefnogaeth gan Lywodraeth y DU yn hynny o beth. Felly, pa sylwadau wnaeth y Prif Weinidog i geisio cael canolfan y DU i leoli ochr yn ochr â'r academi seiber yng Nghasnewydd, fel y gallai ein gwlad fod wedi elwa o'r swyddi a fydd yn dod? A, chan edrych ymhellach i'r dyfodol, a wnaiff y Prif Weinidog ymrwymo i neilltuo Casnewydd yn brifddinas seiberddiogelwch Cymru fel y gallwn, yn y dyfodol, ddenu mwy o gyfleoedd i'r gymuned honno?

Syniad diddorol eto, a rhywbeth, yn sicr, y byddaf yn ymchwilio iddo. Byddaf yn ysgrifennu at yr Aelod o ran pa sylwadau a wnaed am yr Academi Seiberddiogelwch Genedlaethol. Mae'n fenter, mewn egwyddor, yr ydym wedi ei chefnogi, ond byddaf yn ysgrifennu ato gyda rhagor o fanylion o ran sut y sefydlwyd y ganolfan a pham y cafodd ei sefydlu yn Llundain.

Brif Weinidog, wrth i Gaerdydd barhau i greu swyddi a denu llawer iawn o ymwelwyr, rydym ni’n gweld mwy a mwy o dagfeydd ar y ffyrdd. Sylwaf fod cynnig nawr i archwilio ymarferoldeb defnyddio'r afon Taf a'r bae fel ein prif lwybrau dŵr prifwythiennol o gwmpas y ddinas—sydd eisoes yn boblogaidd i dwristiaid, ond y gallai fod â defnydd masnachol hefyd trwy symud cymudwyr. A yw'r Llywodraeth yn barod i ystyried hyn?

Gwelais hynny. Mae'n fater, yn y pen draw, wrth gwrs, i gyngor Caerdydd, os cofiaf yn iawn, o ran ei reolaeth o’r dyfrffyrdd. Gwn, yn yr haf, fod y gwasanaeth yn llwyddiannus dros ben; yn y gaeaf, yn llai felly. Mae pobl yn tueddu i weld y gwasanaeth mwy fel gwasanaeth twristiaeth, yn hytrach na gwasanaeth cymudo. Ond rydym ni’n gwybod bod enghreifftiau mewn mannau eraill—nid yn unig yn y DU, ond ar draws y byd—lle mae gwasanaethau bws dŵr wedi bod yn llwyddiannus. Ac, yn sicr, byddwn eisiau edrych i weithio gyda'r gweithredwyr, gyda chyngor y ddinas ac eraill i weld a fydd gwasanaeth o'r fath yn ymarferol yn y dyfodol.

Brif Weinidog, esboniwyd gennych yr wythnos diwethaf, er bod Awdurdod Cyllid Cymru yn cael ei greu, bod yn rhaid recriwtio bron pob un o'r staff yn Llundain gan nad oes gennym ni’r bobl â sgiliau yma yng Nghymru, ac mae hon yn broblem barhaus. Ond mae'n codi’r cwestiwn braidd ynghylch beth mae eich Llywodraeth wedi bod yn ei wneud am sgiliau a hyfforddiant dros y 17 mlynedd diwethaf.

Wel, dim ond trawiad amrant oedd Awdurdod Cyllid Cymru 17 mlynedd yn ôl. Y broblem yw hyn: nid yw’r swyddogaeth y bydd yr awdurdod refeniw yn ei chyflawni erioed wedi cael ei chyflawni yng Nghymru o'r blaen. Felly, ni ddylem ofni’r ffaith bod angen i ni ddod â sgiliau i mewn o fannau eraill i sefydlu'r awdurdod ac, yn y pen draw, i hyfforddi ein pobl ein hunain fel eu bod yn gallu darparu’r sgiliau hynny yn y dyfodol. Ond rwy’n credu fod ein beirniadu am beidio â chael y rhagwelediad 17 mlynedd yn ôl—hyd at 17 mlynedd yn ôl—o ran sefydlu awdurdod na feddyliodd neb erioed y byddai’n cael ei sefydlu bryd hynny, yn mynd â phethau ychydig yn rhy bell.