6. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am wasanaethau rheilffyrdd yn ne-ddwyrain Cymru? OAQ(5)0461(FM)

Rydym ni wrthi’n caffael gweithredwr a phartner datblygu ar gyfer gwasanaethau Cymru a'r gororau o 2018 a seilwaith y metro hefyd. Mae'r broses honno’n cynnwys trafodaethau gyda chynigwyr ar sut y gellir darparu gwasanaethau yn y de-ddwyrain orau yn rhan o ddarpariaeth ehangach metro de Cymru.

Diolch am hynna, Brif Weinidog. Fel y gwyddoch yn iawn, mae'r cyswllt rheilffordd teithwyr Casnewydd i Lynebwy yn parhau i fod yn brif flaenoriaeth i bobl leol, a cheir llawer o rwystredigaeth a diffyg amynedd nad yw wedi ei sefydlu eto. A allwch chi, Brif Weinidog, roi sicrwydd pellach heddiw bod y cyswllt rheilffordd i deithwyr rhwng Casnewydd a Glynebwy yn parhau i fod yn flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru? Ac a allwch chi roi unrhyw amseroedd o ran pryd y bydd yn weithredol—yr amseroedd diweddaraf, os yn bosibl?

Nid yw'n bosibl rhoi amser o ran pryd y gallai'r gwasanaeth fod yn weithredol, ond gallaf roi sicrwydd i’r Aelod bod darpariaeth y gwasanaeth ar reilffordd Glynebwy yn cael ei harchwilio yn rhan o'r prosiect hwnnw. Mae wedi pwysleisio lawer gwaith yn y Siambr hon dros y blynyddoedd pwysigrwydd gwasanaeth yn mynd i Gasnewydd, ac mae hynny'n sicr yn rhan o'r syniadau sy’n datblygu ynghylch sut y bydd y metro yn gweithredu yn y dyfodol.

Brif Weinidog, mae adnewyddiad masnachfraint Cymru a’r gororau yn prysur agosáu. A yw Llywodraeth Cymru o leiaf wedi dechrau’r broses o archebu neu ystyried archebu cerbydau newydd ar gyfer y fasnachfraint honno? Gofynnaf y cwestiwn oherwydd, o ystyried ei bod yn cymryd hyd at bedair blynedd i gomisiynu cerbydau newydd-nid yw fel prynu car yn y garej lleol—a ydych chi’n rhannu fy mhryderon bod perygl na fydd gan y cwmni trenau newydd unrhyw ddewis ond dibynnu ar y stoc bresennol ar ddechrau'r fasnachfraint, y bydd bron yn sicr yn ei hadnewyddu yn y pen draw, a phrin y byddai hynny’n ddechrau newydd i’r fasnachfraint newydd y byddai'r cyhoedd yn gobeithio ei weld?

Bydd yn gwbl eglur yn rhan o gynigion y fasnachfraint y dylai cerbydau fod yn fodern, nid yn 40 mlwydd oed yn sicr, fel y mae rhai o'r cerbydau ar rai rheilffyrdd ar hyn o bryd, ac y dylai’r cerbydau hynny ddarparu cyfleusterau i deithwyr fel Wi-Fi, na ddarperir ar hyn o bryd. Felly, gallaf roi sicrwydd i'r Aelod bod hyn yn sicr yn rhan o'r broses dendro ar gyfer y fasnachfraint newydd. Rydym ni eisiau i bobl gael y gwasanaethau rheilffordd gorau yn y DU yn hytrach na gwasanaethau sy'n dibynnu ar hen gerbydau.

Yn dilyn y cwestiwn gan John Griffiths, AC Dwyrain Casnewydd, bydd Trenau Arriva Cymru yn dweud wrthym fod rheilffordd Glynebwy yn llawn gyda'r rhai sydd eisiau teithio i Gaerdydd. Byddai'n ymddangos mai dim ond dau wely trac i Lynebwy fyddai'n lliniaru'r broblem hon. A wnaiff y Prif Weinidog ein hysbysu a oes unrhyw gynlluniau i weithredu’r opsiwn hwn?

Wel, gall fod yn drac dwbl, gall fod yn drac dwbl rhannol, ac efallai mai signalau fydd yn gwneud y gwahaniaeth. Mae'n newyddion da, wrth gwrs, bod y gwasanaeth yn cael ei ddefnyddio cymaint bod angen cynyddu amlder. Bydd y pethau hyn, ymhlith pethau eraill, yn cael eu hystyried, gan weithio gyda sefydliadau fel Network Rail, i ddarparu gwasanaeth gwell yn y dyfodol. Unwaith eto, mae hynny'n sicr yn rhan o'r syniadau am y metro a’r fasnachfraint newydd.