Yr eitem nesaf ar ein hagenda ni yw’r datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol ar gyllid arloesol: y model buddsoddi cydfuddiannol. Rwy’n galw ar yr Ysgrifennydd Cabinet i wneud ei ddatganiad. Mark Drakeford.

Lywydd, diolch yn fawr. Mae gan Lywodraeth Cymru brofiad helaeth o fuddsoddi mewn seilwaith yng Nghymru drwy ein cyllideb cyfalaf. Mae buddsoddi’n benodol mewn seilwaith yn un o’r pethau pwysicaf y gall Llywodraeth ei wneud i gefnogi twf cynaliadwy a chreu swyddi. Yn ogystal â gwella cynnyrch economaidd a hybu lefelau uwch o gyflogaeth, mae buddsoddi mewn seilwaith hefyd yn gwella effeithlonrwydd gwasanaethau cyhoeddus. Ers datganoli, rydym ni wedi buddsoddi mewn ysbytai, ysgolion, tai a seilwaith cyhoeddus newydd, a byddwn ni’n parhau i wneud hynny.

Ym mis Hydref, yn y gyllideb ddrafft, roeddwn i’n gallu cyflwyno cynlluniau gwariant cyfalaf am bedair blynedd. Mae gennym gynlluniau uchelgeisiol i adeiladu system metro ar gyfer y de, i greu 20,000 yn fwy o dai fforddiadwy, i uwchraddio ein rhwydwaith ffyrdd ac i gwblhau ein rhaglen i foderneiddio’r ystâd ysgolion. Byddwn ni'n gwneud hyn ar adeg pan fo ein cyllideb cyfalaf wedi cael ei thorri o ganlyniad i fesurau cyni parhaus Llywodraeth y Deyrnas Unedig. Erbyn diwedd y degawd hwn, bydd 21 y cant yn llai o gyllid ar gyfer seilwaith ar gael inni, mewn termau real, o gymharu â 2009. Mae hyn yn golygu bod angen cyllid o ffynonellau eraill arnom ni i gefnogi ein rhaglen gyfalaf.

It was in that context, Llywydd, that the previous Welsh Government set out its commitment to examine innovative ways of funding public infrastructure. Since then, innovative financial instruments have already been used to increase investment in transport, housing and education by £0.5 billion. One of the reasons we have been able to fund this additional investment is because Wales has not been exposed to large-scale PFI schemes. Our exposure to the cost of such schemes is less than 1 per cent of our revenue budget—a relatively small amount when compared with other parts of the United Kingdom.

Llywydd, before focusing on the mutual investment model, I want to put that model in the context of other innovative action, which will enable £1.5 billion-worth of additional investment to be made in the social and economic infrastructure of Wales over the course of the next six years. To begin with, the Government will make full use of our new capital borrowing powers. Originally set at £500 million under the Wales Act 2014, our ability to borrow will rise to £1 billion under the terms of the fiscal framework, which was agreed with the UK Government in December. We will also deliver further innovative finance schemes in partnership with other parts of the public sector in Wales. In the final budget, I was able to allocate £3.6 million-worth of revenue to extend the successful housing finance grant. This new, recurrent allocation will rise to £9 million in 2019, resulting in some £250 million-worth of additional investment in social and affordable housing, producing at least 1,500 homes towards this Government’s ambitious target of building 20,000 affordable homes over the course of this Assembly term. As well as providing revenue to support registered landlords in this way, we are also bringing them together to improve their borrowing power. I can confirm today that a loan application has been made on behalf of registered social landlords to the European Investment Bank. This follows meetings held with the vice-president of the bank, here in Cardiff in early February, to discuss this application. We expect a final decision from the bank in June of this year.

At the same time, we are also finalising arrangements for the coastal risk management programme. Recurrent revenue funding of more than £7 million a year will, by 2020, result in around £150 million-worth of additional investment in flood prevention, protecting Welsh businesses and homes. The new programme will complement the additional £33 million-worth of conventional capital allocated to flood defence activities in the final budget published in December.

Now, Llywydd, while all this effort is making a real difference in all parts of Wales, there remains a set of essential public purposes that need an additional response. Today’s statement therefore sets out how three major capital projects are to be delivered through a new form of public-private partnership, the mutual investment model, crafted here in Wales. Could I also acknowledge the opportunity to discuss these ideas in the finance liaison committee between the Government and Plaid Cymru, and to add to the pool of ideas available to us in Wales in that way?

The three schemes—the completion of the dualling of the A465 from Dowlais Top to Hirwaun, the new Velindre cancer centre, and providing a significant tranche of investment in the next phase of the twenty-first century schools programme—will, together, make up some £1 billion-worth of new investment. The mutual investment model has been carefully designed to promote the public interest and to protect the public pound. We have worked closely with statisticians at Eurostat and the Office for National Statistics, and with experts at the European Investment Bank, for more than a year to secure this model and to make sure that it delivers benefits for Wales. Under its terms, private sector partners will take on risks associated with building, financing and maintaining public infrastructure, but unlike historic PFI deals, our model allows the public sector to share in any profits, excludes the provision of services such as cleaning and catering from the contract, excludes low-level value maintenance work and ensures the transparency that we need about costs and performance.

The mutual investment model includes important obligatory long-term provisions to secure community benefits, to create apprenticeships and training places for Welsh workers and for sustainable development, in which the private sector partner supports delivery of the well-being of future generations Act. It incorporates our commitment to an ethical employment code and allows us to maximise the benefits of our sustainable procurement practices. The model also enables the government to exert influence over the chosen private partner to ensure that the public interest is protected. Where we invest in schemes, this influence will be exercised by a public interest director, and this is an important advance on what has been secured in other public-private partnership models in other parts of the United Kingdom. This ensures robust transparency in terms of access to board-level information, alongside a range of reserved matters to protect public funds and the public interest.

Next month, on 23 March, together with Cabinet colleagues, we will host an event to launch the mutual investment model to potential partners, the next important step forward in the development of this new and necessary programme of capital investment. Llywydd, the adoption of the mutual investment model and our other innovative financial instruments demonstrates how this government continues to act decisively and as a catalyst for change in challenging circumstances. These measures will see an additional investment in public infrastructure of some £1.5 billion, representing a proper balance between ambition and affordability that otherwise would simply not have been undertaken. I commend the model to the Assembly.

Hoffwn ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ddatganiad y prynhawn yma. Rwy’n credu ein bod ni i gyd yn cytuno bod y realiti economaidd yr ydym yn byw ynddo yn golygu bod yn rhaid i ni ystyried ffyrdd mwy arloesol o ariannu buddsoddiad cyhoeddus yng Nghymru, ac yn enwedig y gwariant cyfalaf y mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi siarad yn helaeth amdano yn ei ddatganiad heddiw.

A gaf i groesawu yn arbennig yr ymrwymiad i wneud defnydd o'r pwerau benthyca cyfalaf newydd sydd yn mynd i fod ar gael i'r Cynulliad ac i Lywodraeth Cymru, ac yn benodol y terfyn newydd o £1 biliwn y cytunwyd arno gyda Llywodraeth y DU ym mis Rhagfyr yn rhan o'r fframwaith cyllidol a groesewir yn fawr? Mae hynny'n newyddion da i Lywodraeth Cymru, yn newyddion da i’r Cynulliad ac rwy’n credu fy mod i’n cytuno ag Ysgrifennydd y Cabinet—mae'n newyddion da i Gymru drwyddi draw.

A gaf i hefyd groesawu'r newyddion y a gyhoeddwyd gan Ysgrifennydd y Cabinet am y cais am fenthyciad gan Fanc Buddsoddi Ewrop? Mae hi’n hen bryd, byddwn i’n dweud wrth Lywodraeth Cymru. Rwyf wedi galw ers cryn amser, ac wedi gwneud galwadau i ragflaenydd Ysgrifennydd y Cabinet a dweud y gwir, i wneud mwy o ddefnydd o fanc buddsoddi Ewrop—mae’n gyfle a gollwyd ers amser rhy hir. Mae'n arf arbennig o ddefnyddiol ar gyfer seilwaith. Byddai hen i ddiddordeb cael gwybod—er bod problemau nawr, wrth gwrs, gan ein bod ni’n gadael yr Undeb Ewropeaidd—pa un a oes unrhyw gynigion eraill i geisio cael mynediad at y cyllid hwnnw. Mae gwledydd eraill yn yr Undeb Ewropeaidd wedi gwneud defnydd o Fanc Buddsoddi Ewrop ers amser maith, fel y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn gwybod, ar gyfer prosiectau ffyrdd, prosiectau rheilffyrdd—llawer mwy nag y mae’r DU wedi ei ddefnyddio yn y gorffennol. Felly byddai gen i ddiddordeb mewn cael gwybod a oes unrhyw fwriadau pellach yn yr amser sydd gennym ni i wneud rhagor o geisiadau i Fanc Buddsoddi Ewrop.

Gan droi at brif ran y datganiad a'r model buddsoddi cydfuddiannol, a’r cyllid ychwanegol ar gyfer y prosiectau a amlinellwyd, gwyddom fod Llywodraeth yr Alban wedi ceisio datblygu model cydfuddiannol tebyg, ac rwy’n deall ac yn cydnabod pryderon Ysgrifennydd y Cabinet o ran prosiectau Menter Cyllid Preifat blaenorol, nad oedd yn bodoli i'r un graddau gennym ni yng Nghymru, fel y dywedasoch, o’i gymharu â mannau eraill. Mae Llywodraeth yr Alban wedi ceisio datblygu ei model cydfuddiannol ei hun, ond heb fawr o lwyddiant. Pa wersi sydd wedi cael eu dysgu o brofiad yr Alban, beth oedd methiannau’r model hwnnw, a sut ydych chi’n bwriadu diogelu model Cymru yn erbyn rhai o'r methiannau hynny? Rwy’n sylweddoli bod y model yn benodol i'r Alban ac y byddwch yn datblygu eich model eich hun—rwy’n gwybod hynny yn dilyn fy nhrafodaeth a groesawyd gyda chi ynglŷn â hyn o'r blaen. Ond mae’n rhaid bod rhai gwersi y byddech chi’n gobeithio eu dysgu.

A allwch chi ymhelaethu ar y swyddogaeth cyfarwyddwr budd y cyhoedd y soniwyd amdani gennych yn eich datganiad? Sut fydd yr unigolyn hwnnw’n cael ei ddewis? Am ba hyd y bydd disgwyl iddo chwarae ei ran yn y model cydfuddiannol newydd? Rwy’n ceisio pwyso a mesur pwerau cymharol yr agweddau cyhoeddus a phreifat ar hyn. A allwch chi gadarnhau na fydd gan gyfarwyddwr budd y cyhoedd rym feto? Rwy’n credu mai dyna oedd un o feini tramgwydd model yr Alban, yr wyf yn tybio eich bod chi’n awyddus i’w hosgoi.

O ran y gyfran a gytunwyd gan y modelau cydfuddiannol o dan sylw, a allwch chi egluro bod y gyfran hon yn hytrach na chap ar elw ac nad yw’n ogystal â chap ar elw neu gap cyfyngedig ar elw, ond bod y rhan honno wedi cael ei haberthu ac y bydd hwn yn fodel nawr y bydd Llywodraeth Cymru yn derbyn cyfran barhaus ohono, yn gymesur â'r elw yn gyffredinol? Credaf fod hynny’n syniad da mewn egwyddor, felly byddaf yn edrych ymlaen at eich clywed yn egluro rhai o'r agweddau hynny, Ysgrifennydd y Cabinet.

Yn olaf, rwy’n deall bod y cap ar elw yn rhan fawr o'r rheswm y datganwyd model yr Alban yn annilys, gan olygu y bu’n rhaid i Lywodraeth yr Alban dalu yn y pen draw, os nad y costau i gyd, yna’n sicr rhan helaeth o gost y cynlluniau yr ymgymerodd â nhw. Yn amlwg, pe bai Llywodraeth Cymru yn y sefyllfa hon, yna byddai llawer iawn o'r gwaith da sydd wedi cael ei wneud yn ofer a byddai’n rhaid i Lywodraeth Cymru ysgwyddo cyfran fawr o'r gost yn y pen draw, gan fynd yn groes i holl fwriad dilyn y llwybr hwn.

Rydych chi wedi dweud yn y gorffennol, Ysgrifennydd y Cabinet, nad oes gan Lywodraeth Cymru fynediad at yr afon aur—rwy’n credu mai dyna sut y gwnaethoch chi ei disgrifio—o gyllid sy'n aml yn ymdroelli i siroedd y gororau, yng ngogledd Lloegr, ac y mae gan Lywodraeth yr Alban fynediad ati. Roedden nhw’n gallu llenwi'r bylchau a ymddangosodd pan fethodd eu cynllun. Nid wyf yn credu y byddech chi mewn sefyllfa i wneud hynny. Fel y dywedais, byddai hyn yn mynd yn groes i'r rhesymau dros gyflwyno'r model cydfuddiannol hwn yn y lle cyntaf. Felly, a allwch chi esbonio ychydig am y mesurau diogelu sydd ar waith yno ac a ydych chi’n gwbl hyderus y bydd model cydfuddiannol Cymru yn llwyddo ac nad oes unrhyw berygl y bydd y trethdalwr yn gorfod talu bil mawr iawn yn y pen draw?

Diolch i Nick Ramsay am y cwestiynau hynny. I ddechrau gyda’i bwynt cyntaf, rwyf wedi lleisio fy marn i’r Pwyllgor Cyllid, sawl gwaith rwy’n credu, bod hierarchaeth o ran sut y defnyddir cyfalaf. Fy uchelgais cyntaf bob amser fydd defnyddio pa bynnag gyfalaf confensiynol a ddyrennir i ni. Pan fyddwn wedi defnyddio’r holl gyfalaf confensiynol, yna byddem yn ceisio defnyddio ein pwerau benthyca, ond gwyddom, hyd yn oed pan fyddwn wedi gwneud hynny i gyd, y bydd dibenion cyhoeddus pwysig y mae angen i ni i ariannu yng Nghymru o hyd. O dan y modelau a ddatblygwyd gan fy rhagflaenydd, Jane Hutt, rydym wedi cefnogi gwariant cyfalaf gan gymdeithasau tai ac awdurdodau lleol drwy ddefnyddio refeniw gan Lywodraeth Cymru. Mae model cydfuddiannol yn datblygu hynny gam ymhellach.

Mae Nick Ramsay yn hollol gywir i dynnu sylw at y pryderon sydd ynghlwm i’n cyfranogiad ym Manc Buddsoddi Ewrop o ganlyniad i Brexit. Codais hyn yn uniongyrchol â Changhellor y Trysorlys yng nghyfarfod diwethaf y Cydbwyllgor Gweinidogion ar drafodaethau Ewropeaidd, lle y pwysleisiais iddo farn Llywodraeth Cymru y dylem ni ystyried parhau i fod yn bartner tanysgrifiedig o Fanc Buddsoddi Ewrop hyd yn oed ar ôl Brexit. Yn sicr ceir amrywiaeth o brosiectau, yn ychwanegol at y rhai a amlygwyd yn y datganiad, ond yn sicr yn cynnwys Felindre, lle byddem yn gobeithio darbwyllo Banc Buddsoddi Ewrop i barhau i ddarparu ar gyfer prosiectau yma yng Nghymru.

Y ddau fater penodol a godwyd gan Nick Ramsay—y mater o gyfarwyddwr budd y cyhoedd a'r cap ar elw—yn ôl yr hyn a ddeallaf, oedd yr union ddau reswm canolog pam, mewn cyfres o benderfyniadau cyfrifyddu rhwng mis Gorffennaf 2015 a mis Hydref y llynedd, y dyfarnodd y Swyddfa Ystadegau Gwladol fod eu model wedi methu â chydymffurfio â system gyfrifon Ewrop, ac felly yr oedd yn rhaid ei ddosbarthu drwy lyfrau’r sector cyhoeddus yn hytrach na’r sector preifat.

O ran y cap ar elw, daeth y Swyddfa Ystadegau Gwladol i'r casgliad bod cap ar elw yn newid y cydbwysedd rhwng risg a gwobrwyo mewn ffordd sy'n anghydnaws â dosbarthiad sector preifat, a bod cael cyfarwyddwr budd y cyhoedd sy'n gallu arfer yr hawl i roi feto ar unrhyw benderfyniad gan gwmni’r prosiect yn gyfystyr â rhywfaint o reolaeth gan y wladwriaeth sy’n anghydnaws â dosbarthiad sector preifat.

Oherwydd ein hymwybyddiaeth o hynny—a dylwn ddweud ein bod ni wedi cael cydweithrediad ardderchog gan Lywodraeth yr Alban a’r Scottish Futures Trust i’n helpu i ddeall y dadleuon y bu’n rhaid iddyn nhw eu gwneud a'n helpu i osgoi rhai o'r anawsterau y maen nhw wedi eu cael. Dyna pam yr aethom at Fanc Buddsoddi Ewrop dros yr haf i gael cyngor arbenigol ar ein model arfaethedig. Fe’i hailstrwythurwyd yng ngoleuni rhywfaint o'r cyngor hwnnw, ac fe’i cyflwynwyd yn uniongyrchol i'r Swyddfa Ystadegau Gwladol dros yr hydref fel y gallem gael penderfyniad ar ddosbarthiad mewn egwyddor ganddyn nhw.

Bu’n rhaid i ni wneud dau fath o gyfaddawd er mwyn cyd-fynd â’r model dosbarthu. Ni fydd gan ein cyfarwyddwr budd y cyhoedd rym feto, ond os byddwn yn cymryd cyfran ecwiti rhwng 15 a 20 y cant yn y cwmni, cwmni’r prosiect, yna bydd y cyfarwyddwr budd y cyhoedd hwnnw yn etifeddu cyfres o bwerau y bydd yn gallu eu harfer ar ran y cyhoedd ar y bwrdd hwnnw. Nawr, rwy’n disgwyl y byddwn ni’n dymuno penodi cyfarwyddwr budd y cyhoedd ar gyfer y cynllun Felindre o leiaf, yn ystod cyfnod y Cynulliad hwn, a byddaf yn awyddus i roi rhywfaint o ystyriaeth i'r ffordd orau y gellir gwneud hynny. Nid oes dim amheuaeth, y bydd hyn yn cael ei drafod, rwy'n siŵr, yn y Pwyllgor Cyllid yn y dyfodol.

Mae ein model yn golygu y bydd y cyhoedd yng Nghymru yn cael cyfran o’r elw, er na allwn gapio elw. Trwy gymryd cyfran ecwiti o 20 y cant, er enghraifft, yng nghynllun Felindre, dros y 25 mlynedd y bydd disgwyl i’r cynllun gael ei weithredu, byddwn yn derbyn cyfran o 20 y cant o unrhyw elw a geir, o flwyddyn i flwyddyn, gan ddychwelyd i bwrs y wlad fel adenillion ar ein buddsoddiad. Rwy'n credu bod sicrhau’r ddau beth hynny yn golygu y gellir argymell ein model cydfuddiannol i'r Cynulliad.

Gan ein bod ni wedi mynd at y Swyddfa Ystadegau Gwladol ymlaen llaw, gwyddom mewn egwyddor fod ein cynllun yn bodloni eu meini prawf dosbarthiad. Byddant, er hynny, eisiau ystyried pob cynllun yn ei fanylder ei hun i wneud yn siŵr y gallant gymhwyso’r rheolau dosbarthiad hynny, a chyfrifoldeb Llywodraeth Cymru fydd parhau i weithio i wneud yn siŵr nad ydym yn wynebu rhai o'r anawsterau a wynebwyd yn yr Alban.

Rwy’n croesawu datganiad yr Ysgrifennydd Cabinet, am y rhesymau y mae ef ei hun wedi cyfeirio atyn nhw, sef, wrth gwrs, y gostyngiad dybryd o ran y symiau o arian sydd ar gael ar gyfer buddsoddi oherwydd y dirywiad yn yr arian yr ydym yn ei dderbyn o Lundain, a hefyd, wrth gwrs, y cyfle y mae gwariant cyfalaf mewn isadeiledd yn ei gynrychioli ar gyfer adeiladu’r Gymru yr ydym ni eisiau ei gweld, ond hefyd i roi hwb i’r economi mewn cyfnod dyrys iawn.

Mi oedd yn dda cael y cyfle i drafod â’r Ysgrifennydd Cabinet yn nhermau cyffredinol, heb fynd i mewn i’r manylion yr ydym newydd eu clywed, a hefyd mynd gydag ef i fynychu cyflwyniad gydag is-lywydd Banc Buddsoddi Ewrop yn Velindre—un o’r projectau cyffrous, gobeithio, fydd yn cael ei weithredu oherwydd hyn.

A gaf i ofyn iddo fe, ynglŷn â’r manylion, beth yw’r gwahaniaeth rhwng yr ateb y mae Llywodraeth Cymru wedi’i ddyfeisio i’r cwestiwn yma o’r ailgategoreiddio drwy law’r Swyddfa Ystadegau Gwladol o’i gymharu â’r ateb y mae Llywodraeth yr Alban wedi’i gyflwyno, sef yr hwb sydd yn cynnig 60 y cant o siâr i’r sector breifat ac wedyn 40 y cant rhwng y Scottish Futures Trust, elusen a hefyd y sector cyhoeddus? Oes yna uchafswm y mae e’n ei ragweld ar gyfer y siâr mewn elw y byddai’r sector gyhoeddus yn berchen arni yng Nghymru, yn wyneb y ffaith bod Eurostat wedi gosod mas yn nhermau eithaf manwl pa effaith y byddai gwahanol ganrannau yn ei chael o ran y cwestiwn yma o ailgategoreiddio?

While welcoming in broad terms this statement, any move towards expanding our capacity to invest in infrastructure has to be welcomed and any move for innovation, in terms of our approach to this question, has to be welcomed. But the Cabinet Secretary will not be surprised to know that I would urge him to go much further than this because he referred to the fact, of course, in Scotland the current proportion of the budget that is allocated to the revenue financing of long-term debt is about four 4.5 per cent of their budget. He referred to the current position, which in the Welsh Government’s case is 1 per cent. We have a lot more scope and we have scope to do much more than has been announced today and we can do that by being more innovative again.

He referred to the European Investment Bank. Why don’t we set up a Welsh equivalent, which actually could use—? He referred to the difference between, of course, paid-in capital and subscription, which, of course, allows the paid-in capital, once accumulated, to be used to leverage. This is what the European Investment Bank does—it’s what every investment bank does. Why don’t we use that mechanism in order to create an even greater capacity to invest? And, similarly, why don’t we look at—? We have the power to establish Welsh bonds. The Welsh Government has that power and, indeed, so does the Scottish Government, and local authorities, of course, are actively looking at this mechanism. So, can we be more innovative, Cabinet Secretary, in order to maximise the capacity and have conversations with some of the Welsh pension funds, for example, that could be doing more to invest successfully in our community?

Finally, on the question of the future of the EIB, which is in question—well, if there is to be a UK successor body, an United Kingdom investment bank, why don’t we develop the reputation of being excellent at infrastructure finance by developing the range of mechanisms that I’ve just referred to, so we can make the case that that UK investment bank should actually be based here in Wales?

Wel, diolch yn fawr i Adam Price am yr hyn a ddywedodd pan ddechreuodd ei ateb. Roedd yn bleser imi fynd gydag ef i Velindre gydag is-lywydd yr EIB, Jonathan Taylor, ac i glywed diweddariad am yr hyn maent yn ei gynllunio yn Velindre.

The quality of our ideas for investment is very important in attracting the attention of and the interest of investors such as the EIB, and it was very good to be there in Velindre to hear the latest from them.

We have some different answers in Wales to the answers that they have developed in Scotland, but we’ve been able to learn from one another. The fact that the ONS ended up classifying £1 billion-worth of capital investment from Scotland back on to the public books was a pretty difficult lesson for Scotland but Scottish Futures Trust has been working on ideas there. Our ideas, in terms of an equity stake and a public interest director, giving us a profit share but safeguards for the public interest, is the way that we think the system will work best in Wales. And Scotland have some other ideas that they are now pursuing in order to try and get classification back on to the private sector of future schemes.

At the moment, I am working notionally on the idea that we would take between a 15 and 20 per cent equity stake in any project company. You have to have a minimum of 15 per cent in order to allow your public interest director to be able to exercise the 19 protections that that director is able to exercise on behalf of the public. I think an equity stake of up to 20 per cent, which in the case of Velindre, for example, on current figures would mean £5 million capital investment direct by the Welsh Government, and would be sufficient to secure the protections we want and to give us a flow of share of profits into the future.

I look forward to discussing with Adam Price some of these wider ideas about how we can put Welsh pension fund money to work in investing in the future of families that those people who’ve put money into pension funds will want to secure here in Wales. When I discussed with the Chancellor of the Exchequer the future of the European Investment Bank, to be fair, he said that he recognised the case for trying to find a way of continuing to be a participator in the bank, but he said that if that wasn’t possible, then we would have to invent such a vehicle of our own here in the United Kingdom. The fact that we have such good relations with the EIB in Wales, I think, does put us in a strong position to be able to argue from that experience and, indeed, to see whether there will be any possibility of such a UK-wide body, if one is needed, coming here to Wales.

Gan ddechrau gyda Banc Buddsoddi Ewrop, dywedodd Nick Ramsay yr amser sydd gennym i fynd at Fanc Buddsoddi Ewrop eto, ac rwy’n credu fod Adam Price hefyd efallai yn argoeli yn ei sylwadau na fyddem ni’n rhan o Fanc Buddsoddi Ewrop o bosibl. Yn fy mhlaid i, nid wyf yn credu bod gennym ni unrhyw wrthwynebiad i Fanc Buddsoddi Ewrop mewn egwyddor. Rwy'n credu bod trafodaeth ynglŷn â sut y byddai'n gweithio gyda ni y tu allan i'r Undeb Ewropeaidd, ac aelod-wladwriaethau'r Undeb Ewropeaidd fydd berchen ar y mwyafrif ohono, yn amlwg, ond ar hyn o bryd, os edrychwch chi ar ei feini prawf buddsoddi a'r ffordd y mae'n gweithio, ceir y posibilrwydd damcaniaethol o leiaf o gytundeb yn y dyfodol, pa un a drwy gytundeb cyfranddalwyr neu fel arall, ac os felly nid wyf yn credu bod cyfranogiad y DU yn cael ei ddiystyru. A byddwn yn annog y Gweinidog i ymhelaethu efallai ar y graddau y mae Cymru'n elwa o fenthyca cyfredol. Soniwyd gan Nick Ramsay, rwy’n credu, am elfen o lusgo traed efallai—nid wyf yn gwybod a yw hynny'n or-bwyslais ar yr hyn y dywedodd am geisiadau yn gynharach—ac rydym ni wedi gweld trywydd ar i fyny o ran benthyciadau yn cael eu dosbarthu i Gymru. Ac a yw Ysgrifennydd y Cabinet o’r farn mai dull synhwyrol yw ystyried hyn yn bragmataidd, yn dibynnu ar yr hyn y gellir ei gytuno, o ystyried y costau o sefydlu darn sefydliadol newydd? Byddai'n wych pe bai hynny yng Nghymru.

Ceir, rwy’n credu, rhai pethau synhwyrol i’w croesawu’n fawr iawn yn y datganiad hwn. A allai Ysgrifennydd y Cabinet esbonio ychydig bach mwy am y landlordiaid cymdeithasol wedi’u cofrestru ar y cyd, rwy’n meddwl y cyfeiriodd atynt, a gwella eu pwerau benthyca? Yn amlwg, os oes gennych chi grŵp mwy o sefydliadau, rydych chi’n mynd i allu gwrthbwyso’r risg o fewn iddynt, a bydd hynny o gysur i fenthycwyr a allai roi benthyg mwy neu ar gyfradd llog is. Ond sut y mae’r landlordiaid cymdeithasol cofrestredig yn mynd i drefnu pethau rhyngddynt, pe bai, o ystyried y sefyllfa waethaf bosibl, un ohonynt yn diffygdalu ar un o'r benthyciadau hyn?

A gaf i ofyn hefyd i'r Gweinidog am Ganolfan Ganser Felindre? Mae ei blaid ef ar lefel y DU, ac yn sicr ei arweinydd, wedi dadlau yn eithaf cryf yn erbyn preifateiddio'r GIG a bu amheuaeth benodol gan lawer ar y chwith am berchnogaeth breifat fwyafrifol yn y cyd-destun hwn. A allai esbonio pam ei fod mor gyfforddus â chael perchnogaeth breifat o 80 i 85 y cant o’r sefydliad hwn, a pha brosesau sydd ganddo i wneud yn siŵr ei fod yn gweithredu er budd y cleifion? Byddwn yn cymell ychydig o bwyll ynghylch y Swyddfa Ystadegau Gwladol hefyd—o ran mynd a chael cytundeb gyda nhw am yr hyn a allai fynd ar fantolen y sector cyhoeddus a'r hyn na allai. Rhoddodd Llywodraeth y DU gynnig ar hyn ar raddfa lawer, lawer mwy ar gyfer Network Rail, ac yna canfod bod hynny wedi mynd i drafferthion. Onid yw hynny'n risg i ni hefyd? A phe bai hynny’n digwydd, pa effaith fyddai hynny’n ei chael ar y terfyn benthyca o £1 biliwn a ddisgrifiodd?

A gaf i hefyd, unwaith eto, gymell ychydig o bwyll o ran rhai o'r rhifau a sut y mae'n cyflwyno hyn? Rydym ni’n sôn am £1.5 biliwn o fuddsoddiad ychwanegol o bosibl, ond pan mae'n sôn am gyfraniad sector cyhoeddus gwirioneddol o £3.6 miliwn yn mynd i fyny i £9 miliwn ar gyfer y grant cyllid tai, mae’n ymddangos bod y symiau hyn wedi eu trosoleddu gan luosrif eithaf mawr, a meddwl ydw i am y perygl posibl sy'n gysylltiedig â hynny. Mae’n cyfeirio gyda brwdfrydedd at offerynnau ariannol arloesol eraill Llywodraeth Cymru. Roedd cryn dipyn o hynny i’w weld yn y banciau cyn yr argyfwng ariannol, ac rwy’n meddwl tybed a oes risg ein bod ni’n ymgymryd ag offerynnau nad ydym yn eu deall yn llawn, neu sy’n arwain at faint trosoledd sy'n creu elfen o risg i bwrs y wlad na fyddem ei eisiau o bosibl. Dywedodd mai dim ond Menter Cyllid Preifat gwerth 1 y cant sydd yng Nghymru yn draddodiadol, ond fy meirniadaeth fawr o Fenter Cyllid Preifat yw ei bod yn ceisio trosoleddu popeth oddi ar y fantolen a bod popeth yn cael ei wneud i'r perwyl hwnnw. Y ffordd y mae'n disgrifio'r trafodaethau gyda'r Swyddfa Ystadegau Gwladol a’r hyn y mae'n ei wneud yma, rwy’n meddwl braidd, tybed a oes gor-bwyslais ar dynnu pethau oddi ar y fantolen gyhoeddus.

Diolch i'r Aelod am y cwestiynau hynny. Bydd yn rhaid i gymryd agwedd bragmataidd at Fanc Buddsoddi Ewrop yn y pen draw. Mae fel y dywedodd Nick Ramsay—rydym ni’n wynebu realiti economaidd effaith cyni cyllidol ar ein cyllideb gyfalaf. Mae llywydd Banc Buddsoddi Ewrop wedi dweud, er bod y materion technegol yn anodd nid ydynt yn anorchfygol, pe bai’r DU yn parhau i fod yn bartner tanysgrifio, ond bydd angen i bob un o 27 o aelodau eraill yr Undeb Ewropeaidd gytuno i hynny. Felly, efallai y bydd yn rhaid i ni ystyried ein trefniadau ein hunain mewn ffordd bragmataidd.

Mae'n sicr yn wir bod ein buddsoddiadau gan Fanc Buddsoddi Ewrop wedi bod ar drywydd at i fyny dros nifer o flynyddoedd ac nid buddsoddiad cyhoeddus yn unig yw hyn, er enghraifft, yr ail gampws yn Abertawe, a wnaeth elwa’n fawr o Fanc Buddsoddi Ewrop, ond mae Dŵr Cymru hefyd yn fuddiolwr mawr o fuddsoddiad Banc Buddsoddi Ewrop mewn seilwaith yma yng Nghymru, ac mae gan Lywodraeth Cymru gynlluniau hefyd, fel yr ydych chi wedi clywed.

O ran landlordiaid cymdeithasol, arweinir y cynllun gan fy nghyd-aelod, Carl Sargeant. Yn y gyfran gyntaf o grant cyllid tai, cymerodd 19 o Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig yng Nghymru ran ynddo. Bu’n bosibl i ni ddarparu cyllid refeniw i gefnogi gwerth £125 miliwn o fuddsoddiad cyfalaf i ddarparu tua 1,000 o gartrefi fforddiadwy. Ein gobaith, trwy ddod â Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig at ei gilydd, yw y byddant yn gallu ariannu cynllun o tua £250 miliwn, a bydd hynny'n ychwanegiad sylweddol iawn.

Mae’r Aelod yn iawn i ddweud nad oes unrhyw siec wag yma gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol. Maen nhw wedi rhoi eu sêl bendith i ni ar y model yr ydym wedi ei gyflwyno iddynt—cymerodd ddogfen 300 tudalen iddyn nhw ddod i'r casgliad y bydd ein cynllun yn cael ei ddosbarthu yn y ffordd gywir, ond bydd yn rhaid i ni reoli'r risg ym mhob un cynllun yr ydym ni’n ei gyflwyno i wneud yn siŵr ei fod yn aros felly.

Rwy'n teimlo fel ein bod ni wedi cael cyngor gwahanol iawn ar draws y Siambr yma. O safbwynt UKIP, ceir pryder bod peryglu ein bod yn gordrosoleddu ar sail refeniw, tra awgrymodd Adam Price y dylem ni fynd ymhellach a dod o hyd i fwy o refeniw at ddibenion buddsoddi cyfalaf. Fel y Gweinidog cyllid, mae’n rhaid i mi geisio sicrhau cydbwysedd rhwng y ddau safbwynt hynny. Mae refeniw yn werthfawr iawn o dan yr amgylchiadau presennol. Bydd Adam yn gwybod, oherwydd i ni dreulio amser gyda'n gilydd yn gynharach yn yr hydref, yn edrych ar ein cyllideb, bod dod o hyd i symiau bach o refeniw at ddibenion pwysig iawn yn waith caled. Felly, nid wyf yn rhoi refeniw i ffwrdd yn rhwydd i gefnogi benthyca cyfalaf. Ond weithiau, mae’r anghenion cyfalaf yn rhai brys ac yn angenrheidiol a cheir budd economaidd ehangach iddynt, ac felly rwy'n barod i wneud hynny. Rwy'n credu ein bod wedi dilyn llwybr darbodus wrth wneud hynny. Rwy'n hyderus nad ydym yn agored i’r risg a awgrymwyd gan Mark Reckless. Nid wyf yn awyddus i gymryd rhai o'r risgiau yr wyf yn credu y byddai Adam Price yn ceisio ein temtio tuag atynt.

Rwyf innau hefyd yn croesawu'r datganiad. Rwy’n meddwl efallai mai'r peth cyntaf y dylem ni ei wneud yw diolch i Rhodri Morgan a wnaeth, fel Prif Weinidog, wrthsefyll y demtasiwn i lofnodi’r hyn sydd wedi bod yn gynlluniau Menter Cyllid Preifat costus iawn yn Lloegr a'r Alban. Credaf fod angen i ni ddiolch iddo am hynny gan fod tua £400 miliwn, efallai, o arian yn cael ei wario ar wasanaethau eleni, yng Nghymru, na fyddai wedi bod ar gael pe byddem wedi cytuno â’r meddylfryd ‘Gadewch i ni fynd am Fenter Cyllid Preifat, nid yw'n mynd i gostio rhyw lawer. Wir nawr!’

Rwy’n croesawu’r ymrwymiad i ddefnyddio'r cyfleuster benthyca cyfalaf newydd. Rwy'n tybio y bydd y benthyca gan y Bwrdd Benthyciadau Gwaith Cyhoeddus. Yn dilyn ymlaen o'r hyn a godwyd gan Adam Price, fel y gwyddom, mae Transport for London yn codi symiau sylweddol o arian trwy gyhoeddi bondiau. Siaradodd Adam Price am ddefnyddio cronfeydd pensiwn—maen nhw’n gwerthu bondiau Llywodraeth i gronfeydd pensiwn awdurdodau lleol Cymru a dweud y gwir. A yw hynny'n rhywbeth sydd wedi cael ei ystyried? Os nad yw, a yw'n rhywbeth y gellid ei ystyried? Oherwydd, rydych chi’n ailgylchu arian sector cyhoeddus, ond rydych chi’n ei ddefnyddio mewn modd sydd o fudd i’r ddwy ran.

Heddiw, ymwelais ag Ysgol Gynradd Pentre'r Graig yn Nhreforys, sydd, er nad yw wedi ei adeiladu o'r newydd, wedi cael ei hailfodelu bron yn gyfan gwbl y tu mewn. Mae cynllun ysgolion yr unfed ganrif ar hugain yn gweddnewid adeiladau addysg ac addysg yn fy etholaeth i, felly rwy'n falch iawn bod hyn yn mynd i barhau. Mae'n gwneud gwahaniaeth enfawr ac rwy’n meddwl os oes un peth y bydd Llywodraethau Llafur Cymru ar yr adeg hon o'r unfed ganrif ar hugain yn cael ei chofio amdano ymhen 50 mlynedd, yna gweddnewid addysg gyda'r cynllun ysgolion yr unfed ganrif ar hugain fydd hwnnw.

Er fy mod ni’n croesawu'r model buddsoddi cydfuddiannol—a chan fod rhai ohonoch chi’n gefnogwyr brwd o gwmnïau cydweithredol, rwyf i bob amser yn hoffi’r gair ‘cydfuddiannol’ i mewn yno yn rhywle—sut y bydd budd y cyhoedd yn cael ei ddiogelu gan gyfarwyddwr budd y cyhoedd? Yn y bôn, faint yn uwch na’r gyfradd sylfaenol y mae Ysgrifennydd y Cabinet yn disgwyl ei dalu am y gost o fenthyg, pan fydd y cyfan wedi’i gyfrifo? Mae'n rhaid ad-dalu’r holl fenthyciadau, a dyma lle’r wyf i’n sefyll rhywle rhwng Mark Reckless ac Adam Price ar hyn. Faint, yn flynyddol, y mae Ysgrifennydd y Cabinet yn meddwl y mae hi’n ddoeth gorfod ei ad-dalu? Gan anghofio faint y mae’n rhaid i chi ei fenthyg, gan y bydd y swm a fenthycir yn amrywio, yn dibynnu ar beth yw’r cyfraddau llog. Mae benthyca yn syniad da iawn bellach, gan fod cyfraddau llog yn hynod isel. Naw mlynedd yn ôl, byddwn i wedi dweud na fyddent yn aros ar y lefel isel honno; maen nhw wedi, ond maen nhw’n siŵr o godi ar ryw adeg, yn ôl i’r hyn a fyddai wedi bod yn arferol yn hanesyddol, felly byddai unrhyw beth sy'n cael ei fenthyg nawr, a hynny ar gyfradd sefydlog nawr, yn hynod fanteisiol.

Daeth y Dirprwy Lywydd i’r Gadair.

Y cwestiwn arall yw: a fydd cyfleuster ar gyfer ailstrwythuro taliadau yn y dyfodol? Nid wyf yn siŵr, efallai, os gall Ysgrifennydd y Cabinet ddweud wrthym nawr a fydd y costau hyn yn sefydlog, neu a fyddant yn newidiol. Os ydynt yn newidiol, a fydd modd eu hailstrwythuro?

Wel, rwy’n ddiolchgar iawn i Mike Hedges am ein hatgoffa o rywfaint o hanes hyn. Rwy'n cofio’n dda iawn hanner cyntaf y degawd diwethaf pan ddaeth Llywodraeth Cymru yma o dan bwysau enfawr, gan gynnwys gan rai gwleidyddion Llafur yn Llundain, i gytuno i Fenter Cyllid Preifat a benthyg arian yn y ffordd honno. Cafodd ei wrthsefyll—ei wrthsefyll yn gadarn—gan Lywodraethau olynol yn ystod y degawd hwnnw, ac rydym ni’n ddiolchgar iawn erbyn hyn ein bod wedi gwneud hynny, oherwydd byddem wedi gweld cyfran fawr o'n refeniw yn cael ei ddargyfeirio i ad-dalu’r dyledion hynny. Ceir ymddiriedolaethau GIG yn Lloegr lle mae 25 y cant o'u refeniw yn cael ei wario ar dalu dyledion mentrau buddsoddi preifat cyn i’r un bunt gael ei gwario ar ddarparu gwasanaethau i gleifion. Cafodd hynny ei osgoi yma yng Nghymru, ac mae'n rhannol oherwydd i ni ei osgoi ein bod ni bellach mewn sefyllfa i wneud rhywbeth yn y maes hwn heb ergydau refeniw trychinebus.

Rwy'n fwy na pharod i ystyried rhai o'r pwyntiau a godwyd yn y datganiad ynghylch bondiau a chronfeydd pensiwn ac yn y blaen, felly, rwy'n hapus iawn i ddod yn ôl at hynny. Mae'r Aelod yn llygad ei le bod cyfraddau benthyca ar eu hisaf erioed. Nid wyf i’n mynd i gael fy nhemtio i roi cyfraddau penodol iddo, gan y byddwn mewn trafodaethau cyfrinachol, yn anochel, gyda darpar fenthycwyr, a'r digwyddiad ar 23 Mawrth, yr wyf yn gobeithio y gall nifer o Aelodau'r Cynulliad fod yn bresennol ynddo, fydd dechrau’r broses drafod honno.

A gaf i ymdrin â'r mater o ailstrwythuro yn y dyfodol? I ddechrau, Ddirprwy Lywydd, mae'n annhebygol iawn y bydd ailstrwythuro o'r math a welsom yn y cytundebau menter cyllid preifat gwreiddiol, oherwydd iddynt gael eu strwythuro ar adeg pan roedd cyfraddau llog yn uchel ac yna gostyngodd cyfraddau llog, ac roeddech chi’n gallu ailstrwythuro i gael set o elw annisgwyl o ganlyniad i hynny. Gan fod cyfraddau llog ar eu hisaf erioed, nid yw hynny'n ymddangos yn debygol iawn yn y dyfodol, ond mae gennym, wedi’i ymgorffori yn y cytundeb hwn, pe bai unrhyw ailstrwythuro o'r math hwnnw, a phe byddai elw annisgwyl, byddai'r sector cyhoeddus yn cymryd traean ohono yn awtomatig, ac yna byddem yn cael ein cyfran ecwiti o'r ddwy ran o dair sy'n weddill, hefyd. Felly, pe byddem yn cymryd cyfran ecwiti o 20 y cant, byddwch chi’n cael 20 y cant o ddwy ran o dair o’r elw hefyd. Felly, rydym ni wedi cynllunio’r model hwn yn fwriadol iawn mewn modd sy'n ein hamddiffyn rhag rhai o'r arferion llai derbyniol a oedd yno yn y modelau menter cyllid preifat gwreiddiol hynny.

Diolch yn fawr iawn, Ysgrifennydd y Cabinet, am hynna.