4. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am gynlluniau Llywodraeth Cymru ar gyfer adfywio yng Ngorllewin De Cymru? OAQ(5)0137(CC)

Diolch i’r Aelod am ei gwestiwn. Ar hyn o bryd rydym yn datblygu cynigion ar gyfer raglen adfywio cyfalaf newydd. Bydd yn ategu buddsoddiadau strategol eraill sydd eisoes ar y gweill ac yn adeiladu ar lwyddiant cynlluniau cynharach.

Diolch yn fawr am eich ateb. Mae’n amlwg fod stryd fawr Abertawe yn borth allweddol i’r ddinas ar gyfer ymwelwyr wrth iddynt ddod ar y trên a chyrraedd gorsaf stryd fawr Abertawe—mae’r cliw yn yr enw. Maent wedi elwa ar gyllid Lleoedd Llewyrchus Llawn Addewid dros y blynyddoedd diwethaf, ond nid yw pob adeilad ar y stryd fawr mewn cyflwr gwych. Mae Theatr y Palas yn adeilad rhestredig gradd II sydd wedi bod yn wag ers blynyddoedd ac yn dadfeilio. Mae pobl wedi bod yn aros ers blynyddoedd lawer am ryw arwydd o weithredu. A gaf fi ofyn i chi, Ysgrifennydd y Cabinet, pa gamau rydych yn eu cymryd ar y cyd â Dinas a Sir Abertawe i geisio datrys y sefyllfa rwystredig hon?

Rwy’n credu bod Cyngor Dinas Abertawe wedi gwneud gwaith gwych yn y ffordd y maent yn dechrau adfywio eu cymuned, ac mae Llywodraeth Cymru wedi rhoi £11.76 miliwn i gyngor Abertawe fel rhan o’r bartneriaeth. Hyd at 2017, bydd cyfanswm o oddeutu £69 miliwn i gyd o fuddsoddiad cyhoeddus a phreifat yn mynd i’r gymuned honno, ac rydym yn gweld gwahaniaeth mewn gwirionedd yn ymddangosiad y stryd fawr. Rwy’n gwybod ble mae’r orsaf drenau oherwydd, pan fyddwch yn dod allan o’r orsaf drenau ac yn troi i’r dde, mae fy mhlac ar ochr y wal, pan agorais y lle yn rhan o Lleoedd Llewyrchus Llawn Addewid, felly rwy’n gyfarwydd â’r ardal.

Yr hyn sy’n bwysig yma yw bod gennym ymyrraeth gymunedol, yn edrych ar yr hyn sy’n dda i’r gymuned a sut y gallwn wneud yn siŵr fod y cyfranogiad hwnnw’n parhau, ond da iawn, Cyngor Abertawe.

Ysgrifennydd y Cabinet, mae Lleoedd Llewyrchus Llawn Addewid, fel prosiectau ym Mhort Talbot, wedi adfywio rhannau o fy nhref, ac rydych wedi gweld rhywfaint o’r gwaith yn ardal y Parc Gwyrdd drosoch eich hun. Mae’r rhain wedi bod yn weledigaeth atyniadol i’r bobl leol ac i fuddsoddwyr yn y dyfodol. Byddai’r cyhoeddiad a wnaed gan y Weinyddiaeth Gyfiawnder bythefnos yn ôl ynglŷn â lleoli carchar newydd ym Maglan, sy’n llai na milltir i ffwrdd o’r prosiectau adfywio hyn sydd wedi’u targedu, yn gallu—ac rwy’n dweud ‘gallu’—gwrthdroi effaith gadarnhaol y prosiectau hyn. Deallaf fod y tir sydd dan ystyriaeth gan y Weinyddiaeth Gyfiawnder yn eiddo i Lywodraeth Cymru. Pan fydd y Weinyddiaeth Gyfiawnder yn gofyn a fyddai’n gwerthu’r tir, a fydd Llywodraeth Cymru yn dweud, ‘Na’ ac yn cadw ei ffocws ar adfywio wedi’i dargedu ym Mhort Talbot?

Diolch i’r Aelod am gydnabod y buddsoddiad rydym wedi’i wneud yn ei etholaeth, ac rwyf wedi bod o gwmpas gydag ef ar rai o’r ymweliadau hynny. Unwaith eto, mae honno’n ardal arall sydd wedi cael ei thrawsnewid yn ddramatig gan fuddsoddiad y Llywodraeth.

Mater i’r Weinyddiaeth Gyfiawnder yw’r carchar. Mae’r system gynllunio mor briodol ag ydyw ar gyfer unrhyw system arall, boed yn garchar neu’n siop stryd fawr. Mae’r tir yn agored i gynigion gan unrhyw sefydliad, ac os yw’r Weinyddiaeth Gyfiawnder yn dymuno dilyn y trywydd hwnnw, mater iddynt hwy fydd hynny a byddwn yn ei drin yn unol â hynny o dan y telerau ac amodau cynllunio.

Ysgrifennydd y Cabinet, rwy’n gyfarwydd â ‘buddleia towers’ hefyd ac ni allaf ddweud bod ymyrraeth cyngor Abertawe yn y fan honno wedi creu argraff hynod o fawr arnaf. Ond mae’r fargen ddinesig yn newyddion gwell i Abertawe. Yn anffodus efallai, nid yw’n mynd i’r afael â’r seilwaith traddodiadol neu fetro, gan ganolbwyntio yn hytrach ar briffyrdd digidol yn sbardun i arloesi ac adfywio. O ganlyniad, tybed a allai Llywodraeth Cymru, ar lefel strategol, fynd ati i archwilio sut i wella ansawdd aer Abertawe, gan ei archwilio o fewn cynllun trafnidiaeth rhanbarthol sy’n gydnaws ag amcanion y fargen ddinesig. A fyddai Llywodraeth Cymru yn edrych ar hyn fel nad yw syniadau fel trenau un gledren a thramiau a thacsis trydan a bysiau LPG yn diflannu o’ch golwg yn syml am nad oes neb yn gallu cytuno ai’r portffolio trafnidiaeth, y portffolio adfywio neu’r portffolio cymunedau sydd â’r cyfrifoldeb am hyn?

Mae gennym Lywodraeth gydgysylltiedig iawn ac mae gennym gymuned gydgysylltiedig iawn o ran ein hymyriadau ag awdurdodau lleol hefyd. Rwy’n credu bod bargen ddinesig bae Abertawe yn wych ar gyfer yr ardal ac unwaith eto, bydd yn ymwneud ag atebion trafnidiaeth integredig a chyfleoedd cyflogaeth. Mae’r cysyniad metro yn egwyddor o sut y gellir cydgysylltu cymunedau, hyd yn oed os nad ydynt yn cael eu heffeithio’n uniongyrchol gan y metro. Ac yna ceir yr amod masnachfraint newydd: sut rydym yn gwneud yn siŵr ein bod yn cynllunio ar gyfer bysiau neu dramiau, neu sut olwg bynnag fydd ar hynny yn y dyfodol? Rwy’n siŵr y bydd gan fargen ddinesig Bae Abertawe y weledigaeth honno wrth i ni symud ymlaen. Mae ganddi dîm gwych o gwmpas y ddarpariaeth honno, gyda’r holl awdurdodau yn ymrwymo i hynny. Rwy’n gobeithio y bydd yn mynd o nerth i nerth ar ôl mis Mai.