4. Pa gynlluniau sydd gan Trafnidiaeth Cymru ar gyfer lleddfu tagfeydd i’r dwyrain o Gaerdydd? OAQ(5)0159(EI)

Mae Trafnidiaeth Cymru yn darparu cymorth a chyngor i ddatblygu gweledigaeth Llywodraeth Cymru ar gyfer darparu system drafnidiaeth integredig drawsffurfiol yng Nghymru, gan ddarparu trafnidiaeth ddiogel, fforddiadwy, cynaliadwy ac o safon uchel i bawb.

Wel, yn sicr, gallwn gytuno ar hynny. Ond mae pum mlynedd bellach ers adroddiad Mark Barry, ‘A Metro for Wales’ Capital City Region’, a dwy flynedd ers i fwrdd prifddinas-ranbarth Caerdydd gytuno bod angen system drafnidiaeth integredig arnom fel catalydd ar gyfer newid economaidd. Yn y cyfamser, mae mwy a mwy o bobl yn tyrru i Gaerdydd a Chasnewydd mewn ceir ac yn cynyddu tagfeydd a phroblem llygredd awyr yn sylweddol. Ymddengys nad oes gan y map o orsafoedd metro posibl fwy statws na darn o waith celf. Tybed a all Ysgrifennydd y Cabinet ddweud wrthym pryd y gall pobl Caerdydd a Chasnewydd siapio’r map metro newydd er mwyn darparu’r newid moddol y mae pawb i’w gweld yn cydnabod bod ei angen.

Fel y dywedwyd yn rheolaidd, mae’r metro yn waith dynamig gydag amserlen rydym yn glynu wrthi, ac erbyn 2023, bydd y gwasanaethau yn cychwyn. Rwy’n falch ein bod yn ddiweddar wedi gallu rhoi manylion ynglŷn â dwy orsaf i’r dwyrain o Gaerdydd a fydd yn cael eu datblygu gyda’r bwriad o sicrhau’r cyllid priodol i’w huwchraddio, sef Llan-wern a Llaneirwg, ond roeddwn hefyd yn falch o gyfarfod yn ddiweddar â gwirfoddolwyr anhygoel yng ngorsaf Magwyr sy’n awyddus i weld eu cyfleuster penodol yn cael ei uwchraddio a’i foderneiddio hefyd. Yn ddiweddar, ysgrifennais at y grŵp hwnnw a’r Aelodau yn rhoi’r newyddion diweddaraf ynglŷn â sut y byddwn yn cefnogi’r gymuned benodol honno.

Credaf ei bod yn hanfodol, wrth i ni ddatblygu cam 3 y metro—ac rydym ar gam 2 ar hyn o bryd, lle rydym yn y broses o gaffael gweithredwr a phartner datblygu—ond yng ngham 3 byddwn yn gweld estyniadau i’r rheilffyrdd yn y dyfodol a rhagor o integreiddio bysiau ar draws ardal map y metro. Credaf ei bod yn hanfodol ein bod yn darparu amrywiaeth eang o fanteision drwy ymgysylltu â phobl ar draws y cymunedau i bennu lle mae angen buddsoddi, a sut y gall y buddsoddiad hwnnw gysylltu â mathau eraill o deithio, teithio llesol yn bennaf, fel y gall pobl gyrraedd a gadael gwasanaethau metro ar droed, neu ar feic.

Ysgrifennydd y Cabinet, canfu arolwg diweddar gan INRIX Roadway Analytics fod busnes yng Nghaerdydd yn cael ei effeithio’n arbennig o wael gan dagfeydd. Credaf fod angen inni fod o ddifrif ynglŷn â’r arolygon hyn ar lefel y DU. Nawr, un ffordd o leddfu traffig ar adegau prysur yw buddsoddi mewn gorsaf drenau parcffordd Caerdydd yn Llaneirwg, a chyfleusterau parcio a theithio cysylltiedig. Credaf fod eich penderfyniad i archwilio dichonoldeb yr orsaf hon wedi cael ei groesawu gan lawer. Tybed lle mae’r gwaith craffu arni erbyn hyn.

Byddaf yn darparu gwybodaeth ysgrifenedig i’r Aelodau ynglŷn â chynnydd y camau ar bob un o’r prosiectau sydd ar waith gennym ar hyn o bryd. Yn sicr, gyda Llaneirwg, bydd creu cyfleuster parcio a theithio sylweddol yn lleihau tagfeydd i mewn i ganol dinas Caerdydd, ond bydd hefyd yn sicrhau y gall busnesau barhau i dyfu, mewn amgylchedd cystadleuol iawn dros y ffin.

Gwyddom, rhwng tagfeydd ar yr M4 a bodolaeth tollau ar bont Hafren, fod ffactorau arwyddocaol yn gweithio yn erbyn ein buddiannau wrth hybu twf economaidd. Rydym yn dymuno cael gwared ar y ddau fater hwnnw. Rwy’n falch fod y pleidiau gwleidyddol yn Llundain bellach wedi cydnabod yr angen i gael gwared ar dollau pont Hafren.

Mae’n hanfodol bellach ein bod yn datrys problemau tagfeydd yr M4. Ond ni fydd hynny’n digwydd drwy ffordd liniaru’r M4 yn unig—mae angen cryn fuddsoddiad yn y seilwaith a fydd yn galluogi pobl i ddefnyddio trafnidiaeth gyhoeddus, ac yn wir, i ymgymryd â theithio llesol i mewn i ganol y ddinas ac o’i amgylch.