4. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am bwysigrwydd twristiaeth glan y môr yng ngogledd Cymru? OAQ(5)0644(FM)

Mae ein hamgylchedd arfordirol yn atyniad mawr i lawer o ymwelwyr sy'n cael eu denu gan ansawdd ein tirwedd arfordirol, bywyd gwyllt a’r môr, ac, wrth gwrs, mae llawer o’r atyniadau glan môr hynny ar hyd yr arfordir y gogledd.

Ceir llawer o’r trefi glan môr hynny yn fy etholaeth i sy'n elwa ar dwristiaeth, gan gynnwys Tywyn, Bae Cinmel, Llanddulas ac, yn wir, Bae Colwyn. Ond un o'r pethau sy'n rhoi’r diwydiant twristiaeth hwnnw mewn perygl yw'r risg o lifogydd arfordirol, a sylwaf ar gyhoeddiad adroddiad gan y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus heddiw a oedd yn beirniadu’r diffyg amlwg o arweiniad hwn ar ran Llywodraeth Cymru o ran sicrhau gwelliannau i amddiffynfeydd rhag llifogydd arfordirol. Bydd y Prif Weinidog yn gwybod, gan fy mod i wedi ei godi gydag ef ar sawl achlysur, fy mod i’n bryderus iawn am bromenâd Hen Golwyn yn fy etholaeth fy hun, sydd wedi cael ei tharo’n drwm gan stormydd flwyddyn ar ôl blwyddyn, sydd wedi difrodi'n ddifrifol cyfanrwydd y promenâd hwnnw, sy'n amddiffyn, wrth gwrs, cefnffordd yr A55 a rheilffordd gogledd Cymru. Byddwn yn ddiolchgar, Prif Weinidog, pe gallech chi gamu ymlaen ac arwain ar y mater hwn er mwyn sicrhau bod y gwaith yn cael ei wneud fel mater o flaenoriaeth yn ystod y tymor Cynulliad hwn.

Wel, yn gyntaf oll, o ran adroddiad y pwyllgor, nid dyna’n union y mae'n ei ddweud, yn fy marn i. Mae'n gwneud y pwynt eithaf dilys bod llawer o wahanol sefydliadau sydd i gyd â chyfrifoldeb am lifogydd—tua saith ohonynt. Y pwynt yr oedd yr adroddiad yn ceisio ei wneud oedd, 'Wel, os bydd pethau'n mynd o chwith, pwy sy’n gyfrifol wedyn?', ac mae hwnnw'n gwestiwn dilys y byddwn yn ei ystyried yn rhan o'r ymateb i adroddiad y pwyllgor. Efallai y bydd angen deddfwriaeth i wneud yn siŵr bod y sefyllfa’n eglur. Er enghraifft, bydd yr Aelodau yn gwybod fy mod i, flwyddyn a hanner yn ôl erbyn hyn, ar yr A55, lle y bu llifogydd. Yn y pen draw roedd yn fater i Gyngor Gwynedd, ond roedd angen cyllid gan Lywodraeth Cymru, felly cydweithiwyd i gyflawni hynny. Ond, yn amlwg, ceir problem yma y bydd angen ei datrys o ran: a yw’r sefyllfa’n ddigon cadarn os oes gennym ni gymaint â hynny o sefydliadau—ac unigolion, yn aml iawn—sy'n gyfrifol am reoli llifogydd? A byddwn yn ystyried ein hymateb i hynny yn rhan o'n hymateb i adroddiad y pwyllgor.

Mae rheolau a rheoliadau’r Undeb Ewropeaidd, wrth gwrs, wedi bod yn bennaf gyfrifol am y trawsnewidiad rydym ni wedi ei weld yn ansawdd dŵr nofio a glendid traethau a’r ffaith bod cynifer nawr o’n traethau ni yn y gogledd â statws baner las, sydd wedi bod yn ffactor bwysig iawn o safbwynt denu twristiaid. Gan ein bod ni’n gadael yr Undeb Ewropeaidd, wrth gwrs, a bod Brexit yn dod, beth allwn ni ei wneud i sicrhau ein bod ni’n gwarchod y safonau amgylcheddol yna? Beth fyddwn chi fel Llywodraeth Cymru yn ei wneud i sicrhau na fyddwn ni byth yn mynd nôl i’r sefyllfa fel ag yr oedd hi lle’r oedd ein traethau a’n moroedd ni ymhlith y butraf a’r mwyaf afiach yn Ewrop gyfan?

Mae hynny’n iawn. Nid oes dim rheswm pam allwn ni ddim cadw’r rheolau sydd yna ar hyn o bryd. Mae hynny’n rhywbeth, wrth gwrs, i Lywodraeth Cymru a’r Cynulliad hwn i’w benderfynu. Ond, na, ni fyddwn ni fel Llywodraeth ddim o blaid lleihau’r safonau sydd yna. Rwy’n cofio’r amser lle’r oedd yr afon a oedd yn mynd trwy’r dref lle ges i fy nghodi, Pen-y-bont, yn rhedeg â lliwiau gwahanol, yn dibynnu ar beth oedd wedi cael ei daflu i mewn i’r afon—glo, lipstic—roedd popeth yn mynd i mewn i’r afon, ac o achos hynny, roedd yr afon yn goch ac yn wyrdd. Wel, nid oes neb yn moyn mynd yn ôl i hynny, ond, wrth gwrs, beth sy’n bwysig yw, er ein bod ni’n gadael yr Undeb Ewropeaidd, nid yw hynny’n meddwl bod rhaid inni felly newid y rheoliadau yma yng Nghymru.