Grŵp 1 yw'r cynllun cymunedau treth gwarediadau tirlenwi. Y prif welliant yn y grŵp hwn yw gwelliant 2, ac rwy’n galw ar Ysgrifennydd y Cabinet i gynnig a siarad am y prif welliant a'r gwelliannau eraill yn y grŵp. Ysgrifennydd y Cabinet.

Cynigiwyd gwelliant 2 (Mark Drakeford).

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Gan mai hwn yw fy nghyfraniad cyntaf i’r trafodaethau heddiw, hoffwn i wneud ychydig o sylwadau cyffredinol i ddechrau. Ein nod yn y Bil yma oedd adeiladu’r fframwaith gweinyddol a gafodd ei sefydlu gan Ddeddf Casglu a Rheoli Trethi (Cymru) 2016. Rydym ni’n gwneud hynny trwy nodi'r fframwaith gweithredu ar gyfer cyflwyno’r dreth gwarediadau tirlenwi yng Nghymru a fydd yn cymryd lle’r dreth tirlenwi ym mis Ebrill y flwyddyn nesaf.

Rydw i’n credu ein bod ni i gyd yn gytûn bod angen i’r dreth rydym ni’n ei sefydlu ar gyfer gwastraff sy’n mynd i safleoedd tirlenwi yng Nghymru fod yn un y gellir ei rheoli a’i chasglu yn effeithiol. Bydd angen i hynny ddigwydd o fewn system drethi sy’n diogelu refeniw ac sydd hefyd yn glir, agored a theg i’r trethdalwr.

Hoffwn ddiolch i holl Aelodau’r Cynulliad, yn enwedig aelodau’r Pwyllgor Cyllid a’r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol, am eu gwaith hyd yma yn craffu ar y Bil. Mae hyn wedi bod yn gyfraniad gwerthfawr iawn i’r gwaith o lunio’r gyfraith hon ar drethu.

Rydw i’n ddiolchgar iawn hefyd i bawb sydd wedi bod yn barod i drafod gyda ni a chyfrannu syniadau wrth i ni ddatblygu’r ddeddfwriaeth ar y dreth gwarediadau tirlenwi. Trwy gydol y broses, rydw i’n meddwl ei fod yn deg i ddweud, mae Llywodraeth Cymru wedi gwrando ar farn rhanddeiliaid ac Aelodau. Roeddwn i’n falch o allu derbyn bron y cyfan o argymhellion y pwyllgor. Lle yr oedd modd hefyd, fe wnes i gyflwyno gwelliannau Llywodraeth yng Nghyfnod 2 er mwyn delio â’r materion a godwyd.

With that said, Dirprwy Lywydd, I’ll turn to the specific amendments in group 1. I’d like to move and to speak to the two Government amendments in this group, and also to address Nick Ramsay’s amendment 52.

Both Government amendments in this group are relatively technical, and are needed to reflect changes agreed at Stage 2 proceedings. It has always been the Government’s intention to offer a communities scheme as part of landfill disposal tax. The Finance Committee’s Stage 1 report recommended that a reference to the scheme be placed on the face of the Bill. The Government tabled an amendment in response to that recommendation, and that amendment was supported at Stage 2, and, on 13 June, we published an updated explanatory memorandum and regulatory impact assessment, incorporating detail about the communities scheme.

Today, amendment 2 reflects that development by adding a reference to the communities scheme into the Bill’s overview section. Amendment 32 is also needed to ensure a consistency of drafting style across the Bill, and I ask Members to support both Government amendments in this group.

I’ll have to anticipate a little of what I think Nick Ramsay might be about to say, having heard his contributions at Stage 2, and his amendment, as Members will see, aims to place more detail about the scheme on the face of the Bill. I want to be clear this afternoon that I have no objection to the ideas encapsulated in that amendment. They’re very consistent with the discussions already held in committee on the detail of the scheme. My reason for not asking Members to support amendment 52 is because I want to remain consistent with a commitment I made at Stage 2, which I restated in a letter to the Chair of the Finance Committee on 5 June, and that was a commitment to continue to work with the Finance Committee in developing the details of the scheme.

A briefing has been offered to the committee, following the summer recess, to provide Members with the most up-to-date information. That briefing will include details of the procurement exercise for the distributive body for the scheme, and that procurement exercise has already begun. I do think it is important to allow potential distributive bodies to bring their views to the table as to how they would manage the grant award process and assess individual applications.

Nick Ramsay’s amendment 52, while a very useful contribution to that discussion, could have an unintended consequence of limiting their contributions, if it were passed at this stage. While I’m very keen to give a commitment this afternoon that the substance of amendment 52 will form part of the ongoing discussion on the detail of the community scheme, I hope that Members will not constrain its development by placing this amendment on the face of the Bill this afternoon.

A gaf i yn gyntaf, Ysgrifennydd y Cabinet, groesawu cyflwyno Cam 3 y Bil Treth Gwarediadau Tirlenwi (Cymru)? Rydym wedi treulio amser hir yn siarad am ba mor hanesyddol oedd cyflwyno Treth Gwarediadau Tirlenwi fel y dreth Gymreig gyntaf mewn cannoedd o flynyddoedd, ac yn amlwg mae hwn hefyd yn hanesyddol—yr ail, ac am wn i, y Buzz Aldrin i Neil Armstrong, os oeddech yn chwilio am gyfatebiaeth gofod, y gallech fod, ond, wrth gwrs, efallai na fyddwch. Gallaf weld bod Mike Hedges wedi hoffi’r gyfatebiaeth beth bynnag. Mae'r Pwyllgor Cyllid wedi croesawu eich cydweithio agos yn ystod y camau blaenorol ac, yn wir, gweithio gyda'ch swyddogion. Rwyf wedi cael nifer o gyfarfodydd gyda'ch swyddogion a chi eich hun a staff cymorth grŵp y Ceidwadwyr Cymreig Cymru hefyd—ac mae hynny wedi bod yn fuddiol iawn. Rydym yn gwybod bod y dreth hon, fel y Dreth Trafodiadau Tir, yn hanfodol yn y ffaith, ym mis Ebrill 2018, bydd yr hyn sy'n cyfateb iddi yn y DU, yr ydym wedi bod yn gweithredu oddi tani hyd yn hyn, a hyd at fis Ebrill y flwyddyn nesaf, yn cael ei diffodd. Felly, does dim amheuaeth o gwbl bod angen y dreth hon.

Gan droi at grŵp 1 a’r cynllun cymunedau, y dywedwch yn briodol sydd yn bwysig iawn, byddwn yn cefnogi'r prif welliant yn y grŵp ac, yn wir, ail welliant y Llywodraeth hefyd. Ond gan droi at y gwelliant mwy dadleuol—ein gwelliant 52—y gwnaethoch roi coel arno, rwy’n cydnabod eich bod yn credu bod pethau da o fewn y gwelliant hwnnw. Roeddech yn llygad eich lle i ddweud ein bod wedi cael cryn dipyn o drafodaeth am hyn yng Nghyfnod 2, yn ystod y cam pwyllgor, ac mae’r sylwadau a fynegais ar y pwynt hwnnw ar gyfer gosod hyn ar wyneb y Bil yn parhau. Credaf fod gwelliant 2 yn culhau’r meini prawf ar gyfer ceisiadau ychydig ar wyneb y Bil. Does dim sôn am y meini prawf cymhwyster eu hunain ar wyneb y Bil. Er y bydd hwn yn gynllun ar wahân i'r Gronfa Cymunedau Tirlenwi traddodiadol sy’n berthnasol yn Lloegr a'r Alban, sydd wedi ei seilio ar dalebau, mae angen culhau’r meini prawf, rwy’n teimlo, ar gyfer cymhwyster, sydd wedi eu lleoli mewn deddfwriaeth bresennol ac a fyddai’n arwain gwaith y pwyllgor ar y cynllun. Ar hyn o bryd, mae gan yr Alban Gronfa Cymunedau Tirlenwi'r Alban, sydd â nifer o bwyntiau manwl am gymhwysedd i'r gronfa, sy'n cael eu hamlinellu dan Ran 7 o Reoliadau Treth Dirlenwi'r Alban (Gweinyddu) 2015, gan gynnwys gwarchod yr amgylchedd, ailgylchu yn y gymuned , prosiectau ailddefnyddio ac atal gwastraff a phrosiectau cadwraeth. Mae'r gwelliant hwn hefyd yn egluro sefyllfa cyrff lleol wrth wneud cais am grant dan y cynllun cymunedau tirlenwi. Ar ben hynny, wrth edrych ar y ddarpariaeth o grantiau a gallu elusennau lleol llai i wneud cais, mae'n hanfodol bod canllawiau clir ar gael er mwyn iddynt gael maes chwarae cyfartal. Er enghraifft, mae Sefydliad Cymunedol yng Nghymru wedi darparu canllawiau hygyrch i sefydliadau, gan gynnwys eu gwybodaeth ariannol a disgrifiad o’r prosiect.

Fel yr wyf yn dweud, cawsom drafodaeth deg am hyn yng Nghyfnod 2, Ysgrifennydd y Cabinet, ac rwy’n gwerthfawrogi eich rhesymau dros beidio â bod eisiau clymu eich dwylo, yn eich geiriau chi, drwy roi hyn ar wyneb y Bil. Rwyf, fodd bynnag, yn dal i gredu ei fod yn ddefnyddiol i ni gael gwelliant yn y lle hwn yng Nghyfnod 3 fel, yn gyntaf, y gallwch wneud eich pwyntiau yn rymus, yr ydych wedi gwneud, ac rwyf yn siŵr y bydd llawer o Aelodau'n cytuno â nhw, ond hefyd fel y gallwn nodi ein rhesymau dros ddymuno i’r wybodaeth hon gael ei hegluro cyn gynted â phosibl. Un ffordd o wneud hynny fyddai drwy ei rhoi ar wyneb y Bil. Felly byddwn yn dal i hoffi bwrw ymlaen â'r gwelliant hwn, er fy mod yn deall yn llwyr resymau Ysgrifennydd y Cabinet dros wrthwynebu. Os yw’r gwelliant hwn yn methu, yna gobeithio y gall y Pwyllgor Cyllid barhau gyda'r broses o weithio gyda chi i ddatblygu dewis arall rhesymol, derbyniol a chynaliadwy.

Jest yn fyr iawn, i ddweud ein bod ni, ar y meinciau yma, yn gefnogol iawn i’r egwyddor y tu ôl i welliant 52 yn enw Nick Ramsay, sef i sicrhau bod cronfa gymunedol yn gweithio er lles ac er budd cymunedau, ond, ar yr achlysur yma, byddwn ni yn ymatal ar y bleidlais achos rydym ni’n meddwl ei bod hi’n bwysig inni ddal Ysgrifennydd y Cabinet wrth ei air ei fod e am gydweithio gyda’r pwyllgor cyn yr haf, a hefyd i ddod â’r cyrff perthnasol ar lefel cymunedol i mewn i’r drafodaeth ynglŷn â sut y gallwn ni weithredu ar gronfa gymunedol yn y dyfodol. Dim byd o gwbl yn erbyn yr egwyddor y tu ôl i welliant Nick Ramsay—ond ein bod ni ddim eisiau cyfyngu, yn y cyfnod yma, ar beth gallwn ni ei wneud yn y dyfodol gyda thrafodaeth well rhwng y pleidiau i gyd.

Rydw i jest eisiau mynegi fy niolchgarwch fel Cadeirydd y Pwyllgor Cyllid ac ar ran y Pwyllgor Cyllid i gyd, rydw i’n meddwl, am barodrwydd yr Ysgrifennydd Cabinet i weithio gyda ni ar y Bil yma. Rydw i’n credu bod y Bil wedi gwella yn sgil y craffu a gafodd e yn y pwyllgor, ond rydw i hefyd yn meddwl bod yna elfen o gyd-ddeddfu wedi digwydd ar y Bil yma. Wrth inni edrych ar y posibiliadau am drethi newydd—trethi arloesol, ffurf newydd o ddefnyddio’r pwerau newydd sydd gyda ni—rydw i’n credu bod y cynsail y tu ôl i’r Bil yma, a hefyd, i fod yn deg, y Bil blaenorol a oedd yn ymwneud â thrafodion tir, yn gynsail y byddwn ni’n gobeithio y byddai nid jest yr Ysgrifennydd Cabinet presennol, ond pob Ysgrifennydd Cabinet o unrhyw Lywodraeth ac unrhyw blaid, yn mynd i ddymuno ei dilyn ar y cyd gyda’r Cynulliad hwn, wrth i ni ddatblygu yn Senedd.

Fe ddywedodd yr Ysgrifennydd Cabinet ei fod e wedi derbyn pob un o’n hargymhellion ni mewn rhyw ffordd neu’i gilydd. Mae hynny’n wir, ac mae’n braf i weld bod casglu tystiolaeth, trafod tystiolaeth a dod â thystiolaeth yn ffordd i berswadio’r Llywodraeth i edrych o’r newydd ar y Bil. Wedi dweud hynny, nid oedd e’n Fil gwael iawn yn y lle cyntaf; mae eisiau fod yn glir ar hynny. Rŷm ni ond wedi craffu arno fe, wedi sylwi ar ambell i beth a oedd ar goll, ambell i beth a oedd yn anghywir, ac yng nghyd-destun arbennig y gwelliannau hyn, ar rywbeth nad oedd yno yn y lle cyntaf. Ond drwy ddwyn perswâd ar yr Ysgrifennydd Cabinet, mae yna nawr ymrwymiad penodol yn y Bil, wrth iddo gael ei ddatblygu, fod yna gynllun cymunedau treth gwarediadau tirlenwi, ac rydw i’n meddwl bod hynny’n gyrru neges bositif iawn i’r cymunedau hynny sy’n cael eu heffeithio gan orsafoedd tirlenwi, neu orsafoedd trosglwyddo gwastraff, sydd yn gallu bod yn bla ar rai cymunedau o bryd i’w gilydd.

Fel y mae Steffan Lewis newydd amlinellu, nid ydym ni cweit yn barod i dderbyn y gwelliant gan Nick Ramsay fel Plaid Cymru ar hyn o bryd. Rydw i’n credu bod yr egwyddorion yn y gwelliant yn rhoi canllawiau pwysig, ac fe fyddwn i’n dymuno bod y Pwyllgor Cyllid yn defnyddio’r egwyddorion hynny i lywio’r drafodaeth a fydd gyda ni nawr rhwng y pwyllgor a’r Ysgrifennydd Cabinet.

Galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet i ymateb i'r ddadl.

Diolch i chi, Dirprwy Lywydd, a diolch i'r Aelodau hynny sydd wedi siarad am eu harwyddion o gefnogaeth i welliannau'r Llywodraeth yn y grŵp hwn.

Disgrifiodd Nick Ramsay ei welliant 52 fel gwelliant dadleuol, ac rwyf am fod yn glir unwaith eto nad cynnwys y gwelliant sydd yn ddadleuol.

I’m not against the principles behind the amendments at all. The problem is the timetable.

Mae’r broblem yn un o amseru. Fel y dywedodd Nick Ramsay, mae ei welliant yn anelu at gulhau’r meini prawf a rhoi cnawd ar esgyrn y manylion, a barn y Llywodraeth yw y byddwn yn dod i bwynt pan fydd hynny’n angenrheidiol. Ond rwy’n awyddus i’w wneud mewn ymgynghoriad â'r Pwyllgor Cyllid, ac mewn cael ystod ehangach o safbwyntiau, sydd yn dal i gael eu casglu mewn cysylltiad â manylion y cynllun.

Dirprwy Lywydd, rwy'n hapus iawn i ddweud eto wrth Nick Ramsay, pe byddai ei welliant yn methu y prynhawn yma, yna bydd ei gynnwys, yn ogystal â'r parodrwydd cyffredinol i barhau i lunio'r cynllun ynghyd, yn sicr yn rhan o’r trafodaethau yr wyf yn awyddus i’w cael gydag aelodau o'r Pwyllgor Cyllid fel y bydd y cynllun hwn yn dwyn ffrwyth.

Y cwestiwn yw bod gwelliant 2 yn cael ei dderbyn. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Na Felly, caiff gwelliant 2 ei dderbyn yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Derbyniwyd gwelliant 2 yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.