3. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am gyllid llywodraeth leol ar gyfer 2018-19? (OAQ51076)

Byddaf yn cyhoeddi’r setliad llywodraeth leol dros dro ar gyfer 2018-19 ar 10 Hydref.

Diolch, Ysgrifennydd y Cabinet. Ers 2010, mae agenda cyni Llywodraeth y DU wedi arwain at doriadau o 8.2 y cant i gyfanswm cyllideb Llywodraeth Cymru. Yn y cyfnod hwnnw, mae llywodraeth leol yn Lloegr wedi wynebu toriadau o 25 y cant mewn termau real i’w cyllidebau refeniw, ac i’r gwrthwyneb, mae Llywodraeth Cymru wedi cyfyngu’r toriadau i lywodraeth leol yma i 5 y cant dros yr un cyfnod. Bellach, rydym yn yr wythfed flwyddyn o fesurau cyni wedi’u gorfodi gan San Steffan ac mae awdurdodau lleol o dan bwysau cyllidebol difrifol. Gan y rhagwelir rhagor o doriadau sylweddol i gyllideb Llywodraeth Cymru dros y blynyddoedd i ddod, beth arall y gall Ysgrifennydd y Cabinet ei wneud i gynorthwyo llywodraeth leol i ddiogelu gwasanaethau allweddol?

Dirprwy Lywydd, y peth cyntaf a wnaeth y Llywodraeth hon, yn rhannol o ganlyniad i’n cytundeb gyda Phlaid Cymru, oedd darparu cyllideb heb doriadau arian parod yn y flwyddyn ariannol gyfredol i lywodraeth leol yng Nghymru am y tro cyntaf ers sawl blwyddyn. Dywedais yn glir—ni chredaf y gallwn fod wedi ei ailadrodd yn amlach—wrth gydweithwyr llywodraeth leol fod angen defnyddio’r lle i anadlu a ddarperir gan y gyllideb honno i gynllunio ar gyfer adegau anoddach a dewisiadau anoddach yn y dyfodol. Ac mae’n rhaid i mi ddweud hynny wrthynt gan fod llai a llai o adnoddau ar gael i Lywodraeth Cymru bob blwyddyn yn nhymor y Cynulliad hwn, ac os bydd llai o adnoddau ar gael i’w buddsoddi mewn gwasanaethau cyhoeddus—gwasanaethau cyhoeddus hollbwysig a ddarperir gan awdurdodau lleol—y realiti sy’n rhaid inni ei dderbyn yw y bydd hynny’n effeithio ar y cyllidebau y gallwn eu darparu ar eu cyfer. Gallaf roi sicrwydd i’r Aelod ein bod wedi gweithio mor galed ag y gallwn yn y cylch cyllidebol y byddaf yn ei gyhoeddi ddydd Mawrth nesaf, i ddiogelu’r gwasanaethau y mae pobl yn dibynnu arnynt, ond ni fuaswn yn anfon neges o wirionedd at gydweithwyr yng Nghymru pe na bawn yn ailadrodd wrthynt y bydd y blynyddoedd sydd i ddod yn rhai heriol iawn.

Ysgrifennydd y Cabinet, clywais eich ateb i Jayne yn awr. Yn ychwanegol at hynny, dengys ffigurau Llywodraeth Cymru fod gwariant awdurdodau lleol ar weinyddu canolog yn cynyddu £11 miliwn eleni. Yn y cyfamser, ledled Cymru, bydd cyllidebau ar gyfer ffyrdd a llyfrgelloedd yn gostwng bron £6.73 miliwn. Mae costau gweithredu canolog yn cynyddu ac mae gwariant ar wasanaethau cyhoeddus hanfodol yn gostwng. Pa ystyriaeth y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn ei roi i’r mater hwn pan fydd yn pennu setliad cyllid llywodraeth leol ar gyfer 2018-19, os gwelwch yn dda?

Wel, Dirprwy Lywydd, yn fy nhrafodaethau gydag arweinwyr awdurdodau lleol ar draws y gwahanol bleidiau, credaf eu bod yn gweithio’n galed iawn i geisio sicrhau eu bod yn gallu darparu cymaint o’u cyllid â phosibl ar gyfer gwasanaethau rheng flaen a lleihau’r swm o arian sy’n mynd o’u hadnoddau i’w wario ar weinyddu. Yn y diwygiadau i lywodraeth leol a gyhoeddais ar lawr y Cynulliad hwn, fe fyddwch yn gwybod ein bod yn bwriadu ymdrechu’n galed gyda’n cydweithwyr yn yr awdurdodau lleol mewn perthynas â gwasanaethau ystafell gefn, cydwasanaethau, a cheisio sicrhau bod angen cyn lleied o arian â phosibl i gefnogi’r gwasanaethau’n ganolog, fel y gellir defnyddio’r arian hwnnw ar y rheng flaen. Credaf fod yr awdurdodau lleol yng Nghymru yn agored iawn i gael y sgwrs honno, ac rwy’n bwriadu parhau i’w chael gyda hwy.