8. Beth y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i helpu i leihau beichiau diangen ar athrawon? (OAQ51109)

Diolch, Joyce. Mae lleihau biwrocratiaeth ddiangen a galluogi athrawon i dreulio mwy o amser yn cefnogi dysgu disgyblion yn flaenoriaeth i mi ac i’r Llywodraeth. Rydym yn parhau i weithio’n agos gyda’r proffesiwn i feithrin capasiti a lleihau baich gwaith, drwy leihau biwrocratiaeth, gweithredu polisïau yn well, a ffyrdd gwell a mwy craff o weithio.

Diolch, Ysgrifennydd y Cabinet, ac yn sicr, rwy’n croesawu’r buddsoddiad mawr ei angen hwnnw gan Lywodraeth Cymru. Fel y byddai’r rhan fwyaf ohonom yn cytuno, rwy’n siŵr, er bod gweithgarwch nad yw’n ymwneud ag addysgu yn hanfodol i’r gwaith o redeg ysgol, byddai’n llawer gwell pe bai amser athrawon yn cael ei dreulio’n addysgu, ac mae lleihau beichiau diangen yn hanfodol er mwyn cyflawni hynny. Felly, Ysgrifennydd y Cabinet, yn ôl yr hyn a ddeallaf, bydd cynllun peilot yn cael ei gyflwyno mewn 11 ardal awdurdod lleol mewn grwpiau o ysgolion cynradd. A oes gennych unrhyw fanylion ynglŷn ag a fydd unrhyw un o’r rheini yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru, ac a oes gennych unrhyw syniad pa bryd y gallwn ddisgwyl gweld yr ysgol gyntaf yn cyflogi rheolwyr busnes?

Joyce, rydych yn llygad eich lle. Ni ddylai treulio eu hamser yn ceisio archebu papur neu bapur tŷ bach, rheoli contractau glanhau, neu geisio ymdrin â materion sy’n ymwneud â’r adeilad neu dechnoleg gwybodaeth fod yn waith i benaethiaid. Mae angen i’r bobl broffesiynol hynny ganolbwyntio ar addysgu a dysgu, datblygu’r cwricwlwm, a chynorthwyo eu staff i sicrhau bod eu plant yn cael profiadau a gwersi rhagorol. Rydych yn llygad eich lle, dyna pam rydym wedi lansio cynllun peilot yn ddiweddar, ac rwy’n falch iawn o ddweud bod cynghorau Powys a Sir Gaerfyrddin wedi derbyn cyllid gan Lywodraeth Cymru tuag at recriwtio rheolwyr busnes ysgolion ar gyfer clystyrau o ysgolion cynradd, yn bennaf, yn eu hardaloedd lleol. Bydd hyn yn cynnwys cyfanswm o dros 30 o ysgolion ym Mhowys a Sir Gaerfyrddin, ac mae’r broses o benodi rheolwyr busnes yn mynd rhagddi ar hyn o bryd, a dylent fod wrth eu gwaith yn nes ymlaen eleni.

Ysgrifennydd y Cabinet, un ffordd o helpu i leihau beichiau diangen ar athrawon yw annog mwy o ddeialog rhwng arweinwyr ysgolion ac athrawon drwy asesiadau effaith anffurfiol o lwyth gwaith pan fydd polisïau newydd yn cael eu cyflwyno, er mwyn sicrhau bod trafodaeth adeiladol a gonest am effaith polisïau’r Llywodraeth yn mynd rhagddi’n barhaus. Felly, byddwn yn ddiolchgar os gallwch ddweud wrthym a yw hyn yn rhywbeth rydych yn ei argymell, ac os felly, a allech ddweud ychydig mwy wrthym ynglŷn â sut y mae eich trafodaethau gyda phenaethiaid ac arweinwyr ysgolion ynglŷn â chyflwyno rhyw fath o asesiadau effaith o lwyth gwaith yn mynd rhagddynt ar hyn o bryd?

Diolch yn fawr, Paul. Mae’n bwysig iawn fod arweinwyr ysgolion a’u staff yn rhannu dealltwriaeth o’r disgwyliadau. Weithiau, ysgogir y disgwyliadau hynny gan fesurau atebolrwydd allanol, felly mae arweinwyr ysgolion yn rhoi gwaith i staff am eu bod yn credu mai dyna sy’n ddisgwyliedig, naill ai gan eu consortiwm rhanbarthol, gan yr awdurdod addysg lleol, neu yn hollbwysig, gan Estyn. Dyna pam, yn gynharach eleni, fe fyddwch yn gwybod ein bod wedi lansio adnodd ar gyfer pob ysgol a phob ymarferydd yn nodi disgwyliadau’r consortia rhanbarthol ac Estyn yn glir iawn, er enghraifft, ynglŷn â’r mater yn ymwneud â marcio ac asesu. Mae pob un o undebau’r athrawon wedi cefnogi hynny, a gobeithiaf y bydd yn adnodd gwerthfawr iawn ym mhob un o’n hysgolion, ac y bydd arweinwyr ysgolion o ddifrif yn ei gylch.

Mae angen i ni droi at y proffesiwn yn gyson i weld sut y gallwn weithio’n fwy craff ac yn well gyda’n gilydd, a herio ein hunain fel Llywodraeth: a ydym yn mynnu pethau gan ysgolion sy’n ychwanegu at fiwrocratiaeth, heb ychwanegu at ddysgu? Byddwn yn adolygu hynny’n gyson pan fyddaf yn cyfarfod ag arweinwyr ysgolion, drwy gyfres o gynadleddau rydym yn eu cynnal.

Diolch i’r Ysgrifennydd Cabinet.