4. Sut y mae Llywodraeth Cymru’n bwriadu gwella’r rhwydwaith trafnidiaeth gyhoeddus yng Nghymru? (OAQ51161)

Rydym yn bwrw ymlaen gyda’n gweledigaeth uchelgeisiol i ail-lunio seilwaith a gwasanaethau trafnidiaeth gyhoeddus ledled Cymru, gan gynnwys gwasanaethau bysiau lleol, gwasanaethau trenau drwy fasnachfraint nesaf Cymru a’r gororau, teithio llesol, buddsoddiadau yn ein rhwydwaith ffyrdd strategol a phrosiect metro de-ddwyrain Cymru, a fydd yn gatalydd ar gyfer trafnidiaeth integredig ledled Cymru.

Mae’r Rhondda Fach yn fy etholaeth i yn ardal nad yw wedi cael gwasanaeth da o ran cysylltiadau trafnidiaeth. Mae ffordd osgoi yno sy’n dod i ben hanner ffordd i fyny’r cwm heb unrhyw gysylltiadau trên. Mae pobl, yn enwedig y rhai sy’n byw yn y cymunedau mwyaf gogleddol, yn teimlo’n ynysig ac wedi eu siomi. Mae’r teimlad hwnnw wedi’i waethygu gan y newyddion diweddar y gallent golli Canolfan Chwaraeon Rhondda Fach o ganlyniad i doriadau’r cyngor. Yn dilyn trafodaethau cyllidebol Plaid Cymru gyda’ch Llywodraeth Lafur, mae gennych gyfle bellach i ddechrau unioni’r cam. Rydym wedi mynnu y byddai’r posibilrwydd o ymestyn metro de Cymru i’r Rhondda Fach yn cael ei archwilio. Awgrymodd Coleg Prifysgol Llundain, mewn astudiaeth o’r enw ‘Transport and Poverty’, y gall trafnidiaeth gyhoeddus well effeithio’n gadarnhaol ar lefelau cynnyrch domestig gros. Mae hybu economi leol y Rhondda, rwy’n siŵr y cytunwch, yn rhywbeth sy’n fawr ei angen, felly a wnewch chi roi ymrwymiad i ni y byddwch yn edrych o ddifrif ar y mater hwn gyda’r bwriad o gyflwyno system drafnidiaeth ar gyfer pobl y Rhondda Fach sy’n addas ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain?

Ein gweledigaeth ar gyfer y metro yn ne-ddwyrain Cymru yw cymunedau mwy cysylltiedig ledled y rhanbarth. Mae’n rhaid cynllunio’r metro mewn modd sy’n diwallu anghenion cymunedau’r Cymoedd yn gyntaf oll, gan ddod â swyddi gwell yn nes at gartrefi pobl. Byddaf yn ymrwymo i edrych ar y mater penodol y mae’r Aelod yn ei grybwyll. Mae cynllun y metro a chaffael y fasnachfraint yn golygu y dylem allu caniatáu ar gyfer gwasanaethau estynedig, ac edrychaf ymlaen at allu cynnig gwasanaethau newydd a mwy dibynadwy i gymunedau’r Cymoedd wrth i ni gyflwyno nid yn unig y fasnachfraint, ond yn benodol, gwasanaeth metro estynedig. Hefyd, hoffwn gynnig unrhyw gefnogaeth y byddai’r Aelod ei heisiau mewn perthynas â dyfodol y ganolfan chwaraeon a grybwyllwyd. Yn fy etholaeth i, mae gennyf enghraifft dda iawn o fenter gymdeithasol a ymgymerodd â’r gwaith o reoli canolfan gymunedol a chanolfan hamdden a oedd mewn perygl o gau, a buaswn yn hapus i rannu gwybodaeth a manylion cyswllt â’i chanolfan hamdden hi.

Yn ystod fy nghyfarfod—[Anghlywadwy.]—gyda darparwyr cludiant cymunedol yn Sir y Fflint, fe ddywedasant wrthyf eu bod wedi gwrthwynebu pwysau i ymgymryd â rhai llwybrau masnachol, a bod y cyngor wedyn wedi comisiynu cynlluniau peilot gan ddarparwyr masnachol nad oeddent yn teimlo y byddent yn hyfyw wedi i’r cynlluniau peilot ddod i ben. Dywedasant wrthyf hefyd fod Llywodraeth Cymru wedi sefydlu grwpiau cludiant iechyd ym mhob rhanbarth o Gymru, ond nad oedd grŵp cludiant iechyd gogledd Cymru wedi cyfarfod ers mis Mai 2016, i edrych ar yr holl ddarpariaeth cludiant gofal iechyd yn y rhanbarth, ac nad oedd Llywodraeth Cymru wedi ailgynnull y cyfarfodydd ar y pwynt hwnnw. Pa gamau a gymerwch i fynd i’r afael â’r pryderon hyn?

Rwy’n fwy na pharod i ailgynnull y grŵp cludiant iechyd cyn gynted â phosibl, cyn gynted ag y gall yr aelodau gyfarfod. Credaf ei bod yn hollol hanfodol ein bod yn ymgynghori â chymaint o randdeiliaid â phosibl wrth i ni gynllunio’r fasnachfraint nesaf, a gwneud yn siŵr fod cymunedau ledled Cymru wedi eu cysylltu’n well. Felly, rwy’n ymrwymo i ailgynnull y grŵp hwnnw ar ran yr Aelod a chyda’r Aelod.

A gaf fi sôn am systemau trafnidiaeth gyhoeddus integredig? Mewn llawer gormod o ardaloedd, mae gennym fysiau ac mae gennym drenau, ond mae’r bws yn cyrraedd ar adeg wahanol i’r adeg y mae’r trên yn gadael, ac mae gennym sefyllfa hefyd lle y mae bysiau’n parcio gryn bellter i ffwrdd oddi wrth y trên. Yn fy etholaeth i er enghraifft, Dwyrain Abertawe, mae gennym orsaf Llansamlet, ond mae’r bws yn stopio ychydig gannoedd o lathenni i ffwrdd rownd y gornel ar ffordd arall. Beth y gellir ei wneud i wella’r cyfnewidfeydd trenau a bysiau fel y gall pobl ddefnyddio trafnidiaeth gyhoeddus ar gyfer eu taith gyfan, yn hytrach na’u rhoi mewn car yn gyntaf? A phan fyddwch yn eu rhoi mewn car yn gyntaf, mae perygl gwirioneddol, wedi iddynt fod yn gyrru am ryw hyd, y byddant yn dal ati i yrru.

Wel, mae angen gwneud tri pheth: (1) mae angen inni sicrhau bod cyfnewidfeydd yn cael eu cynllunio yn y ffordd gywir, ac rydym eisoes yn ymrwymo i wneud gwaith mewn rhai ardaloedd yng Nghymru a fydd yn arwain at well cyfnewidfeydd. Er enghraifft, yn ddiweddar, cyhoeddais waith sydd ar y gweill yn Llan-wern. Yn Wrecsam ac yng Nglannau Dyfrdwy, ac ar draws rhanbarthau metro’r Cymoedd, rydym yn edrych ar ble y gall cyfnewidfeydd gynnig teithiau di-dor rhwng un math o drafnidiaeth a math arall. Ond mae’r gwaith arall sydd angen ei wneud yn ymwneud â thocynnau integredig, a thocynnau trwodd. Gellir cyflawni hynny drwy fod Trafnidiaeth Cymru yn arwain ar gaffael y fasnachfraint nesaf, ac o bosibl, yn ymgymryd â mwy o swyddogaethau yn y dyfodol. Mae’r trydydd maes gwaith sydd angen sylw yn ymwneud ag amserlenni gweithredwyr bysiau a threnau, a sicrhau nad oes yn rhaid i chi aros yn rhy hir cyn newid o un math o drafnidiaeth i fath arall.

Nawr, yn Ninas a Sir Abertawe, credaf fod cryn dipyn o waith eisoes yn mynd rhagddo mewn perthynas â thrafnidiaeth integredig. Rydym wedi darparu £1.1 miliwn ar gyfer ffordd ddosbarthu’r Morfa, £453,000 ar gyfer y gwaith achos busnes ar gyfer gwelliannau seilwaith ar hyd Ffordd Fabian, £115,000, a groesawyd yn gynnes gan yr Aelod, fe wn, i ddatblygu’r cysyniad amlinellol ar gyfer metro de-orllewin Cymru, ac wrth gwrs, £65,000 ar gyfer cynllun cyswllt Kingsbridge. Mae hyn yn ychwanegol at y cyllid sylweddol yr ydym wedi’i ddarparu drwy’r gronfa rhwydwaith trafnidiaeth lleol, gyda’r nod o sicrhau bod gwasanaethau trafnidiaeth gyhoeddus yn fwy integredig ac o ansawdd gwell yn Abertawe ac yn y rhanbarth ehangach.

Tynnwyd cwestiwn 5 [(OAQ51140)] yn ôl. Cwestiwn 6, Rhun ap Iorwerth.