9. Beth y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i fanteisio i’r eithaf ar y manteision datblygu economaidd a fydd yn llifo i dde-ddwyrain Cymru yn dilyn cadarnhad gan Lywodraeth y DU y bydd yn diddymu tollau’r pontydd Hafren yn ystod 2018? (OAQ51158)

Rydym wedi cydnabod, ers peth amser, y manteision economaidd sylweddol a’r cyfleoedd i Gymru o ganlyniad i ddiddymu’r tollau. Byddai hyn yn hybu cynhyrchiant yng Nghymru oddeutu £100 miliwn y flwyddyn.

A yw Ysgrifennydd y Cabinet yn cytuno y dylem fuddsoddi mwy mewn rheilffyrdd yn ogystal â ffyrdd i hybu’r datblygiad economaidd hwnnw? Gan y bydd gorsafoedd newydd yn Llan-wern a Llaneirwg yn newid patrwm gwasanaethau’r brif reilffordd, a yw’n cytuno y gallai gorsaf newydd ym Magwyr ategu hyn? Gydag ymgyrchwyr yn cyfarfod â’r Adran Drafnidiaeth a Network Rail yfory, a wnaiff ystyried darparu arian cyfatebol i’r £80,000 y maent hwy a Chyngor Sir Fynwy eisoes wedi’i i godi er mwyn cynnal asesiad cam 3 y Prosiectau Llywodraethu Buddsoddiadau Rheilffordd a datgloi buddsoddiad posibl gan Network Rail?

A gaf fi ddiolch i’r Aelod am ei gwestiwn a chydnabod ei ddiddordeb cyson mewn diddymu tollau ar bont Hafren? Credaf ei fod wedi bod yn iawn i ymgyrchu dros ddiddymu’r tollau gan eu bod, wrth gwrs, wedi ein galluogi i gael mynediad di-dariff at farchnad sylweddol. Mae’n eithaf eironig, fodd bynnag, fod yr Aelod wedi ymgyrchu i sicrhau bod Prydain yn gadael marchnad ddi-dariff, sef marchnad sengl yr UE. Fodd bynnag, rydym yn gweithio gyda phartneriaid dros y ffin i nodi’r manteision mwyaf posibl ar ôl diddymu’r tollau, o ran y rhwydwaith priffyrdd a’r rhwydwaith rheilffyrdd.

Mae’r Aelod eisoes wedi nodi’r buddsoddiad yn Llan-wern. Rydym yn awyddus i wella gorsafoedd ledled Cymru, ond yn y pen draw mae angen ymrwymiad gan Lywodraeth y DU i fwy na’r 1.5 y cant o’r cyllid a ddarparwyd yn y cyfnod rheoli presennol ar gyfer bron i 11 y cant o’r rhwydwaith rheilffyrdd ar draws Cymru a Lloegr. Mae’n gwbl hanfodol fod yr Adran Drafnidiaeth yn gwrando ac yn cydymdeimlo gyda’r grŵp ymgyrchu o Fagwyr, a gwn fod grwpiau ymgyrchu eraill ledled Cymru a fyddai’n dymuno gweld gwelliannau i’r gwasanaeth a gwelliannau i’w seilwaith. Croesawaf unrhyw gyfle i gynorthwyo yn y gwaith o ddatblygu cynigion i wella gorsafoedd. Yn wir, rwyf wedi cyfarfod â’r grŵp ymgyrchu a grybwyllodd yr Aelod. Rwy’n barod i gyfarfod â grwpiau ymgyrchu eraill. Ond yn y pen draw mae’n ymwneud ag un ffaith: nid oes gennym gyfrifoldeb na chyllid wedi’i ddatganoli ar gyfer y seilwaith rheilffyrdd, a hyd nes y bydd hynny’n digwydd, cyfrifoldeb Llywodraeth y DU yw darparu’r arian.

Ac yn olaf, Jenny Rathbone.

Credaf fod yr Aelod yn nodi mater pwysig yma. Mae’n peri pryder i mi ddarllen bod yr Adran Drafnidiaeth yn disgwyl y bydd diddymu’r doll yn cynyddu traffig rhwng 28 a 45 y cant dros y 10 mlynedd nesaf, ac mae’r arbedion o £1,400 y flwyddyn i gymudwyr yn golygu ei bod yn fwy tebygol y bydd hyd yn oed mwy o bobl yn tyrru i Gaerdydd mewn ceir pan nad oes gennym atebion amgen ar gael ar gyfer trafnidiaeth gyhoeddus. Nid oes £1,400 wedi’i ddarparu i annog mwy o bobl i ddefnyddio’r gwasanaethau rheilffyrdd a bysiau, ac rydym yn sôn am rywbeth a allai droi ein prifddinas yn hunllef mewn gwirionedd.

Ac am y rheswm hwnnw, mae’n hanfodol ein bod yn cynllunio trafnidiaeth mewn modd cyfannol ac nad ydym yn ystyried dulliau trafnidiaeth ar eu pen eu hunain, ond fel rhan o becyn cyffredinol o ymatebion i fyd sy’n fwy a mwy symudol. Credaf mai’r ffigur, pe baem yn gosod capasiti’r metro ar ei uchaf—y ffigur uchaf y gallem gael gwared arno oddi ar yr M4 fyddai oddeutu 4 y cant o’r traffig presennol. Fe gywiraf fy hun os yw’r ffigur hwnnw’n anghywir. Ond y ffaith amdani yw bod angen inni sicrhau bod yr M4 yn addas at y diben wrth i’r tollau gael eu diddymu. Pan adeiladwyd yr M4, roedd yn ffordd osgoi yn hytrach na thraffordd. Mae angen gwneud gwaith brys arni. Ond rwy’n aros am ganlyniad yr ymchwiliad cyhoeddus lleol cyn gwneud penderfyniad.

Diolch i’r Ysgrifennydd Cabinet.