5. Pa drafodaethau y mae’r Cwnsler Cyffredinol wedi’u cynnal ynglŷn â Bil yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael)? (OAQ51163)[W]

Wel, mae’r cwestiwn hwn yn amodol ar gonfensiwn swyddogion y gyfraith, fel y gŵyr yr Aelod. Er hynny, gallaf ddweud bod gan Lywodraeth Cymru bryderon sylweddol ynglŷn â’r Bil, yn enwedig o ran ei ymagwedd at ddatganoli. Gallaf roi sicrwydd i’r Aelodau fod Llywodraeth Cymru’n gweithio’n ddiflino i sicrhau bod sefyllfa Cymru’n cael ei diogelu.

Diolch yn fawr i’r Cwnsler Cyffredinol am ei ateb. A gaf i ofyn iddo a yw wedi gweld y papur a gyhoeddwyd gan Blaid Cymru yr wythnos hon ar Fil ymadael yr UE, ‘Mesur Ymadael yr UE—Yr Ongl Gyfreithiol: Y goblygiadau cyfansoddiadol i Gymru’, a ysgrifennwyd gan Fflur Jones? Rwy’n hapus i e-bostio copi ato. Mae Fflur Jones yn nodi nifer o ddadleuon yn y papur, a hoffwn sôn am ddwy ohonynt. Dywed un fod

‘Mae’r Mesur fel y’i drafftiwyd yn cymryd agwedd ddeuaidd at y setliad datganoli, nad yw’n adlewyrchu "glud"... cyfraith yr UE ar y setliad hwnnw, na’r cymwyseddau a rennir sy’n bodoli rhwng Llywodraeth y DG a Chynulliad Cenedlaethol Cymru.’

Mae’n mynd yn ei blaen i ddadlau hefyd fod

‘angen newid sylweddol i’r Mesur er mwyn sicrhau nad yw’n erydu’r setliad datganoli presennol yng Nghymru, sy’n adlewyrchu dymuniadau pobl Cymru fel y’i mynegwyd yn y ddau refferendwm’— sic—

‘ar ddatganoli.’

Credaf y byddech yn cydymdeimlo gyda’r dadleuon hynny, Cwnsler Cyffredinol, fel y byddai Llywodraeth Cymru. Felly, a allwch ddweud ychydig yn fwy na’ch ateb gwreiddiol ynglŷn â sut y gall Llywodraeth Cymru fwrw ymlaen â’r dadleuon cyfreithiol a chyfansoddiadol cryf hyn, a cheisio gwelliannau yn awr, gan fod y Bil yn mynd drwy bwyllgor y Tŷ cyfan yr wythnos nesaf, yn ôl yr hyn a ddeallaf?

Y peth cyntaf i’w wneud yw diolch i’r Aelod am gynnig y papur. Rwyf wedi edrych ar y papur, a chytunaf yn llwyr â’i gynnwys a’i ddadansoddiad, sydd hefyd yn adlewyrchu, rwy’n credu, y dadansoddiad a grybwyllwyd yn natganiad y Prif Weinidog i’r Siambr hon. A chredaf ei fod yn ddadansoddiad sydd â chryn dipyn o dir cyffredin ar draws yr holl bobl hynny ym mhroffesiwn y gyfraith, ac academyddion y gyfraith, ond pawb, rwy’n credu, sy’n edrych ar y berthynas gyfansoddiadol a’r materion sy’n ymwneud â’r Bil penodol hwn. Mae hefyd yn adlewyrchu’r dadansoddiad sylweddol a manwl a wnaed gan Bwyllgor Cyfansoddiad Tŷ’r Arglwyddi, ac yn benodol, papur a gyhoeddwyd bythefnos yn ôl, rwy’n credu, gan bwyllgor UE Tŷ’r Arglwyddi ar Brexit, sydd wedi gwneud nifer o bwyntiau tebyg, ac wedi mynegi nifer o bryderon hefyd ynglŷn â’r modd y gellid defnyddio pwerau Harri VIII.

Un o’r materion sy’n deillio o hynny, wrth gwrs, yn ystod unrhyw gyfnod pontio, yw mater Llys Cyfiawnder Ewrop. Rwyf wedi nodi fy marn ynglŷn â hyn yn y gorffennol—credaf fod hon yn ddadl y mae Llywodraeth y DU wedi bod yn hollol anghywir yn ei chylch. Bydd unrhyw gytundeb rhyngwladol, unrhyw gonfensiwn rhyngwladol, unrhyw drefniant rhyngwladol, yn cynnwys fforwm anghydfodau, sef proses farnwrol i bob pwrpas. Ac mae’n siomedig gweld, rwy’n credu, y modd y mae effaith a rôl Llys Cyfiawnder Ewrop wedi cael eu camgyfleu. Nodaf hefyd mai un o’r pwyntiau a wnaed gan y Farwnes Hale ei hun—ei haraith gyntaf, mewn gwirionedd, fel llywydd—oedd yr angen am eglurder ynglŷn â beth yn union y mae Llywodraeth y DU yn ei ddweud am y broses farnwrol a’r broses anghydfodau. Oherwydd, os yw’r Goruchaf Lys mewn dryswch, ac o’r farn fod yna ddiffyg eglurder llwyr yn hyn o beth, nid oes gan weddill cymdeithas obaith o ddeall yn union beth sy’n cael ei gynnig.

Y gwelliannau yw’r rhai a fwriedir, mewn gwirionedd, i fynd i’r afael â chipio pwerau, ac wrth gwrs, cipio pwerau sydd wrth wraidd y papur y cyfeirioch chi ato, a llawer o bapurau eraill. Credaf y byddai ymgysylltu ac ymgynghori priodol wedi gallu atal y cipio pwerau. Mae safbwyntiau Llywodraeth Cymru a Llywodraeth yr Alban yn debyg iawn. A chyflwynwyd nifer o welliannau rhesymol a synhwyrol iawn yn fy marn i, gwelliannau nad ydynt ond yn galw am gydsyniad Llywodraeth Cymru a Llywodraeth yr Alban yn y bôn mewn perthynas â’r pwerau hynny sy’n feysydd cyfrifoldeb datganoledig.

Nawr, mae’n ymddangos i mi ei bod yn anodd gweld pam y dylai hynny fod yn annerbyniol, ond oni bai ein bod yn mynd i’r afael â’r materion hynny, mae’n hynod annirnadwy y buasai Llywodraeth Cymru, y Cynulliad hwn, yn pasio cynnig cydsyniad deddfwriaethol i’r Bil diddymu. Yn amlwg, mae’r broses o wneud gwelliannau ar y gweill, ac nid oes amheuaeth y bydd trafodaethau pellach. Cyfarfu’r Prif Weinidog â’r Prif Ysgrifennydd Gwladol, Damian Green, y mis diwethaf, i drafod pryderon Llywodraeth Cymru, ac i gynnig awgrymiadau i ddatrys y cyfyngder presennol, ac mae Llywodraeth Cymru yn parhau i fod yn barod i weithio tuag at hyn. Mae’r Prif Weinidog yn cyfarfod â Damian Green eto, heddiw rwy’n credu, a bydd cyfarfod y Cyd-bwyllgor Gweinidogion (Negodiadau’r UE), a gynlluniwyd ar gyfer yn nes ymlaen y mis hwn, yn rhoi cyfle pellach ar gyfer yr ymgysylltiad hwnnw hefyd. Ac rwy’n gobeithio y bydd parodrwydd Llywodraeth Cymru i weithio’n gyfrifol gyda Llywodraeth y DU i ddatrys hyn yn rhywbeth y manteisir arno.

Cwnsler Cyffredinol, pa alwadau penodol sydd gennych i Lywodraeth y DU, a faint o lwyddiant a gawsoch hyd yma?

Galwadau Llywodraeth Cymru yw’r rhai sydd wedi eu nodi yn y gwelliannau, a fuasai’n datrys y diffygion yn y ddeddfwriaeth ei hun mewn gwirionedd. Gwnaeth y Prif Weinidog ddatganiad clir iawn amdanynt, ac mae’r gwelliannau hynny ar gael i’w gweld. Yn eu hanfod, nid yw’r galwadau ond yn gofyn am gydsyniad Llywodraeth Cymru a Llywodraeth yr Alban yn y meysydd hynny lle y cipir pwerau sy’n gyfrifoldebau datganoledig.