5. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet amlinellu blaenoriaethau Llywodraeth Cymru ar gyfer cyn-filwyr yng Nghymru, yn dilyn ei drafodaethau gyda grŵp arbenigol y lluoedd arfog? (OAQ51192)

Diolch. Ein blaenoriaeth yw sicrhau ein bod yn darparu gwasanaethau effeithiol sy’n diwallu anghenion mewn meysydd fel iechyd, tai a chyflogaeth. Enghreifftiau o’r rhain yw’r llwybr tai a’r gwaith y mae GIG Cymru y Cyn-filwyr yn ei wneud ar gyflwyno treialon ymchwil i leddfu problemau iechyd meddwl megis anhwylder straen wedi trawma.

Diolch i chi am yr ateb hwnnw, Ysgrifennydd y Cabinet. Rwy’n siŵr y byddwch yn cytuno ein bod ni yng Nghymru yn falch o’n lluoedd arfog a’r gwaith y maent yn ei wneud ar ein rhan. Mae’n rhaid i ni gofio mai gwleidyddion a’u gyrrodd i faes y gad, felly dyletswydd gwleidyddion yw sicrhau eu bod yn cael gofal pan fyddant yn gadael y lluoedd arfog. Hyd yn oed o ystyried yr holl ymyriadau y gwn fod Llywodraeth Cymru wedi’u gwneud, ac maent i’w canmol am hynny, rydym yn dal i weld bod yna rai sy’n llithro drwy’r rhwyd ac yn dal i gysgu ar ein strydoedd. A oes gennych unrhyw newyddion ynglŷn â sut y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu ymdrin â’r bobl hynny?

Yr hyn y ceisiwn ei sefydlu yma yw ateb cenedlaethol i’r problemau, yn ogystal ag yma yng Nghymru. Rydym yn ceisio nodi pobl sy’n gadael y lluoedd arfog sydd eisiau cymorth a chynnig llwybr iddynt tuag at newid. Rwy’n credu ei bod yn ddyletswydd ar Lywodraeth y DU, o ran sut y maent yn ymdrin â chyn-filwyr—ac rwyf wedi dwyn hyn i sylw Gweinidogion ar sawl achlysur mewn perthynas â’u cyfrifoldebau moesol, pan fydd pobl yn mynd i ymladd, o ran sut y maent yn ymdrin â hwy ac yn eu cefnogi ar ôl iddynt ddychwelyd. Mae’n rhywbeth y byddaf yn parhau i’w wneud a byddaf yn gweithio gyda grŵp arbenigol y lluoedd arfog ar hynny.

Ysgrifennydd y Cabinet, a ydych yn cytuno mai un gwasanaeth cymorth lefel isel yw mudiad Siediau Cyn-filwyr, y sefydlwyd y gyntaf ohonynt, wrth gwrs, yng ngogledd Cymru, ac sydd bellach yn fodel sy’n cael ei gopïo mewn rhannau eraill o’r wlad, nid yn unig yng Nghymru, ond ar draws y DU yn ogystal, ac mae hynny’n rhywbeth y dylai Llywodraeth Cymru ei gefnogi? Gwn fod eich cyd-Aelod, Lesley Griffiths, pan oedd hi’n gyfrifol am bortffolio’r lluoedd arfog, wedi ymweld â’r Sied Cyn-filwyr ym Mae Colwyn a bod yr hyn y maent yn ei gyflawni wedi creu argraff fawr arni. Ond pa adnoddau y gallai Llywodraeth Cymru sicrhau eu bod ar gael i gefnogi rhwydwaith Siediau Cyn-filwyr Cymru fel y gall wella bywydau cyn-filwyr eraill mewn rhannau eraill o Gymru lle nad ydynt ar gael ar hyn o bryd?

Rwy’n ddiolchgar i’r Aelod ac yn diolch iddo am y gwaith y mae’n ei wneud yn y grŵp trawsbleidiol ar y lluoedd arfog hefyd. Ni allaf ymrwymo i gyfraniad ariannol ar gyfer y grŵp hwn. Rwy’n cydnabod y gwaith y maent yn ei wneud yn ein cymunedau. Rwy’n credu mai’r hyn yr ydym yn edrych arno fel corff Llywodraeth yw’r ymyriadau lefel uchel y gallwn eu cefnogi—mae’r ymyriad lefel is, ond ystyrlon, y mae’r Aelod yn sôn amdano yn un pwysig. Mae’n rhaid i ni weld pa lwybr at gyllid y gallant gael mynediad ato, ond nid wyf yn hollol siŵr ei fod ar lefel y Llywodraeth.

Ysgrifennydd y Cabinet, yn aml, gall cyn-aelodau o’r lluoedd arfog ei chael hi’n anodd cael mynediad at gyfleoedd cyflogaeth newydd, er gwaethaf y cyfoeth o sgiliau trosglwyddadwy sydd ganddynt, ac rwy’n siŵr eich bod yn ymwybodol o’r sylw y mae’r mater hwn wedi’i gael yn y cyfryngau yn ddiweddar. Yn eich ateb i David Rowlands, fe gyfeirioch at gymorth y mae Llywodraeth Cymru yn ei ddarparu yn y maes hwn. Tybed a allech chi ymhelaethu ar hynny, os gwelwch yn dda.

Rwy’n ddiolchgar am gwestiwn yr Aelod, cwestiwn pwysig ynglŷn â sut y symudwn o swydd yn y lluoedd arfog i’r sector cyhoeddus a’r sector preifat, sy’n gallu bod yn drawsnewidiad anodd iawn i rai. Rydym yn gweithio gyda’r Bartneriaeth Pontio Gyrfa pan fo milwyr yn cael eu rhyddhau. Yn wir, rwyf hefyd wedi cyfarfod ag un o gyn-ddefnyddwyr y gwasanaeth yn etholaeth Dawn Bowden, a oedd wedi symud o fod yn gyn-aelod o’r lluoedd arfog i fod yn aelod rhagorol o staff mewn cwmni contractio lleol. Mae yna bethau y gallwn eu dysgu yn y fan honno ynglŷn â’r mecanweithiau cymorth y gallai rhai pobl fod eu hangen yn ychwanegol at sgiliau gwaith a hyfforddiant a sut y dysgwn o brofiad. Mae’n rhywbeth y mae fy nhîm a grŵp arbenigol y lluoedd arfog yn edrych arno ac yn rhoi cyngor i mi yn ei gylch yn rheolaidd.

Tynnwyd cwestiwn 6 [OAQ51199] yn ôl. Felly, cwestiwn 7, Lynne Neagle.