5. Pa asesiad y mae'r Prif Weinidog wedi'i wneud o ragolygon dros y pedwar mis nesaf ar gyfer prynwyr tro cyntaf yn Sir Fynwy? OAQ51388

Mae cynnig cyfleoedd i brynwyr tro cyntaf yn Sir Fynwy, ac, yn wir, ledled Cymru, wedi bod yn un o'n blaenoriaethau allweddol erioed. Mae perchentyaeth tai yn rhan sylweddol o'n targed o 20,000 o gartrefi fforddiadwy, ac mae Cymorth i Brynu—Cymru yn cynorthwyo hyn gyda bron tri chwarter y cartrefi newydd sy'n cael eu prynu drwy'r cynllun yn brynwyr tro cyntaf.

Prif Weinidog, £240,000 yw'r pris tai Cymorth i Brynu cyfartalog i brynwyr tro cyntaf yn Sir Fynwy, sy'n debyg i Swydd Gaerloyw ar draws y ffin. Onid ydych chi'n pryderu, os bydd eich Llywodraeth yn methu â dilyn dull cyfatebol i Loegr ar gyfer prynwyr tro cyntaf, y bydd rhai o'n pobl ifanc yn gadael Cymru ac yn prynu dros y ffin yn hytrach? 

Rwy'n siŵr y byddant yn cael eu denu gan y ffaith fod y dreth gyngor yn sylweddol is yng Nghymru nag ydyw yn Lloegr o dan y Llywodraeth Geidwadol. Ond gofynnodd y cwestiwn am dreth stamp. Rydym ni'n deall, wrth gwrs, y bydd angen ymateb i newidiadau i bolisi treth stamp yn dilyn cyllideb Llywodraeth y DU. Nawr bod Llywodraeth y DU wedi cyhoeddi rhyddhad i brynwyr tro cyntaf, bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn ystyried pa un a ddylid gwneud newidiadau i dreth trafodiadau tir.

Prif Weinidog, un o'r pethau y mae prynwyr tro cyntaf yn Sir Fynwy yn ei rannu gyda'r rheini yn Nhaf Elái a Phontypridd yw cynnydd i eiddo lesddaliadol—eiddo yn cael ei werthu trwy lesddaliad gan greu cyfres gyfan o broblemau ariannol o ran rhent tir, ac o ran yr atchweliadau dilynol neu pan fydd y cyfnodau o flynyddoedd yn dechrau dod i ben. A ydych chi'n cytuno â mi nad oes croeso i dwf lesddaliadau, yn un peth, yng Nghymru, ond yn ail, y dylai Llywodraeth Cymru roi ystyriaeth i wahardd neu ddiddymu eiddo lesddaliadol ar gyfer y dyfodol?

Bu llawer iawn o gamfanteisio ar lesddaliadau pan oedd lesoedd wedi dod i ben. Wrth gwrs, ceir rhai meysydd, fel y bydd fy ffrind yn gwybod, fel fflatiau, lle mae lesddaliad yn tueddu i fod yn rhywbeth eithaf normal. Pan ddaw i dai, fodd bynnag, mae gan Gymru hanes, pan fo lesddaliadau wedi dod i ben yn y gorffennol, pan godwyd symiau mawr ar bobl i brynu'r tir y mae eu tai yn eistedd arno. Rwy'n credu, yn y dyfodol, ei bod yn bwysig dros ben mai rhydd-ddaliad yw'r denantiaeth sy'n arferol, cyn belled ag y mae tai yn y cwestiwn. Efallai y bydd enghreifftiau, fel ymddiriedolaethau tir cymunedol, lle na fyddai hynny'n briodol, dim ond i wneud yn siŵr bod prisiau tai yn cael eu cadw i lawr. Ond ydym, rydym ni'n sicr eisiau gwneud popeth y gallwn i sicrhau nad yw pobl yn dioddef camfanteisio pan fydd lesddaliadau yn dod i ben, ar ôl cyfnod o fwy na chanrif yn aml iawn.