1. Cwestiynau i Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid – Senedd Cymru ar 6 Rhagfyr 2017.
1. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am oblygiadau Bil Masnach Llywodraeth y DU ar gyfer polisi caffael Llywodraeth Cymru? OAQ51398
Lywydd, mae'r Bil Masnach yn cynnwys cytundeb arfaethedig ar weithgarwch caffael y Llywodraeth, a elwir yn gytundeb amlwladol o fewn fframwaith Sefydliad Masnach y Byd. Mae'r Bil yn darparu pwerau i Weinidogion Cymru wneud rheoliadau wrth weithredu cytundeb o'r fath ar waith mewn meysydd datganoledig.
Diolch am eich ateb, Ysgrifennydd y Cabinet. Efallai eich bod yn cofio i ni gael cryn dipyn o drafodaeth, cyn y refferendwm, ar y Bartneriaeth Masnach a Buddsoddiad Trawsiwerydd a chytundebau masnach allanol, a goblygiadau hynny ar gyfer caffael yng Nghymru, gwasanaeth iechyd gwladol Cymru ac ati. Ac ymddengys, er i ni gael ein rhybuddio, pe na baem yn gadael yr Undeb Ewropeaidd, y byddai'r UE yn cyflwyno Partneriaeth Masnach a Buddsoddiad Trawsiwerydd ar ein cyfer, ymddengys bellach y bydd y Bil Masnach yn arwain at y DU yn cyflwyno Partneriaeth Masnach a Buddsoddiad Trawsiwerydd ar gyfer Cymru, gyda fawr iawn o waith craffu, gan ddefnyddio'r uchelfraint frenhinol, gyda lefel benodol o waith craffu llywodraethol arno yn unig. A ydych yn cytuno â mi nad yw'r Bil, fel y'i lluniwyd ar hyn o bryd, yn rhywbeth y gallwn roi cydsyniad deddfwriaethol iddo, ac a ydych hefyd yn rhannu rhai o fy mhryderon ynglŷn â'r ffordd y gall y Bil hwn gamddefnyddio rhai o'r polisïau rydym yn eu cefnogi yng Nghymru?
Wel, Lywydd, y gwrthwynebiad sylfaenol i'r Bil Masnach, o safbwynt cyfansoddiadol, yw'r un a amlinellwyd gan Mick Antoniw yn awr, sef ei fod yn parhau i ganiatáu i Weinidogion y Goron allu estyn i mewn i feysydd datganoledig a gorfodi atebion heb geisio cydsyniad Gweinidogion Cymru. Ac yn yr ystyr hwnnw, yr hyn sydd o'i le gyda'r Bil Masnach yw'r hyn sydd o'i le gyda'r Bil ymadael, a dyna pam ei bod mor bwysig ein bod yn llwyddo i sicrhau bod y Bil ymadael yn cael ei ddiwygio'n briodol.
Fy nehongliad i o'r Bil Masnach ei hun yw mai ei brif nod yw cynnal y status quo yn y tymor byr a'r tymor canolig, gan ymgorffori dros 40 o gytundebau masnach rydd sydd eisoes yn bodoli gyda'r UE yng nghyfraith y DU. Yr hyn a fydd yn gwbl annerbyniol i Lywodraeth Cymru fyddai pe bai polisi masnach yn y dyfodol yn cael ei weithredu ar y sail fod yr amddiffyniadau sydd ar gael ar hyn o bryd ym maes yr amgylchedd, ym maes cyflogau, ym maes safonau eraill, fod y Bil Masnach yn cael ei ddefnyddio i'w tanseilio, yn y ffordd a awgrymodd yr Aelod.
Weinidog, yn amlwg, mae caffael cyhoeddus yn fwy cyffredinol yn ddull pwysig sydd gennych fel Llywodraeth o ysgogi economïau lleol. Cyflwynodd Llywodraeth flaenorol Cymru y fframwaith caffael cyhoeddus cenedlaethol, a oedd yn caniatáu i fusnesau llai, yn amlwg, sicrhau cyfran fwy o'r cynnig caffael cyhoeddus. Rwyf wedi cael llawer o sylwadau fod busnesau o'r farn fod y rhwydwaith caffael hwn yn drafferthus iawn, a chredaf fod Gweinidogion y Llywodraeth wedi nodi na fu'n gymaint o lwyddiant, yn amlwg, â'r hyn a obeithiwyd. Pa asesiad rydych wedi'i wneud o'r fframwaith hwnnw, a pha welliannau rydych yn bwriadu eu gwneud i ganiatáu i fusnesau bach a chanolig gael cyfran fwy o'r cynnig caffael cyhoeddus?
Lywydd, rwyf wedi cyhoeddi adolygiad o'r gwasanaeth caffael cenedlaethol, yn rhannol er mwyn sicrhau y gellir cyflawni rhai o'r pethau y bwriadwyd iddo ei wneud pan gafodd ei sefydlu yn well, ond hefyd i sicrhau bod ein dull o gaffael yn cyd-fynd â rhai cyfleoedd posibl y tu hwnt i'r Undeb Ewropeaidd. Mae hwn yn un o'r ychydig feysydd a allai gynnwys rhai cyfleoedd newydd i ni, pan fyddwn yn gallu ysgrifennu ein llyfr rheolau ein hunain i ryw raddau, yn hytrach na chael ein cyfyngu gan bolisïau caffael yr UE. Rydym wedi gofyn i'r adolygiad hwnnw gael ei gynnal. Bydd rhan bwysig iawn ohono yn ymwneud â sicrhau bod ein polisïau caffael yn y dyfodol wedi eu halinio hyd yn oed yn well nag yn y gorffennol, gyda chyfleoedd i fusnesau Cymru allu manteisio ar wariant cyhoeddus yng Nghymru.
A ydy'r Ysgrifennydd Cabinet yn medru dweud ar hyn o bryd, oni bai ein bod ni'n cael newidiadau yn y Mesur sydd wedi ei gyhoeddi—y Mesur Masnach yma—y bydd Llywodraeth Cymru yn gwrthod cynnig cydsyniad deddfwriaethol? Mi oedd yr Ysgrifennydd Cabinet masnach yn Llundain wedi dweud eu bod nhw wedi cyflwyno rhai newidiadau i'r Mesur ers cyhoeddi'r drafft ym mis Hydref, ar ôl trafod gyda Llywodraeth Cymru a Llywodraeth yr Alban. A ydyw e'n gallu dweud beth fyddai'r newidiadau hynny? A gan fod cytundeb y WTO mae e wedi cyfeirio ato fe yn gosod mas adrannau gwahanol ar lefelau gwahanol o Lywodraeth—er enghraifft, ar gyfer Llywodraeth ddatganoledig—a fyddai Llywodraeth Cymru yn disgwyl feto mewn gwirionedd wrth bennu cynnwys yr adrannau perthnasol ar gyfer Cymru?
Beth gallaf ei ddweud, Llywydd, yw, o dan y withdrawal Bill, rydym ni wedi dweud yn barod na allwn ni ddod ymlaen gyda chydsyniad i lawr y Cynulliad ac awgrymu i'r Aelodau gefnogi hynny. Mae'r pethau nad ydym ni'n gallu cytuno yn y withdrawal Bill yr un peth, yn fy marn i, â beth gallwch ei weld yn y Bil presennol.
Nid wyf am ragdybio safbwynt Llywodraeth Cymru ar hyn, Lywydd, gan fod angen meddwl yn drwy hynny'n briodol, ond ymddengys i mi ei bod yn annhebygol, heb rai o'r newidiadau yr awgrymwyd bod Llywodraeth y DU yn barod i'w hystyried, y byddem mewn sefyllfa i gynnig cynnig cydsyniad deddfwriaethol y gallem ei gefnogi ar y Bil hwn am yr un rhesymau â'r Bil blaenorol. A yw hynny'n gyfystyr â feto yn y ffordd yr awgrymodd Adam Price? Wel, ddim yn hollol, mae'n debyg.