7. A wnaiff Arweinydd y Tŷ amlinellu sut y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu gwella cymorth i ddioddefwyr cam-drin domestig? OAQ51794

Iawn, rydym yn parhau i weithredu ein strategaeth genedlaethol sy'n nodi ein camau gweithredu i ddiogelu a chefnogi dioddefwyr a goroeswyr cam-drin domestig. Byddwn yn cyhoeddi canllawiau comisiynu drafft cyn hir a fydd yn cefnogi dull rhanbarthol mwy cydweithredol o ddarparu gwasanaethau.

Diolch i chi am yr ateb hwnnw, arweinydd y tŷ. Fodd bynnag, mae dioddefwyr cam-drin domestig yng Nghymru yn cael eu gwrthod gan rai llochesau oherwydd diffyg lle, ac mae'r newidiadau cyllido a orfodwyd gan Lywodraeth y DU yn bygwth cau llawer o lochesau ledled y wlad. Beth y mae eich Llywodraeth yn ei wneud i ddiogelu llochesau yng Nghymru, a sut y byddwch yn cynyddu nifer y lleoedd sydd ar gael?

Rydym yn ymwybodol iawn fod newidiadau i fudd-daliadau yn achosi rhai anawsterau mewn rhai o'r llochesau yng Nghymru, ac rydym wedi bod yn gweithio'n agos iawn gyda darparwyr i wneud yn siŵr ein bod yn gallu deall beth yn union yw'r problemau. Rydym wedi darparu £5.4 miliwn yn 2017-18 yn y grant gwasanaethau trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol i awdurdodau lleol a sefydliadau'r trydydd sector ar gyfer gweithredu Deddf Trais yn erbyn Menywod, Cam-drin Domestig a Thrais Rhywiol (Cymru) 2015, ac rydym hefyd wedi darparu £376,000 yn 2017-18 ar gyfer prosiect Sbectrwm Hafan Cymru, sy'n dysgu plant am berthnasoedd iach ac am gam-drin, ei ganlyniadau a ble i gael cymorth.

Roedd yn fraint fawr cael mynychu sesiwn o'r rhaglen honno yn ddiweddar i weld drosof fy hun yr effaith y mae'n ei chael ar y plant a'u gallu i ddeall beth yw perthynas iach a beth y gellid ei ystyried yn berthynas heb fod mor iach. Roeddwn yn falch iawn o ansawdd y rhaglen a sut roedd yn codi ymwybyddiaeth, nid yn unig ymysg y grŵp o blant a oedd yn derbyn yr hyfforddiant, ond ar draws yr ysgol a'i staff addysgu hefyd. Felly, roeddwn yn falch iawn o hynny.

Fel y dywedais mewn ateb i gwestiwn yn gynharach, rydym yn cynnal ymgyrch Dyma Fi, oherwydd ein bod yn ymwybodol iawn mai stereoteipio ar sail rhywedd, yn ôl yr holl waith ymchwil, yw un o'r prif elfennau sy'n ysgogi trais domestig a cham-drin domestig, gan fod pobl yn ceisio arddel personoliaeth a nodweddion nad ydynt, yn syml, yn naturiol iddynt, a'r straen y mae hynny'n ei chreu yn y cyd-destun domestig. Felly, rydym yn noddi'r rhaglen honno, ac rwy'n falch iawn o hynny, ac roedd y bobl ifanc yn ymateb yn dda iawn i rai o'r negeseuon yn y rhaglen honno hefyd.

Cytunaf â'r hyn rydych newydd ei ddweud o ran bod hyrwyddo ymddygiad cadarnhaol yn hollol allweddol, a'n bod yn gwneud hynny mewn ysgolion—ymysg lleoedd eraill, ond mae ysgolion yn bwysig iawn. Ond rwy'n credu bod y rhan fwyaf o asiantaethau cyhoeddus mewn sefyllfa dda iawn i ganfod ymddygiad ac agweddau gwael, ac arwyddion o drais gwirioneddol wedyn hefyd, oherwydd mae cymaint na roddir gwybod yn ei gylch yn hyn o beth. Ac mae'n rhaid i hynny fod yn rhan o'n strategaeth i sicrhau nad oes goddefgarwch o gwbl mewn perthynas â hyn.

Rwy'n cytuno'n llwyr. Mae ein strategaeth yn seiliedig ar dri diben: atal, diogelu a chefnogi, ac mae hynny'n rhan bwysig iawn ohono. Felly, rydym wedi bod yn cyflwyno ein canllawiau 'gofyn a gweithredu' ar draws yr holl ymatebwyr a'n holl bartneriaid ar yr agenda hon gyda golwg ar wneud yn union hynny, mewn gwirionedd—gwneud yn siŵr fod pobl yn adnabod arwyddion o batrymau ymddygiad ac yn eu nodi'n gynnar a sicrhau bod pobl yn cael eu cyfeirio at y math cywir o gymorth, ond hefyd, mewn gwirionedd, eu bod yn nodi troseddwyr yn gynnar ac nodi'r arwyddion mewn perthynas â hynny. Felly, mae'r tair rhan o'r strategaeth yr un mor bwysig, ac rwy'n cytuno'n llwyr fod yn rhaid i ni—wel, mae'n rhaid i ni sicrhau bod cynifer o bobl yng Nghymru â phosibl yn cael eu hyfforddi i adnabod yr arwyddion hynny.