5. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am raglen ddeddfwriaethol Llywodraeth Cymru? OAQ52473

Byddaf yn gwneud fy natganiad blynyddol am y rhaglen ddeddfwriaethol cyn toriad yr haf.

Edrychwn ymlaen i gael hwnnw, felly. Ond, mae Gweinidog y Gymraeg, Eluned Morgan, wedi datgan ei bod hi am wthio'r cynigion ar gyfer Bil y Gymraeg yn eu blaen fel rhan o'r rhaglen honno. Prif fyrdwn y cynigion rheini ydy ysgogi newid cyfeiriad llwyr ym mholisi iaith y Llywodraeth, gwanio hawliau, sgrapio'r comisiynydd a mynd â ni nôl i fframwaith gyfreithiol Deddf fethiedig 1993. Pa dystiolaeth sydd ar gael i gefnogi cynigion y Llywodraeth? A wnewch chi oedi cyn cyflwyno Bil newydd ar y Gymraeg er mwyn cynnal adolygiad cynhwysfawr o'r achos dros Fil newydd? Onid ydy hi'n berffaith glir erbyn hyn mai cryfhau nid gwanio deddfwriaeth sydd ei angen yn sgil yr ymosodiad diweddaraf ar yr iaith Gymraeg gan Trago Mills?

Rwy'n rhannu'r anhapusrwydd ynglŷn â beth ddywedodd Trago Mills gyda hi, wrth gwrs—a phawb arall, rwy'n gobeithio, yn y Siambr hon. Nod y Bil yw cryfhau'r strwythur cyfreithiol ynglŷn â'r iaith Gymraeg, nid ei wanhau. Gyda'r system sydd gyda ni ar hyn o bryd, ac yn enwedig gyda'r ddeddfwriaeth sydd gyda ni ar hyn o bryd, nid yw'n amlwg i fi fod y ddeddfwriaeth yn ddigon clir na bod y ddeddfwriaeth yn ddigon cryf er mwyn cael Bil Cymraeg yn y pen draw. Mae'n hollbwysig hefyd i ystyried pa fath o fframwaith deddfwriaethol a ddylai fod, ond hefyd ystyried ym mha ffordd y gallwn ni berswadio mwy o bobl i ddefnyddio'r Gymraeg. Er nad oeddwn yno, rwy'n clywed bod gŵyl Tafwyl wedi tynnu 40,000 o bobl mewn i Gaerdydd dros y penwythnos. Mae honno yn enghraifft dda i mi o'r ffordd y gallwch chi berswadio pobl i ddefnyddio'r Gymraeg ac i gael agwedd dda tuag at y Gymraeg. Felly, mae'n bwysig i ystyried ym mha ffyrdd y gallwn ni gryfhau'r ddeddfwriaeth a'r gyfraith, ond hefyd mae'n hollbwysig i ystyried ffyrdd y gallwn ni helpu i berswadio pobl jest er mwyn gwneud yn siŵr eu bod nhw'n gallu cael sbri yn yr iaith Gymraeg.  

Andrew R.T. Davies. 

Diolch, Llywydd. [Torri ar draws.] Mae bob amser yn braf cael cymeradwyaeth. [Chwerthin.]

Prif Weinidog, a gaf i ddiolch i chi am y sylwadau caredig iawn—maddeuwch i mi, Llywydd—a fynegwyd gennych chi yr wythnos diwethaf, a hefyd i'r Aelodau ar draws y Siambr sydd wedi bod yn garedig iawn dros y diwrnod neu ddau diwethaf o ran y sylwadau y maen nhw wedi eu gwneud ar fy ymadawiad o'm swydd? Ond rwy'n sicr yn edrych ymlaen at herio'r Llywodraeth, ac mae gen i wahanol olygfa wrth eistedd yma nawr o feinciau cefn y Blaid Lafur; gallaf weld yr holl fainc gefn nawr.

Ond hoffwn eich holi am y rhaglen ddeddfwriaethol. Ymwelais ag elusen yng Ngogledd Caerdydd yn ddiweddar, Tomorrow's Generation, ac maen nhw'n arbenigo mewn darparu cymorth i blant sy'n dioddef â dyslecsia mewn addysg prif ffrwd. Gwnaed y pwynt ganddyn nhw bod y fframwaith deddfwriaethol sy'n rhoi hawliau i blant sy'n cael diagnosis o ddyslecsia yn gryfach o lawer mewn llawer o wledydd ledled Ewrop—Bwlgaria, y Weriniaeth Tsiec, yr Eidal, y Swistir ac yn Lloegr. A allwn i eich annog i gymryd golwg ar y fframwaith deddfwriaethol sydd ar gael yma yng Nghymru, ei gymharu ag enghreifftiau eraill yn Ewrop, ac os oes angen tynhau'r fframwaith deddfwriaethol hwnnw, bod y newidiadau hynny yn cael eu gwneud a bod y Llywodraeth yn cyflwyno'r cynigion? Gallaf weld Ysgrifennydd y Cabinet yn dweud nad yw'n wir; y cwbl yr wyf i'n ei wneud yw cyfleu'r neges a roddwyd i mi gan yr elusen. Os nad yw'n wir, gwych, ond os oes angen gwneud newidiadau yna byddwn yn gobeithio y byddai'r Llywodraeth yn eu hystyried.

Yn gyntaf oll, roedd y croeso a gafodd yn y fan yna gan ei feinciau ei hun yn sylweddol, ac mae'n dangos eu bod nhw hiraeth ar ei ôl yn barod, rwy'n amau, ond yn ail, mae'n codi pwynt pwysig. Os gwnaiff ef ganiatáu i mi edrych ar y mater hwn ac ysgrifennu ato gydag ateb o sylwedd, gall ef wedyn gyfleu'r ateb hwnnw i'r rhai sydd wedi mynegi eu pryderon.