1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru ar 17 Gorffennaf 2018.
8. Pa gynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru i gyflwyno terfyn cyflymder diofyn o 20 mya mewn ardaloedd trefol? OAQ52528
Rydym ni wedi cynnal adolygiad cynhwysfawr o'r terfynau cyflymder ger ysgolion ar neu wrth ymyl cefnffyrdd ac mae gennym raglen aml-flwyddyn i gyflwyno terfynau 20 mya rhan-amser yn y lleoliadau hynny. Rydym ni hefyd yn darparu cyllid i awdurdodau lleol weithredu ardaloedd a therfynau 20 mya drwy'r grantiau diogelwch ar y ffyrdd a Llwybrau Diogel mewn Cymunedau. Rydym ni hefyd wedi comisiynu Dr Adrian Davis i gynnal adolygiad o dystiolaeth ar y terfynau 20 mya i lywio unrhyw ddatblygiad polisi yn y dyfodol. Bydd yr adolygiad hwnnw yn cael ei gwblhau ym mis Awst a bydd hynny'n dangos i ni beth fydd y cyfeiriad ar gyfer symud ymlaen.
Diolch, Prif Weinidog. Oherwydd, dwy flynedd yn ôl, fe gyflwynodd Iechyd Cyhoeddus Cymru rhywfaint o ymchwil yn dangos y byddai terfyn cyflymder diofyn o 20 mya yn arwain at ostyngiad yn nifer y damweiniau traffig ar y ffyrdd, gostyngiad mewn allyriadau carbon a nitrogen ocsid mewn ardaloedd preswyl, gostyngiad mewn sŵn, cynnydd i deithio llesol, cydlyniant cymunedol a mwy o wario mewn siopau lleol. Yn syml, y byddai'n cyflawni'r holl nodau cenedlaethol a nodir yn Neddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015. Nawr, ar ôl dweud y byddem ni'n cyflwyno ardaloedd 20 mya pan fyddai'r pwerau gennym ni, nawr bod y pwerau gennym ni, mae'n ymddangos ein bod ni'n aros i'r Adran Drafnidiaeth yn Llundain gwblhau mwy o waith ymchwil cyn i ni fwrw ymlaen. Onid yw'r Prif Weinidog yn cytuno bod y dystiolaeth yn eglur ac yn gyson ac y dylem ni fwrw ymlaen â hyn nawr?
Wel, gadewch i ni aros i weld beth mae'r adolygiad yn ei ddweud. Nid ydym ni'n ddibynnol ar yr hyn y mae'r Adran Drafnidiaeth yn ei wneud, am resymau amlwg. Mae eu gwaith o ddiddordeb i ni, wrth gwrs, ond mae gennym ni ein hadolygiad ein hunain. Ar ôl i hwnnw gael ei gyhoeddi yna, wrth gwrs, gellir gwneud penderfyniadau pellach ynghylch pa un a fyddwn ni'n cyflwyno terfyn 20 mya cynhwysfawr ai peidio.
Prif Weinidog, mae hyn wedi cael ei archwilio, ei adolygu, yn ddiddiwedd ar draws Ewrop, ac mae gan lawer iawn o wledydd derfyn 20 mya, neu 30 cilometr yr awr yn eu mesurau erbyn hyn. A gaf i gymeradwyo cyngor Caerdydd am fwrw ymlaen â hyn? Ac rwy'n croesawu'r ymgyrchoedd lleol sydd bellach yn ein gwthio ni, fel yr un yn Sili. Dylai fod yn ddiofyn ac ni ddylai'r modurwr fod flaenaf o ran pwy all fynd allan a mwynhau'r amgylchedd awyr agored. Pan fyddwn ni'n gyrru ceir, mae'n rhaid i ni fod yn gyfrifol am hynny, ac mae angen diogelu mwy ar y cerddwr ac mae angen i ni newid i ffurfiau mwy llesol o deithio.
Mae'n amhosibl dadlau ag ef pan mae'n ei roi yn y ffordd honno, ac mae e'n iawn wrth ddweud y bydd ystyriaeth weithredol yn cael ei rhoi i derfyn cyflymder o 20 mya. Mae ef hefyd yn iawn wrth ddweud ein bod ni eisiau annog mwy o bobl i ffurfiau eraill o drafnidiaeth, a dyna'n union, fel yr wyf i wedi ei amlinellu yn gynharach y prynhawn yma, yr ydym ni'n bwriadu ei wneud.
Wel, dyma'r drydedd blaid sy'n codi i gefnogi 20 mya fel y peth naturiol yn ein trefi a phentrefi ni. Pan oeddwn i'n mynd i'r ysgol gynradd, roedd 90 y cant o blant yn cerdded nôl ac ymlaen i'r ysgol gynradd ar eu pennau eu hunain. Erbyn hyn, dim ond 25 y cant sy'n teithio ar eu pennau eu hunain nôl ac ymlaen i'r ysgol gynradd. Mae hynny oherwydd bod y car wedi dod i ddominyddu ein tirwedd drefol ni, mewn ffordd sydd ddim yn naturiol, sydd ddim yn caniatáu chwarae'n naturiol, sydd ddim yn caniatáu iechyd naturiol ychwaith. Felly, o leiaf, a wnewch chi roi'r grym i awdurdodau lleol nawr i gyflwyno'r parthau hyn heb unrhyw rwystr gan Lywodraeth Cymru?
Rŷm ni'n rhoi arian i awdurdodau lleol er mwyn sicrhau bod yna barthau 20 mya yn barod, ac mae pobl yn eu gweld nhw ar draws Cymru. Nid problem gyfreithiol yw e, ond ariannol. Maen nhw’n moyn gwybod bod yr arian ar gael a dyna pam, wrth gwrs, mae yna grant ar gael i sicrhau bod y parthau’n gallu symud ymlaen.
Diolch i'r Prif Weinidog.