3. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet amlinellu blaenoriaethau setliad ariannu Llywodraeth Cymru ar gyfer Cyngor Bwrdeistref Sirol Castell-nedd Port Talbot? OAQ52690

Cafodd blaenoriaethau cyffredin y Llywodraeth ar gyfer y gyllideb, gan gynnwys y cyllid ar gyfer awdurdodau lleol, eu hamlinellu ddoe. Byddaf yn cyhoeddi setliad llywodraeth leol dros dro ar 9 Hydref.

Cwpwl o wythnosau nôl, fe wnaethom ni glywed gan brif weithredwr cyngor Castell-nedd Port Talbot yn dweud y byddai'n rhaid iddyn nhw wneud pobl yn ddiwaith pe na byddai'r arian yn dod ar gyfer codiad cyflog athrawon o Lywodraeth San Steffan yn ganolog. Wrth gwrs, rydw i'n browd i ddweud bod Ben Lake, Aelod Seneddol Plaid Cymru, wedi gofyn am yr arian hynny i ddod o Lywodraeth San Steffan yn y Senedd yno, ac mae e wedi helpu yn fawr iawn i sicrhau bod yr arian yn dod i Gymru. Ac felly, a allaf i ofyn pryd fydd yr arian hynny yn mynd i gyngor Castell-nedd Port Talbot, fel nad oes rhaid iddyn nhw ystyried gwneud pobl yn ddiwaith, ac fel eu bod yn gallu rhoi'r codiad cyflog, sydd yn haeddiannol iawn, i athrawon yn y cyngor sir hynny?

Mi oedd yna ddatganiad ddoe gan y Gweinidog cyllid fod Llywodraeth Cymru yn mynd i ariannu'r codiad cyflog i athrawon yn llawn, ac mi fydd hynny yn digwydd fel rhan o'r setliad ac fel rhan o'r gyllideb y flwyddyn nesaf.

Ysgrifennydd y Cabinet, er fy mod yn gwerthfawrogi'r datganiad ddoe a oedd yn n nodi y bydd Llywodraeth Cymru yn ariannu'r cynnydd mewn cyflogau athrawon, mae cyngor Castell-nedd Port Talbot yn dal i wynebu diffyg enfawr yn eu cyllideb, a byddant yn wynebu'r heriau y mae'n rhaid iddynt eu hwynebu er mwyn gwneud toriadau nad oes unrhyw un am eu gwneud i'n gwasanaethau cyhoeddus. A wnewch chi felly edrych ar anghenion y cymunedau, gan mai honno yw'r elfen allweddol? Yn aml, mae angen inni fyfyrio ar yr anghenion a'r amddifadedd yn y bwrdeistrefi sirol i sicrhau eu bod yn cael eu trin yn deg gan Lywodraeth Cymru fel y gallant ddarparu'r gwasanaethau y maent wedi blino ar orfod eu torri hyd at yr asgwrn bob blwyddyn. Credaf ei bod hi'n bryd inni gefnogi'r cynghorau lleol er mwyn sicrhau eu bod yn gallu darparu gwasanaethau i'r bobl leol.

Rwy'n cytuno â hynny, a bydd yr Aelod yn gwybod o'i brofiad ei hun fod awdurdodau lleol yng Nghymru wedi'u diogelu mewn ffordd nad ydynt wedi cael eu diogelu yn Lloegr. Er ein bod yn cael sgyrsiau anodd iawn weithiau yn ein gwahanol gyfarfodydd â llywodraeth leol, wyddoch chi, rwyf eto i glywed arweinwyr llywodraeth leol yn dweud, 'Yr hyn sydd ei angen arnom yw'r polisïau sy'n cael eu darparu dros y ffin yn Lloegr'? Felly, rydym yn gwneud ein gorau i ddiogelu llywodraeth leol, ond rwyf hefyd yn cydnabod bod hynny'n anodd i arweinwyr awdurdodau lleol ar hyn o bryd, ac y bydd yn parhau i fod yn anodd am beth amser yn y dyfodol. Rwy'n hyderus fod y fformiwla ariannu bresennol a'r strwythurau cyllido sydd gennym ar waith yn golygu bod Castell-nedd Port Talbot, fel pob awdurdod lleol arall, yn cael yr hyn y mae ganddynt hawl i'w gael—setliad teg—er nad dyma'r setliad y byddent hwy na minnau wedi dymuno'i gael. Clywsom Brif Weinidog y DU y bore yma yn dweud bod oes cyni wedi dod i ben. Wel, rwy'n edrych ymlaen at weld ei llyfr siec.

Ysgrifennydd y Cabinet, mae Castell-nedd Port Talbot, fel pob un o gynghorau Cymru, yn gorfod lleihau'r ddarpariaeth gofal cymdeithasol o ganlyniad i ddiffygion enfawr yn eu cyllidebau. Mae'r ddarpariaeth gofal cymdeithasol yn un o'r gwasanaethau pwysicaf y mae awdurdod lleol yn eu darparu. Pa drafodaethau a gawsoch gyda'ch cydweithwyr mewn llywodraeth leol ynglŷn â'r camau y gallant eu cymryd i ddiogelu a gwella'r ddarpariaeth gofal cymdeithasol fel y gallant osgoi cau gwasanaethau y mae cymaint o bobl yn dibynnu arnynt?

Mae gofal cymdeithasol yn un o'r meysydd hynny yn y setliad rydym wedi ceisio sicrhau gwell diogelwch ar ei gyfer. Dywedodd y Gweinidog cyllid yn glir ddoe y byddwn yn buddsoddi £20 miliwn yn ychwanegol fel rhan o'r setliad ariannu ei hun, £30 miliwn yn ychwanegol drwy gyllid grant ychwanegol, a £30 miliwn arall yn rhan o'r bartneriaeth gofal cymdeithasol ar gyfer iechyd a llywodraeth leol. Felly, rydym yn ceisio sicrhau bod gofal cymdeithasol yn cael yr arian nad yw'n ei gael dros y ffin. Mae pawb ohonom yn gwybod, dros y ffin—. Rydym wedi gweld toriadau sylweddol i gyllidebau gofal cymdeithasol yng Nghymru. Rydym yn ceisio diogelu'r cyllidebau hynny.