7. Sut y mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi plant gydag anghenion dysgu ychwanegol mewn addysg? OAQ52891

Mae tegwch a chynhwysiant yn ganolog i'n cenhadaeth genedlaethol ar gyfer addysg. Rydym ni wedi ymrwymo i sicrhau y gall pob dysgwr gael mynediad at addysg o safon uchel a gwireddu eu llawn botensial. A disgwylir i weithrediad Deddf Anghenion Dysgu Ychwanegol a'r Tribiwnlys Addysg (Cymru) 2018 gychwyn ym mis Medi 2020, wrth gwrs.

Diolch. Wel, rydym ni'n gwybod bod cyfraddau gwaharddiad byrdymor yn yr ysgol o ran plant, disgyblion, pobl ifanc ag anghenion dysgu ychwanegol wedi cynyddu, yn groes i'r duedd gyffredinol. Dim ond pythefnos yn ôl, cysylltodd rhiant arall â mi, yng Nghonwy yn yr achos hwn, lle'r oedd y mab awtistig wedi cael ei wahardd am 43 diwrnod ar ôl ffrwydrad awtistig yn yr ysgol—gyda'r cyd-ddigwyddiad bod y 43 diwrnod yn mynd ag ef i ddiwedd ei dymor ar ddiwedd yr ysgol gynradd. Ni chafodd wedyn, meddai ei rieni wrthyf, unrhyw gymorth ar gyfer pontio i'r ysgol uwchradd—gan fod eu mab yn 'fachgen mor ddrwg'. Sut, felly, gwnewch chi fel Llywodraeth Cymru sicrhau bod y sector addysg ledled Cymru yn deall dyfarniad y llys ym mis Awst, pryd yr ymyrrodd y Gymdeithas Genedlaethol Awtistiaeth ar ran rhai rhieni, ac y dyfarnodd y llys am y tro cyntaf bod yn rhaid i bob ysgol wneud yn siŵr eu bod wedi gwneud addasiadau priodol ar gyfer plant awtistig neu bobl ag anableddau eraill cyn y gallan nhw ddefnyddio gwaharddiadau.

Yn amlwg, bydd yn rhaid i ysgolion gymryd sylw o'r dyfarniad llys. Gallaf ddweud bod gwaith eisoes wedi dechrau i gefnogi'r system statudol newydd; nid yw'n fater syml o aros tan fis Medi 2020 i bopeth ddechrau. Rydym ni'n gwella sgiliau'r gweithlu fel eu bod nhw'n gallu diwallu anghenion dysgwyr ag anghenion dysgu ychwanegol. Mae hynny'n cynnwys datblygu cynnig dysgu proffesiynol i athrawon, a chyllid i hyfforddi seicolegwyr addysgol ac athrawon arbenigol i blant â nam ar eu synhwyrau. Felly, ydy, mae'n bwysig bod y gyfraith ar waith ac yn barod i ddechrau ar ei hynt ym mis Medi 2020, ond rydym ni'n buddsoddi i wneud yn siŵr y bydd ymarferwyr yn barod pan ddaw'r newidiadau ym mis Medi 2020.

Prif Weinidog, un o'r heriau mwyaf i blant ag anghenion dysgu ychwanegol mewn addysg mewn gwirionedd yw cael cydnabyddiaeth ar gyfer yr anghenion dysgu ychwanegol. Rwyf i wedi gweld llawer o deuluoedd sy'n wynebu brwydrau diflino dim ond i gael y gydnabyddiaeth honno i'w plant fel y gallan nhw fynd drwy'r prosesau. Nawr, rwy'n sylweddoli y bydd y Ddeddf anghenion dysgu ychwanegol yn rhoi cyfleoedd iddyn nhw, a'r mesurau eraill yr ydych chi wedi eu cymryd gyda CAMHS a chyllid ychwanegol ar gyfer CAMHS. Ond mae angen i deuluoedd sicrhau bod hwnnw ar gael. Mae cynghorau yn wynebu cyfnod anodd o'u blaenau, gyda chyni cyllidol a'r mesurau. A wnewch chi fonitro'r cyllid ar gyfer anghenion dysgu ychwanegol yn ofalus iawn, a sicrhau, wrth i hwnnw gael ei gyflwyno, na fydd yn rhaid i awdurdodau lleol ariannu cyllid ychwanegol i wneud yn siŵr bod hynny'n gweithio? Oherwydd rwy'n siŵr y bydd y galw'n cynyddu ar ôl iddyn nhw sylweddoli ei fod yn gweithio.

Gallaf sicrhau'r Aelod bod £20 miliwn wedi ei roi ar gael ar gael ar gyfer y tymor Cynulliad hwn i gefnogi gweithrediad y Ddeddf a darparu'r rhaglen gweddnewid anghenion dysgu ychwanegol ehangach. Ac, wrth gwrs, byddwn yn gweithio gydag awdurdodau lleol i sicrhau eu bod nhw'n gallu bodloni eu rhwymedigaethau cyfreithiol o 2020 ymlaen.

Y gobaith ydy, wrth gwrs, y bydd y Ddeddf anghenion dysgu ychwanegol wir yn trawsnewid addysg ar gyfer plant a phobl ifanc ond, fel rydym ni wedi ei glywed, mae adnoddau digonol yn hollbwysig, ond hefyd y sgiliau priodol. Ac mae yna gwestiwn ynglŷn ag a ydy'r sgiliau yna ar gael ym mhob man ar hyn o bryd. Pa mor hyderus ydych chi felly y bydd disgwyliadau uchel sydd gan ddisgyblion, rhieni ac athrawon yn sgîl y Ddeddf newydd yma—pa mor hyderus ydych chi fydd y disgwyliadau yma yn cael eu gwireddu yn wyneb y toriadau yn enwedig?   

Rwy'n hyderus o hynny. Fel y dywedais i yn gynharach, rŷm ni wedi bod yn datblygu strwythur dysgu proffesiynol i athrawon, a hefyd rŷm ni wedi sicrhau bod yna gyllid ar gael er mwyn hybu seicolegwyr addysgol a hefyd athrawon arbenigol. Rydym ni hefyd, wrth gwrs, yn gweithredu pecyn eang o hyfforddiant er mwyn helpu pawb sydd yn rhan o'r system i gefnogi dysgwyr gydag ALN er mwyn, wrth gwrs, iddyn nhw'n deall ac yn paratoi am y system newydd sy'n mynd i ddechrau yn 2020. So, rŷm ni'n hyderus y bydd y system, o achos y ffaith y bydd yna eithaf amser wedi bod cyn bod y gyfraith newydd yn dechrau—bydd y system felly yn barod i ddechrau yn iawn pan fydd y gyfraith yn dod i rym.