4. A wnaiff Arweinydd y Tŷ ddatganiad am y camau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i roi terfyn ar gaethwasiaeth fodern a masnachu mewn pobl yn ne-ddwyrain Cymru? OAQ52906

Diolch i chi am y cwestiwn pwysig hwnnw. Rydym yn benderfynol o sicrhau bod pob rhan o Gymru yn elyniaethus tuag at gaethwasiaeth. Rydym yn gweithio gyda chomisiynwyr heddlu a throseddu yn ogystal â'n partneriaid amlasiantaethol i ddiogelu pobl sy'n agored i niwed a rhoi diwedd ar y drosedd ffiaidd hon.

Diolch. Mae cydgysylltydd atal caethwasiaeth Llywodraeth Cymru wedi datgan bod codi ymwybyddiaeth o gaethwasiaeth fodern yn allweddol os ydym am fynd i'r afael â'r broblem. Beth y mae'r ffigurau diweddaraf ar nifer yr achosion a gofnodwyd yn ei ddweud wrthym am faint y broblem ac ymwybyddiaeth y cyhoedd o ran adnabod caethwasiaeth a hefyd o ran sicrhau bod mwy o ddioddefwyr yn rhoi gwybod i'r heddlu? Fel y gwyddom, mae caethwasiaeth fodern yn digwydd fwyfwy yn ein cymdeithas, ynghudd ac yng ngolwg pawb, weithiau mewn sefydliadau chyffredin megis barrau ewinedd a mannau golchi ceir, ond yn yr un modd mewn amaeth, arlwyo, gwestai a'r proffesiynau gofalu, a phuteindra wrth gwrs.

Ie, yn wir. Mae'r ffigurau diweddaraf ar yr achosion o gaethwasiaeth y rhoddwyd gwybod amdanynt yng Nghymru yn dweud wrthym ein bod bellach yn dechrau deall gwir faint y broblem hon a bod ein dull amlasiantaethol o gasglu gwybodaeth a chodi ymwybyddiaeth yn gweithio mewn gwirionedd. Yng Nghymru yn 2017, cafodd 192 o bobl eu nodi fel dioddefwyr caethwasiaeth posibl a chawsant eu hatgyfeirio at y mecanwaith atgyfeirio cenedlaethol a weithredir gan yr Asiantaeth Troseddu Cenedlaethol. Ond yn ystod chwe mis cyntaf y flwyddyn hon, cafodd 116 o bobl eu hatgyfeirio at y mecanwaith atgyfeirio cenedlaethol ac nid oes unrhyw arwydd y bydd y cynnydd blynyddol hwn yn nifer yr atgyfeiriadau yn arafu. O'r 116 o atgyfeiriadau yng Nghymru eleni, roedd y nifer uchaf o atgyfeiriadau yn wladolion y DU, sef 42 o fenywod, dynion a phlant, ac roedd y gweddill yn hanu o wledydd ym mhob rhan o'r byd mewn gwirionedd. Roeddent yn cynnwys 46 o fenywod a 70 o ddynion; cafodd 65 ohonynt eu hatgyfeirio fel achosion o gamfanteisio ar oedolion a chafodd 51 eu hatgyfeirio fel achosion o gamfanteisio ar blant.

Mae'r Aelod wedi gwneud pwynt ardderchog y gall ddigwydd yng ngolwg pawb, oherwydd mae nifer fawr o'r bobl ifanc hyn, yn arbennig, wedi cael eu dal yn y drosedd llinellau cyffuriau, yn enwedig bechgyn yn eu harddegau sy'n wladolion y DU, ond rydym hefyd yn ymdrin â merched mor ifanc â dwy oed sydd wedi cael eu hachub rhag camfanteisio rhywiol.

Ar hyn o bryd, fodd bynnag, camfanteisio ar weithwyr yw'r prif ffurf ar gamfanteisio, wedi'i ddilyn gan gamfanteisio rhywiol a chaethwasanaeth ddomestig. O'r achosion y rhoddwyd gwybod amdanynt, rydym yn gwybod bod pobl yn aml yn cael eu dal yn y math hwnnw o gaethiwed yng ngolwg pawb. Roedd nifer fawr o bobl yn gwybod eu bod yno ond heb adnabod y symptomau. Felly, mae'r Aelod yn hollol iawn i ddweud y gall pawb ohonom chwarae ein rhan yn y broses o drechu caethwasiaeth drwy godi ymwybyddiaeth o'r arwyddion, yr hyn y dylid edrych amdano a sut i rannu'r wybodaeth honno â'r mecanweithiau.

A gaf fi gymeradwyo gwaith Ymddiriedolaeth St Giles, a roddodd gyflwyniad ddoe i'r grŵp hollbleidiol ar blant sy'n derbyn gofal am y prosiect llinellau cyffuriau a weithredir mewn cydweithrediad â phrosiect yng Ngwent? Clywsom dystiolaeth wirioneddol frawychus ynglŷn â sut y mae'r cylchoedd cyffuriau hyn yn defnyddio plant sy'n derbyn gofal, unigolion sy'n gadael gofal, a llawer o bobl eraill sy'n agored i niwed wrth gwrs, ac mae'n bwysig iawn fod y rhai sydd wedi'u dal mewn gweithgareddau troseddol o'r fath yn sylweddoli y byddant yn cael eu cefnogi os ydynt yn rhoi gwybod eu bod yn ddioddefwyr caethwasiaeth fodern neu fasnachu mewn pobl, ac y bydd yr heddlu yn canolbwyntio ar, ac yn erlyn troseddau llawer mwy a gwaeth y gangiau hyn a'u caethiwodd mewn ffordd ofnadwy.

Ie, yn wir, ac rydym wedi gwneud llawer o waith. Mae comisiynydd heddlu a throseddu Gwent, sy'n un o'n cyn-Aelodau adnabyddus ac uchel ei barch, wedi bod yn weithgar iawn, ynghyd ag aelodau o'r grŵp arweinyddiaeth. A bellach, mewn gwirionedd, mae gan bob un o heddluoedd Cymru grwpiau gweithredol yn y maes hwn, ond yn sicr roedd ar flaen y gad yn hynny o beth a bu'n gyfrifol am ariannu nifer o gynadleddau i godi ymwybyddiaeth wrth-gaethwasiaeth, a chynhaliodd y digwyddiad yn y Senedd gyda fy nghyd-Aelod, Joyce Watson AC o'r enw 'addewid i ddileu caethwasiaeth fodern a masnachu pobl', a fynychwyd gan nifer o Aelodau'r Cynulliad, gan gynnwys David Melding. Roedd yn gwneud yr union bwynt hwnnw, ac rwyf fi hefyd wedi ei roi i nifer o Weinidogion Llywodraeth y DU pan wyf yn eu cyfarfod. Ond yr hyn sy'n rhaid inni fod yn sicr ohono yw na fydd unrhyw ganlyniadau anfwriadol a fydd yn atal pobl rhag rhoi gwybod am y drosedd, gan feddwl y byddant yn cael eu herlyn eu hunain am chwarae rhan fach ym mha weithgaredd bynnag a chuddio'r broblem fwy. Mae hwnnw'n bwynt da iawn y mae'n ei wneud—lle rydych wedi bod yn rhan o ryw fath o broblem yn ymwneud â chyffuriau a'ch bod yn credu felly eich bod yn agored i gael eich erlyn ac yn cadw rhag rhoi gwybod—ond mae llawer o achosion eraill lle mae pobl yn credu eu bod yn torri rheolau mewnfudo neu nifer o bethau eraill, ac rydym wedi ymdrechu'n galed i sicrhau bod pobl yn gweld y drosedd fwy o dan yr wyneb a hefyd yn gweld y cylch troseddu y tu ôl i'r unigolyn sydd wedi cael ei ddal ynddo.