8. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am berfformiad y GIG yng Nghymru yn ystod ei gyfnod yn ei swydd? OAQ53031

Gwnaf. Rydym ni wedi canolbwyntio ar y GIG fel blaenoriaeth ar adeg o gyni cyllidol sy'n effeithio ar wasanaethau cyhoeddus. Canfuwyd ansawdd wrth wraidd system iechyd Cymru yn adroddiad y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd, 'Reviews of Health Care Quality: United Kingdom 2016', ac amlygwyd ein bod ni'n blaenoriaethu gofal o ansawdd uchel sy'n canolbwyntio ar y claf.

Arweinydd y tŷ, bydd llawer o bobl yn anghytuno â'r datganiad bod y Llywodraeth benodol hon wedi rhoi digon o flaenoriaeth i'r gwasanaeth iechyd gwladol. O dan arweiniad y Prif Weinidog penodol hwn, mae nifer yr unigolion sy'n aros yn hwy na 36 wythnos am driniaeth wedi cynyddu o ddim yn ôl yn 2009 i 13,500. Yn y cyfnod hwnnw, nid yw'r targed pedair awr ar gyfer adrannau achosion brys erioed, erioed wedi ei fodloni, ac o ran y targed 12 awr, mae nifer y cleifion sy'n mynd y tu hwnt i hwnnw wedi cynyddu gan dros 4,000 y cant.

Nid yw hwn yn hanes i fod yn falch ohono ac, ochr yn ochr â hynny, mae'r ffaith bod hwn yn Brif Weinidog sydd wedi bod yr unig Brif Weinidog neu'r unig arweinydd Llywodraeth mewn unrhyw le yn y DU i dorri cyllideb gwasanaeth iechyd yn berfformiad truenus. A allwch chi, fel arweinydd y tŷ, ein sicrhau y bydd nodyn ym mewnflwch y Prif Weinidog nesaf yn gofyn am fuddsoddiad yn ein GIG, nid y math hwn o berfformiad yr ydym ni wedi ei weld yn y gorffennol?

Wel, rwy'n credu bod gallu'r Ceidwadwyr i ysgaru eu cefnogaeth i ddewis gwleidyddol wedi'i ysgogi gan gyni cyllidol ar lefel y DU oddi wrth yr effaith ar gyllidebau Llywodraeth Cymru yn gwbl ryfeddol. Llywydd, o ran ein hanes ar y GIG, rydym ni'n parhau i weld lefelau uchel iawn o foddhad gyda GIG Cymru yn cael eu hadrodd. Dangosodd ein harolwg hanfodion gofal diwethaf, er enghraifft, bod 99 y cant o gleifion yn teimlo eu bod yn cael eu trin gydag urddas a pharch, ac roedd 96 y cant yn fodlon â'r gofal cyffredinol yr oeddent yn ei gael. Roedd gan naw deg tri y cant o gleifion farn gadarnhaol ar eu gofal cyffredinol yn arolwg profiad cleifion canser 2016, er enghraifft.

Un o'r canlyniadau mwyaf tyngedfennol o gael diagnosis o ganser yw goroesi, ac rwyf i'n un o'r bobl sydd wedi goroesi. Rwyf i newydd gael fy llythyr yn dweud fy mod i'n rhydd o ganser ers pum mlynedd. Rwy'n hynod ddiolchgar i'r meddygon a'r nyrsys a weithiodd gyda mi, ac roedd dau ohonynt na chawsant eu geni yn y Deyrnas Unedig, ac rwy'n hynod ddiolchgar eu bod wedi dewis dod i fyw a gweithio yng Nghymru. Rwy'n ddyledus iddyn nhw am fy ngoroesiad parhaus. Rwy'n falch o nodi'r gwelliannau parhaus i oroesiad un a phum mlynedd i'r holl gleifion canser yng Nghymru. Rydym ni'n falch iawn o hynny, a hynny'n gwbl briodol.

Rydym ni'n arwain y ffordd yn rhyngwladol gyda model ymateb clinigol ambiwlansys Cymru. Mae gwasanaethau ambiwlans yn Lloegr, Gogledd Iwerddon, yr Alban, Awstralia a Canada wedi efelychu'r dull model ymateb clinigol a arloeswyd yma yng Nghymru erbyn hyn. Mae mwy o bobl yn dechrau'r driniaeth sydd ei hangen arnynt yn unol â'r amser targed. Mae dros 86 y cant o gleifion wedi bod yn aros llai na 26 wythnos am driniaeth ym mis Medi 2018—3.2 pwynt canran yn uwch nag ym mis Medi 2017, er enghraifft. Roedd nifer y cleifion a oedd yn aros am dros 36 wythnos ar lwybr atgyfeirio i driniaeth 31 y cant yn is ym mis Medi 2018, o'i gymharu â mis Medi 2017, a 52 y cant yn is na'r lefel uchaf ym mis Awst 2015. Ar sail ei mesurau ei hun, mae Lloegr yn adrodd ei hamser aros gwaethaf erioed—roedd perfformiad o 18 wythnos yn Lloegr ym mis Medi 2018 y gwaethaf erioed.

Dros y tair blynedd diwethaf, rydym ni wedi buddsoddi £130 miliwn yn ychwanegol, rydym ni wedi lleihau amseroedd aros yn sylweddol ar draws y wlad, rydym ni'n parhau i ostwng ein ffigurau oedi wrth drosglwyddo gofal—maen nhw'n is na'r lefelau hanesyddol a welwyd erioed yng Nghymru—rydym ni wedi blaenoriaethu gwariant ar iechyd i sicrhau bod gan y GIG yng Nghymru a'r system ofal ehangach yr adnoddau angenrheidiol, gan gynllunio ar gyfer dyfodol hirdymor a chynaliadwy. Mae buddsoddiad yn y GIG yng Nghymru yn uwch nag erioed. Rydym ni'n gwario mwy fesul pen ar iechyd nag yn Lloegr, gyda mwy o staff nag erioed o'r blaen yn darparu gofal iechyd o ansawdd uchel ar draws bob rhan o'r GIG. Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, aeth mwy nag 1 filiwn o gleifion i adrannau damweiniau ac achosion brys ledled Cymru. Er gwaethaf pwysau ym mis Hydref, roedd wyth o bob 10 claf wedi cael eu hasesu, eu trin a'u rhyddhau o adrannau damweiniau ac achosion brys o fewn pedair awr. Dwy awr a 18 munud oedd yr amser aros nodweddiadol o gyrraedd i gael eu derbyn, eu trosglwyddo neu eu rhyddhau ym mis Hydref.

Llywydd, rwy'n credu bod gennym ni bob hawl i fod yn falch iawn o hanes ein Prif Weinidog ac o'n hanes fel Llywodraeth Lafur Cymru yma yn y naw mlynedd diwethaf, ac edrychaf ymlaen at Lywodraeth y dyfodol gyda phleser mawr.

Gydag un Bwrdd Iechyd mewn mesurau arbennig a thri Bwrdd Iechyd, gan gynnwys Abertawe Bro Morgannwg yn fy rhanbarth i, mewn ymyrraeth wedi'i dargedu, nid yw'r darlun yn fêl i gyd, fodd bynnag. Er gwaethaf siarad am symud gofal i'r gymuned a gofal iechyd darbodus dros y 10 mlynedd diwethaf, onid ydych chi'n cytuno nad yw cynllunio gweithlu eich Llywodraeth dros y 10 mlynedd diwethaf wedi cyrraedd y safon?

Nac ydw, nid wyf i'n cytuno â hynny o gwbl. Rwy'n credu y bu pwyslais cryf ar recriwtio a chynllunio. Llywydd, wnaf i ddim trethu'ch amynedd drwy ddarllen ystadegau eto, ond mae'r ystadegau yn amlwg i bawb eu gweld. Rydym ni'n amlwg yn gwneud yn dda iawn yn wir. Fe wnaethom yn eithriadol o dda gyda recriwtio meddygon, er enghraifft, eleni. Mae'r Ysgrifennydd Iechyd wedi gwneud sawl datganiad i'r perwyl hwnnw ac wedi ateb cwestiynau i'r perwyl hwnnw yn y tŷ ar sawl achlysur.